Alp Ustaoğlu yazdı: Verstappen hariç F1’de işler yolunda

Son iki yılın Formula 1 Dünya Şampiyonu Max Verstappen, 2023’te de çok büyük bir üstünlükle üçüncü şampiyonluğa yanlışsız koşuyor. Red Bull Honda’nın çok üstün arabası ve yanılgısız işletilen ekip operasyonuna, kendi kusursuz performansını ekleyen Verstappen, F1’de son sekiz Grand Prix’i ve iki sprint (kısa) yarışı kazanarak, Nisan ayından bu yana ikincilik yüzü görmedi. Verstappen ve Red Bull’un neredeyse garanti olan şampiyonlukları dışında, aslında Formula 1’de işler uygun gidiyor. Nasıl mı? Gelin bir arada bakalım…

YENİ PERİYODUN FORMÜLÜ TUTTU (REDBULL HARİÇ)

Uluslararası Araba Federasyonu (FIA ve Formula 1 idaresi, 2020’lere gelirken, tahminen de sporun tarihinde birinci sefer, F1’i sportif, finansal, teknik ve idari açılardan bakan bütüncül bir yaklaşımla kıymetlendirerek, rekabeti artırabilmek ve grupları performans olarak birbirine yaklaştırabilmek için baş yordular. Evvel ekiplerin araba geliştirme çalışmalarında çok kıymetli yer tutan rüzgar tüneli ve hesaplamalı akışkan dinamiği (CFD) çalışmalarında kısıtlamalar geldi. Bu sayede %5’er dilimlik farklarla, bir evvelki dönem sonuncu olan grubun en çok, şampiyon olan grubun en az çalışma mühleti aldığı bir nizam getirildi. Daha fazla çalışma hakkı ile, gerilerde yer alan ekiplerin öndekilere yaklaşma talihi artıyor. Buna en yeterli örnek olarak 2023’ün başında Aston Martin’in, dönem ortasında ise McLaren’in yaptığı performans sıçraması verilebilir.

Öte yandan NBA’deki üzere bir bütçe limiti de uygulamaya kondu. Araba geliştirme çalışmaları için harcanacak para, bu sene 135 milyon dolara düşürüldü. Böylelikle Ferrari, Mercedes ve Red Bull üzere grupların neredeyse sınırsız bütçeleri ile başkalarının yakalayamayacağı arabalar geliştirmelerinin yolu tıkanmış oldu. Yani F1’de daha çok parası olanın değil, daha akıllı mühendislik seçimlerine gidenlerin talihi, nispeten artmış oldu. Bunun dışında turbo hibrid güç ünitelerinin performans manasında, 2025 yılı sonuna kadar dondurulması da bütçeleri aşağıya çekti.

Son olarak, 2022 başında uygulamaya konan ‘yer etkisi’ çalışma prensibi ile, hem arabaların birbirini daha kolaylıkla yakından takip edilmesi sağlandı hem de geçiş sayıları manasında, 2021’e nazaran artış yaşandı. F1’deki bu yeni devrin, rekabet manasındaki asıl maksadı, vakit içinde, performans olarak grupları birbirine yaklaştırmak ve en süratli araba ile en yavaş araba ortasında tıp vakti olarak %2’den daha az bir fark olmasıydı.

Bu sene, birinci 12 yarışın tamamını kazanan Red Bull’a karşın, aslında istenen gaye aralığı tutmuş vaziyette. Özetle, aslında yeni periyodun maksadı, 1 dakika 40 saniyeli bir tıp vakti kapsamında, en süratli ile en yavaş araba ortasındaki farkın iki saniyeden az olmasıydı. Birinci 12 yarışta atılan en süratli tiplere baktığımızda, sahiden de birinci Red Bull ile onuncu ve sonuncu AlphaTauri ortasında %1.7’lik bir fark olduğu görülüyor. Bu iki grubun da Red Bull’a ilişkin olmasının yarattığı ironi bir yana, tüm gruplar bir ortada değerlendirildiğinde 2009’dan beri en düzgün oranın yakalandığını görüyoruz. Yani F1 aslında, (Red Bull hariç) son 15 yılın en rekabetçi dönemine sahne oluyor.

İKİNCİLİK SAVAŞI ÇOK BİLİNMEYENLİ DENKLEM

Tabi ‘Eğer durum bu kadar uygunsa, neden her yarışı Verstappen kazanıyor?’ dediğinizi duyar üzereyim. 2000’lerden beri kuralların esaslı değiştiği periyotlarda, bir ekibin çok daha güzel bir formülle, üst üste uzun yıllar uzunluğu sporu domine etmesi yeni bir şey değil. 2000-2004 ortasındaki periyotta Schumacher’li Ferrari’nin, 2009’da değişen kuralların akabinde dört sene Vettel’li Red Bull’un, turbo hibrid çağının başladığı 2014’ten 2021’e kadar Hamilton’lu Mercedes’in büyük üstünlüklerinin akabinde, son iki senede sıra yine Red Bull’a geldi. Burada, aslında bu muvaffakiyet kıssasını yazarak tüm yarışları kazanan Red Bull yerine, onları yakalayamayan başka kadrolara kızmak lazım, tahminen de.

Red Bull’un arkasında ise dayanılmaz bir ikincilik rekabeti var. Son altı yarış hafta sonunda ‘geri kalanların en iyisi’ rolünü Mercedes bir, Aston Martin bir, McLaren iki ve Ferrari iki kere oynamış oldu. Şampiyonlar neredeyse şimdiden belirli olsa bile, bu grupların toplam sekiz pilotu ve Red Bull’dan Sergio Perez ortasındaki rekabet, ilgi çekmeye devam ediyor.

KASALAR DOLUYOR

Amerikan Liberty Media’nın F1’i satın aldığı 2017’den bu yana yapılan pazarlama atılımları, covid sürecinin de büsbütün bitmesiyle tesirini göstermeye başladı. Formula 1, 22 yarıştan olan 2022 dönemi sonunda, sporun rekoru olan toplam 2.5 milyar dolarlık bir gelir elde etti.

2021’e nazaran gelir %20 oranında artarken, kadrolara dağıtılan toplam para %8 artışla 1.16 milyar dolara ulaştı. 2022’de pistlerdeki toplam seyirci sayısı, covid öncesi son yıl olan 2019’a nazaran %36 artarak 5.7 milyonu buldu. Yarış başına ortalama canlı yayın izleyicisi 70 milyon kişi civarındayken, F1’in toplumsal medya hesaplarının toplam takipçisi de 60 milyonu geçti.

Pek çok ülkede promotörler, hafta sonu boyunca toplamda 400 bin üzerinde seyirci ağırlamaya başladılar. Öte yandan F1 idaresi, dünyadaki F1 izleyicilerinin ortalama yaşını dört yaş düşürmeyi başardı ki, aslında majör spor liglerinin birçoklarında bu seyirci yaş ortalaması gitgide artıyor.

Yeni finansal düzenle kar etmeye başlayan kadroların, piyasa pahası de yükseldi. Forbes’un araştırmasına nazaran Ferrari yarış ekibi 3.9 milyar, Mercedes grubu 3.8 milyar, Red Bull ise 2.6 milyar dolar pahasında. En düşük pahaya sahip olan Williams’ın bile ederinin yaklaşık 700 milyon dolar olduğu varsayım ediliyor. Hal bu türlü olunca, hem sporun idaresi, hem de ekipler açısından daima Verstappen ve Red Bull’un kazanması o kadar da büyük bir sorun değil.

Toparlarsak bu sene Verstappen’in, Schumacher’in 2001, 2002 ve 2004; Vettel’in 2011 ve 2013, Hamilton’un 2019 ve 2020 dönemlerine emsal bir dominasyonu göstermesi dışında, F1 açısından işler yolunda.