3 bin 500 yıl evvel Mısır topraklarında yayıldı! Uzmanlar asırlık soruyu yanıtladı

Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Yaklaşık 200’den fazla çeşidi olan kanser, bedenin rastgele bir noktasında yer alan hücrelerin denetimsiz biçimde büyümesi sonucu ortaya çıkıyor. Denetimsiz halde büyüyen hücrelerin bir ortaya gelmesiyle bedenin çeşitli doku ve organlarında tümörler oluşuyor. Bu tümörler âlâ ve makus huylu olarak ikiye ayrılıyor. Günümüzde kanser tedavileri için cerrahi operasyon, kemoterapi, radyoterapi, immünoterapi, kök hücre ve kemik iliği nakli, hormon tedavisi, antikor tedavisi üzere yollar kullanılıyor. Kovid-19 virüsüne karşı aşı geliştiren ve Türkiye’deki kamuoyunun Hasret Türeci ile Uğur Şahin’in çalışmaları sayesinde daha yakından tanıdığı BionTech firmasının kanser aşısına yönelik deneylere başlaması ise birçok kişinin aklına “Yoksa kanser insan eliyle ortaya çıkarılmış bir hastalık mı?” sorusunu getirdi. Pekala bu tez sahiden gerçek olabilir mi? Kanser hastalığı hakikaten de insan eliyle ortaya çıkan bir rahatsızlık mı? VM Medicalpark Mersin Hastanesi Tıbbi Onkoloji Anabilim Kısmı Uzmanı Doç. Dr. Erdinç Nayır ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Ve Etik Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elif Atıcı, kansere dair merak edilen soruları Milliyet.com.tr’ye yanıtladı.

KANSER NASIL ORTAYA ÇIKTI?

Doç. Dr. Elif Atıcı, kanser hastalıkları ile ilgili birinci bulguların, bilinenin bilakis beşerden evvel hayvanlarda rastlandığına dikkat çekti. Birinci bulgulara ilişkin kayıtlarda geçen kanser cinslerine değinen Doç. Dr. Atıcı, “Paleopatolojik bulgular, tümörlerin hayvanlarda, insanlardan çok daha evvel tarih öncesi çağlarda var olduğunu gösteriyor. Yeniden literatüre nazaran mumyalaşmış cesetlerin incelenmesi sonucu 50 milyon yıl öncesine ilişkin kemik tümörü tespit edildi. Fakat yazılı bilgi olarak yaklaşık 3 bin 500 yıl öncesine ilişkin Ebers Tıp Papirüsü’nde bir yumuşak doku tümörüne ilişkin bilgi yer almakta ve muhtemelen deri, rahim, mide ve rektum kanserlerine de değinilmekte” dedi.

Kansere ait dataya birinci rastlanan yerlere de değinen Doç. Dr. Atıcı, şunları söyledi:

“Kanserin tarifine uygun birinci bilgilerin Antik Çağ’da edinildiği literatürde söz edilmektedir. Bu bağlamda Mısır papirüsleri, Babil çivi yazısı tabletleri ve eski Hint yazmaları tıp tarihçilerine kaynak oluşturur. Bu kayıtların yanı sıra Antik Yunan tıbbi kayıtlarında ve Anadolulu bir doktor olan Galen’in çalışmalarında birçok kanser olgusuna rastlanmakta. Fakat burada tabir edilen tümörlerin ne çeşit tümörler olduğuna karar vermek olanaksızdır diyebiliriz. Kanser teriminin kullanılması da Antik Çağ’a aittir. Birinci kere Hipokrat tarafından organizmanın şifa bulmayan yeni yapılanmalar için kullanılmıştır.”

O BÖLGEYE BİLHASSA DİKKAT ÇEKTİ

Çevresel faktörlerin kanser üzerine tesirini pahalandıran Doç. Dr. Erdinç Nayır ise “Vücutta kanser gelişmesine sebep olan genetik değişikliklerin en kıymetli nedeni çevresel faktörler. Bu çevresel faktörler DNA’mızda kanser yapan mutasyonlara sebep olmakta” diye konuştu.

Doç. Dr. Nayır, kanser oluşumuna sebep olabilecek şeyleri de sıraladı. Türkiye’deki bir bölge için özel olarak risk değerlendirmesi yapan Doç. Dr. Nayır’ın kanser oluşumunu tetikleyecek faktörlerle ilgili şunları söyledi:

“En kıymetli çevresel faktör tütün ve tütün eserlerinin kullanımıdır. Öbür çevresel faktörler asbest maruziyeti, radon gazı, nikel üzere ağır metaller, benzen, aflatoksin, iyonize radyasyon, ultraviyole ışınlar (güneş ışığı) olarak sayılabilir. Tütün ve tütün eserleri, akciğer kanseri başta olmak üzerine baş-boyun kanserleri, yemek borusu kanseri, rahim ağzı kanseri, karaciğer, pankreas ve bağırsak kanseri üzere birçok kansere neden olur. Asbest, inşaat üretiminde, gemi, uçak ve araba endüstrisinde, su boruları ve ısı izolasyonunda yaygın kullanılan bir husus. Bilhassa inşaat alanlarında yüksek oranda bulunur ve akciğer kanserine, akciğer zarının kanserine neden olur. Yakın vakitte Hatay-Maraş bölgesinde görülen sarsıntı nedeniyle asbeste bağlı kanser görülme riski önemli manada artışta.”

ÇAYI ÇOK SICAK İÇİYORSANIZ DİKKAT!

Erkeklerde ve bayanlarda hangi çeşit kanserlerin sık görüldüğüne de değinen Doç. Dr. Erdinç Nayır, Türkiye’deki kanser olaylarının çok görüldüğü bölgelerde kansere sebebiyet veren ve sık yapılan yanlışları sıraladı.

Erkeklerde en sık görülen kanser çeşitleri ortasında birinci üç sırayı prostat kanseri, akciğer kanseri ve bağırsak kanserinin oluşturduğunu söyleyen Doç. Dr. Nayır, bayanlarda ise göğüs kanseri, akciğer kanseri ve bağırsak kanserinin birinci üçte olduğunu vurguladı.

“Hem bayanlarda hem de erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en sık nedeni ise akciğer kanseridir. Sigaranın bayanlar tarafınca daha sık kullanılmasıyla sigaraya bağlı görülen kanserlerin bayanlarda görülme oranları artmakta. Birtakım bölgelerde beslenme ve çevresel faktörlere bağlı olarak görülen kanserlerin sıklığı değişebilir. Sıcak çayın fazla tüketilmesi, ateşe yakın etlerin daha fazla tüketilmesine bağlı sindirim sistemi kanserleri bilhassa Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde biraz fazla görülebiliyor. Çernobil’deki iyonize radyasyonun kalıntılarına bağlı Karadeniz bölgesinde tiroid kanseri, tiroid hastalıkları görülmekte. İç Anadolu bölgesinde toprağın yapısına ve asbest ölçüsünün fazlalığına bağlı olarak akciğer kanseri ve akciğer zarı kanseri daha sık görülmekte. Akdeniz bölgesinde de güneşe maruziyetten ötürü cilt kanserleri biraz daha fazla görülebiliyor. Maraş-Hatay bölgesinde gerçekleşen sarsıntı nedeniyle ilerleyen yıllarda bu bölgede akciğer kanseri ve akciğer zarı kanseri (mezotelyoma) görülme oranlarının artacağı ön görülmekte.” Doç. Dr. Erdinç Nayır