8 ayda 41 milyon metreküp su havaya uçtu!

Gülden Çoktan / İSTANBUL – İstanbul’a su sağlayan barajların doluluk oranı yüzde 33.81’e kadar geriledi. Artan sıcaklık ve yağışların az olması nedeniyle Papuçdere, Kazandere üzere barajlar neredeyse kuruma düzeyine geldi. İklim şartları, barajlardaki buharlaşmadan kaynaklı su kaybını da artırırken, suların yok olmasını nasıl engelleyebiliriz konusunu İSKİ Su ve Atık Su Teknolojileri Daire Lideri İsmail Aydın’a sorduk.

‘BARAJLARIN YÜZEYİ GENİŞ’

İstanbul’daki barajların yüzeylerinin büyük olduğunu ve birtakım ülkelerde uygulanan su yüzeyine naylon serme, top atma, kimyasal husus serpme üzere tahlillerin çok pratik tahliller olmadığını belirten Aydın, ilerleyen süreçlerde Güneş Güç Santrali (GES) projelerinin İSKİ’de gündeme gelebileceğini söyledi.

İstanbul üzere geniş yüzeye sahip barajlarda uygulanabilir tahlilleri bulmanın sıkıntı olduğunu söyleyen Aydın şöyle devam etti:

“Ömerli, Terkos ve Büyükçekmece’ye baktığımız vakit ortalama 30 kilometrekare yüzey alanları var. Literatürdeki çalışmalara bakıyorsunuz. Gölün yüzeyini polietilenle kaplamış. Bakıyorsunuz göl ne kadar, 2 bin metrekarelik bir göl. İstanbul üzere büyük bir alanda uygulanabilir, mühendislik açısından yapılabilir tahliller bulmak çok sıkıntı. Gölün yüzeyine toplar, kürecikler atma biçiminde şeyler var. Tekrar çok küçük hacimli göller ve göletler. Ziraî sulama gayeli göletler olabilir. Buralarda kısmen tahminen uygulanabilir. Ancak 30 kilometrekarelik bir yüzey alanında sizin bunu hesapladığınız vakit vahim boyutta hacimler ortaya çıkıyor. Pratikte de bu alanlar hakim rüzgarların fazla olduğu göllerdir. Büyükçekmece gölünde bizim çok kuvvetli hava akımları vardır. Orada o toplar tekrar toplanıp su alma yapısının ağzında birikir ve siz gölü işletmezsiniz. Su alamazsınız. Bu tip tahlilleri biz daima araştırıyoruz fakat bunların bir de uygulanabilir olması lazım.”

 ‘BUHARLAŞMA ORANI YAKLAŞIK YÜZDE 25’

Barajlarda su ölçüsü azaldıkça buharlaşma oranın da arttığını söz eden CNN TÜRK Meteoroloji Danışmanı Prof. Dr. Orhan Şen ise şunları kaydetti:

“İstanbul’da barajlarda buharlaşma oranı yaklaşık yüzde 25 oranındadır. Suyun ve havanın sıcaklığına, rüzgara bağlıdır. Rüzgar varsa buharlaşma daha da artar. Kimi uzmanların ‘Hava çok sakin. Buharlaşma çok fazla oluyor’ üzere açıklamaları yanlış. Bilimsel bir kusurdur bu. Bu yıl, hem Türkiye’de hem de istanbul’da çok aşırı sıcaklıklar oldu. Buharlaşmayı artıran etkenlerden biri de sıcaklık olduğu için buharlaşma bu yıl çok fazla oldu.”

GES YAPILABİLİR

Büyükçekmece, Terkos göllerinde buharlaşmanın çok fazla olduğuna değinen Şen kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Çünkü bunlar sığ ve derinliği az göller. Baraj da tabana gerçek gittiği vakit suyun sıcaklığı düşer. Karışım yapılabilir. Dalga yapılabilir. Suyu karıştırırsanız yüzeydeki suyun sıcaklığı da düşer. Orada da buharlaşma azalır yahut suyun yüzeyine beyaz renkte köpük koyarak havanın tesiri azaltılabilir. Barajların üzerine güneş gücü panelleri de konulabilir. Ama barajın her yerine bunları yapamazsınız. Zira baraj suyunun da havadan oksijen alması lazım. Yoksa su kokar. Bu tıp tedbirlerini alarak buharlaşma kayıpları yüzde 35 ile yüzde 65 ortasında önlenebilir” dedi.