Anne babalar aman dikkat! Muhteşem kahraman sendromu

ÇİĞDEM YILMAZ- İstanbul Arnavutköy’de 5.5 yaşındaki B.K., sevdiği sinema karakteri Örümcek Adam’a özenerek 5’inci kattan atladı. Toprak tabana düşen B.K., olayı hafif ezik ve sıyrıklarla atlattı. Misal olaylar daha evvel de yaşanmıştı. 4 yaşındaki Ferhat Ağırbaş da yıllar evvel “Ben Pikachu’yum” diyerek 7. kattan camdan atlamış ve baht yapıtı hayatta kalmıştı. “Ben de ‘x’ karakter üzere ölümsüzüm. Bu bıçağı kendime saplasam bana bir şey olmaz” diyerek, mutfaktan ellerine geçirdikleri bir bıçağı karınlarına saplamaya çalışan çocuklar da olmuştu. Bu tip durumlara karşı aileleri uyaran uzmanlar, nelere dikkat edilmesi gerektiğini Milliyet’e anlattı.

‘AYIRT EDEMİYORLAR’

Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç. Dr. Ümit Işık, birey olma yolunda ilerleyen çocukların okul öncesi periyotta her şeyi yeni keşfetmeye başladığını, dünyayı anne ve babasından çok daha farklı gördüğünü belirterek, şunları dedi:

“Çocuğun en değerli özelliklerinden biri gerçek ile hayali, hayal ya da kurguyu ayırt edememesi. Okul öncesi 3-6 yaş ortası periyot animizm (canlandırmacılık) ve yapaycılıktır(artifikalizm). Animizim, oyuncaklar üzere cansız objelerin beşerler üzere his ve fikirlere sahip olduğu anlayışını taşımaktadır. Hayali arkadaşlar, hayali oyunlar, düşleri gerçek sanma üzere davranışlar ortaya çıkmaktadır. Birebir vakitte çocuklar bu devirde televizyon ya da dijital içeriklerdeki imajın gerçek hayat olabileceğini düşünebilir. Araştırmalar, çocukların izledikleri çizgi sinemalardaki karakterlerle özdeşim kurduğunu gösteriyor. Çocuklar, sevdikleri, model aldıkları karakterler ile özdeşleşip kendi dünyalarında o karaktere benzemeye çalışabilir. Gördükleri ve izledikleri yayınlarda geçen olayların gerçek olduğuna inanırlar ve kurgu olduğunu düşünemezler. Bu durum onların çizgi sinema kahramanlarının yaptığı hareketleri taklit etmelerine neden olabilir. Bu nedenle ekran müddeti, çocuğun yaşı ve gelişim seviyesine uygun olmalıdır. İzlediği programlar çizgi sinemalar hakkında çocukla konuşmak, açıklamalar yapmak gerekir.”

 

‘SÜRE KISA TUTULMALI’

Çocuk ve Genç Psikiyatristi Doç. Dr. Veysi Çeri de 7 yaş ve öncesi çocukların çizgi sinemalardaki birçok şeyi gerçek dünya ile karıştırabildiğini söyledi. Çeri, “İzlediği içerikte uçan karakter görünce kendisinin de uçabileceğini düşünebilir. Gerçek ile yapay dünyayı o yaşlarda ayrıt etmesi kelam konusu değil. Bu çocukların neler izlediğini denetim etmek gerekiyor ya da çocuklarla izlemek gerekiyor. Bir de bu tıp içerikleri çocuklara çok fazla izletmemek lazım. Yarım saat 1 saat izlediğinde etkilenme oranı yüzde 5 ise bunu 5-6 saat yaptığınızda yüzde 70-80’e çıkar. Gerçek dünyanın orası olduğu algısına kapılır. Bu yüzden izleme mühleti de önemli” dedi.

ÖNCE ANNE BABA İZLEMELİ

Uzman Klinik Psikolog Deniz Oğur, çocuklar için hazırlanan içeriklerin onların davranış dinamiklerini çok fazla etkilediğini gözlemlediklerini söyledi. Çocukların muhteşem kahraman ya da sevdikleri öbür karakterlerin güçlerine hayran kaldıkları belirten Oğur, “Çocuklarda, kendini çizgi sinema kahramanı zannetme, o kahraman üzere konuşma yahut davranma davranışları görebiliyoruz. Ebeveynlerin uyanık olması ve çocuğun nereden nasıl bir uyaran aldığını takip etmesi hayli kıymetli. Çocuklardan evvel ebeveynler bu içerikleri kendileri izlemedi. değerlendirmeli” diye konuştu.

DİJİTAL OYUNLARDA DA RİSK BÜYÜK

MİNE ÖZDEMİR GÜNELİ- Son vakitlerde dijital oyunlarda cinsiyetsiz karakterler, gebe örümcek adamlar, şiddete ve vefata yönlendiren sahneler üzere birçok sakıncalı içerik dikkat çekiyor. Ailelerin de en büyük sorunu olan hususla ilgili Klinik Psikolog Beğenilen Avşar’dan görüş aldık.

PSİKOLOJİLERİNİ ETKİLİYOR

*Dijital oyunlardaki karakterlerin kimilerinin cinsel içerik haline getirildiğini görüyoruz. Bu çocukları nasıl tesirler?

Çocuklar 3-6 yaş ortasında cinsel kimliklerini fark etmeye başlar. Cinsiyetin ve cinsiyet rollerinin öğrenildiği bu yaşlarda çocukların net ve anlaşılır bilgilere muhtaçlığı vardır. Zira soyut fikir şimdi gelişmemiştir ve bu devirde çocuklar lakin somut bilgileri algılayabilirler. Cinselliğe merak ise 6 yaşından sonra oluşmaya başlar. Çocuğa net ve merak ettiği kadar bilgiyi vermek kıymetli. Çocuğun yaş periyoduna uygun olmayan içeriklere maruz kalması ruhsal sıhhatini olumsuz etkileyebilir. Cinsellik ve cinsiyetle ilgili vaktinden evvel edinilen ya da baş karıştırıcı bilgiler, ileri yaşlarda çocukların duygusal ve fizikî birlikteliklerinde sorun yaşamalarına sebep olabilir.

*Çocukların gelişiminde tesirleri neler?

Dijital oyunlar çocukların faal, deneysel ve soruna dayalı öğrenme, bağımsız ve eleştirel düşünme hünerlerini geliştirmesi açısından çok yararlı. Oyunda ilerleyebilmek için stratejiler geliştirmek, daha evvel öğrenilen bilgiyi kullanmak gerekir. Yönetimsel denetim, planlama ve hatırlatma alanında çocukları geliştirir. Odaklanma, el-göz uyumu alanında da çocukların gelişimine katkıda bulunur. Oyun oynama mühleti, ulaşılan ve maruz kalınan içerikler denetimimizin dışına çıktığında emele hizmet etmeyi bırakmış demektir. Bir öbür dezavantaj da öteki etkinliklere olan ilginin azalmasıdır. Dijitaldeki renkli, süratli ve bol seçenekli dünya, çocukların gerçek omurdaki suratı ve içerikleri kâfi bulamaması üzere bir sonuç doğurabilir. Bunun çok fazla artması da ders muvaffakiyetinin azalması ve daha ileri vadede hiperaktiviteye kadar varan sonuçlar doğurabilir. O yüzden müddet kısıtı çok değerli.

ANNE VE BABALAR TAKİPTE OLMALI

*Aileler bu durumda denetimi nasıl sağlamalılar?

Çocukların abone oldukları tüm kanallara ebeveynler de abone olmalı ve içerikleri kesinlikle takip etmeliler. Çocukların muhakkak bir yaşa kadar ekrana tek başlarına maruz kalmamaları en sağlıklı tahlil olacaktır. Cinsellik hakkındaki sorularını geçiştirmek, çocuğun bir daha bu mevzuyu bizimle konuşmamasına sebep olur. Bu soruları size sorabileceğini bilirse, başını karıştıran bir şeyle karşılaştığında sizinle paylaşacaktır. Riskli bir durum olursa haberiniz olur ve doğrusunu anlatabilirsiniz. Şayet çocuğunuzda bir anda önemli bir davranış değişikliği gözlemliyorsanız bir uzmandan takviye almalısınız.