105 yıldır çölde duran Osmanlı treni! ‘Saldırın’ buyruğunu Arabistanlı Lawrence verdi

Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Hicaz Demiryolu ya da öteki ismiyle Hamidiye Hicaz Demiryolu, II. Abdülhamid tarafından 1900-1908 yılları ortasında Şam ile Medine ortasında inşa ettirilen 1322 km uzunluğundaki demiryolu çizgisiydi. Bu demiryolu projesi Osmanlı’nın son periyotlarında hayli büyük politik tesirlere sahipti. II. Abdülhamid tarafından tamamlanan bu proje I. Dünya Savaşı’nda İngilizler için büyük bir tehdit unsuruydu. Bu sebeple İngilizler projeyi bir biçimde yok etmenin planlarını yapıyordu. Bağdat Demir Yolun’un devamı üzere düşünülen Hicaz Demir Yolu, Sultan II. Abdülhamid’in isteğiyle kullanıma girdi. İki demir yolu da İstanbul’dan başlayıp Şam’a ulaşacak, oradan da Mekke ve Medine’ye bağlanacak ve bu sayede Hicaz ile güçlü bir ilişki sağlanacaktı. Böylelikle kuvvetli bağlantı ve ticaret irtibatlarıyla Osmanlı’nın Orta Doğu üzerindeki tesiri gün geçtikçe artacaktı.

ARAPLARI OSMANLI’YA KARŞI KIŞKIRTTI

Demir yolu sınırının işletmeye açılmasından sonra birçok kentin ve yerleşim ünitesinin iktisadı süratle gelişti. Birebir biçimde imar ve inşa faaliyetlerinin artmasında ve birçok kamu binasının üretiminde demir yolunun bölgeye getirdiği değişimin hissesi vardı. Özel tren seferleri düzenlenmesi turistik seyahatleri de çoğalttı. Hatta bir kısım bedevinin yerleşik hayata geçmeye başladığı, birtakım Çerkez göçmenlerin demir yolu yakınlarına yerleştiği görüldü. Ancak Orta Doğu için büyük beklentileri olan İngilizler, Osmanlıların yapmış olduğu bu demir yolunu istemiyorlardı. Zira demir yolunun askeri hedefli kullanılacağını düşünüyor ve Orta Doğu’daki denetimlerini kaybetmeyi göze alamıyorlardı. Bu sebeple İngiliz hükümeti projenin hayata geçmemesi için büyük savaşlar verdi. Bölgedeki Arapları, projeyle birlikte geleneklerinin bozulabileceğine, tüm hayatlarının altüst olacağına dair telaffuzlarda bulunarak kışkırtmaya başladı. Gerçekten başarılı da oldu.

Üstelik I. Dünya Savaşı süregelirken 10 cephede savaş veren Osmanlı askerleri Bağdat, Hicaz ve Ürdün-Kanal cephelerinde de büyük kayıplar vermişti. Osmanlı’nın gücünü kaybetmesinden fırsat bulan İngiltere, yeni bir sömürge devleti için gözünü Osmanlı hakimiyetinde olan Arap Yarımadası’ndaki kabileleri kestirmişti ve böylelikle bölgedeki insanları kışkırtıp isyan çıkaracaktı.

ŞERİF HÜSEYİN İSYANI’NI PLANA KOYDULAR

Şerif Hüseyin, Osmanlı Devleti’nin Suriye ve Filistin bölgesinde neredeyse 400 yıllık hakimiyetini sona erdirecek isyanın düzenleyicisiydi. İtilaf devletleri, Arabistan’da Şerif Hüseyin’in iktidarının tanınacağına yönelik vaat vermeleri üzerine 5 Haziran 1916’da isyanı başlattı. Bu isyanın oluşmasına neden olan ve Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırtan Edward Lawrence nam-ı başka Arabistanlı Lawrence de oradaydı.

Özellikle Şerif Hüseyin isyanıyla ‘Arabistanlı’ lakabını alan İngiliz casus Lawrance 1916-1918 yıllarında Arap Ayaklanması ve Sina ile Filistin Cephesi olaylarında Arap aşiretlerini silahlandırarak Osmanlı’ya karşı ayaklanmalarında üstlendiği rol ile ünlüydü. Halka karışmakta ve onları Osmanlıya karşı kışkırtmada başarılı olan Lawrence amaçlarına adım adım yaklaşıyordu. Arap isyancıları örgütlemiş, Hicaz Demir Yolu’nu amaç almışlardı.

‘SALDIRIN’ BUYRUĞUNU ARABİSTANLI LAWRENCE VERDİ

Vakit geldiğinde demiryoluna gerekli saldırıyı yapacaklardı. Nihayetinde Osmanlı askerleri ve sivillerle dolu bir tren Arabistan çölünde bir köprünün üzerinden geçerken pusuda bekleyen Lawrence, yanında topladığı isyancılara ‘Saldırın’ buyruğunu verdi. 1917’de yapılan taarruzda Hicaz Demir Yolu’ndan hareket eden tren, havaya uçuruldu. Bir anda raydan çıkarak havaya uçan tren, çöle hakikat yan yatarak kendisini durdurdu. Planlandığı üzere, bu patlamadan sonra Osmanlı’nın demir yoluyla ulaşım sağladığı bölgelerle teması kopmuş oldu.

İsyancı Şerif Hüseyin’in yaptığı muahede ile vadedilen bağımsız bir Arap devleti kurulmasının yanı sıra bu hücum bugün Suudi Arabistan tarafından bağımsızlığın kazanılması olarak kabul ediliyor. Suikastla devrilen ve Türk askerlerinin şehit edildiği o tren, hâlâ tıpkı yerde duruyor. Bu suikastın ayrıntıları daha sonra sinemalara de bahis oldu. Ayrıca’ Battlefield 1′ oyununda da trenin ismi ise ‘Canavar’ olarak geçiyor.