1992’den itibaren aynı! 6 üniversitenin bilim insanlarından asrın felaketi ile ilgili rapor

Kahramanmaraş merkezli, 6 Şubat’ta meydana gelen, 11 ili etkileyen yıkıcı zelzelelerin akabinde Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ), Düzce Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ve Giresun Üniversitesi’nden bilim insanları bir ortaya gelerek sarsıntı bölgelerinde saha araştırması yaptı.

Araştırma sonrası 7.7 ve 7.6 büyüklüklerindeki bu sarsıntı çiftinin artçılarını, saha müşahedelerini, yapısal hasarlarını ve ileriye dönük teklifleri içeren kıymetlendirme raporu hazırlandı.

1992’DEN İTİBAREN AYNI

Raporda, zelzelelerin yıktığı vilayetlerdeki saha çalışmalarında, 1992’den itibaren Türkiye’de meydana gelen yıkıcı zelzeleler sonrasında tespit edilen yapı hasar tipleri ve oluşum sistemlerinin neredeyse tıpkı olduğu ortaya konuldu.

KÖTÜ İŞÇİLİK

Raporda; “Betonarme binalarda meydana gelen hasarların esas nedenleri olarak yetersiz beton kalitesi, nervürsüz (düz) donatı kullanılması, uygun olmayan tabanlarda inşaatların yapılması, taşıyıcı sistemin asmolen döşeme olarak projelendirilmesi, ağır konsol çıkmalar ve binaların alt katlarındaki kat yüksekliği fazla mağazalar/dükkanlar belirlenmiştir. Yığma binalarda oluşan hasarların en önemli nedenleri olarak bağlayıcı ve yığma ünitelerin yetersiz materyal özellikleri, hatıl ve lento eksikliğinden kaynaklı zayıf taşıyıcı duvarlar ve uygun olmayan temas ayrıntıları belirlenmiştir. Betonarme ve yığma yapılarda makûs personellik ve uygulama ayrıntılarının eksikliği, hasarların gelişimi ve ilerlemesine neden olmuştur” denildi.

KONTROL MEKANİZMASI

Depremde yıkılan yapıların fazla olmasının denetim düzeneğinin yeteri kadar işlememesinden kaynaklı olduğu belirtilirken; raporda şunlar da kaydedildi:

“Deprem sonrasında büyük bir kısmı hasar gören, geçmişi günümüze bağlayan tarihi eserlerimizde uygun biçimde onarım çalışmalarının gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir. Bilhassa ilgili şuralarda, hazırlanan projelerin uygunluğunun değerlendirilmesinde inşaat mühendislerinin yer almaması ve denetim sisteminin yeteri kadar işletilememesi hasarın en büyük nedenleri olarak ortaya çıkmıştır. Ülkemizin rastgele bir bölgesinde, rastgele bir vakitte, can ve mal kaybına neden olabilecek büyüklükte zelzelelerin meydana gelmesi mümkün ve kaçınılmazdır. Bu nedenle, zelzeleye sağlam yapı tasarımı kapsamında hem yeni inşa edilecek binaların uygun projelendirilmesi, hem de mevcut binalarımızın sarsıntıya hazır hale getirilmesi ivedilikle gereklidir. Bu maksatla; mühendis takımımızın eğitimlerine daima olarak devam etmesi, halkımızın bilinçlendirilmesi ve yapı sıhhati izleme sistemleri, sismik izolatörler, lifli polimer kompozit kumaşlar, 3D yazıcılar, hafif çelik, ahşap üzere yeni imal teknolojilerinin ülkemizde yaygın kullanılmasının desteklenmesi hayli değerlidir.”