Asıl pürüz sizin vicdanınızda

Önder Yılmaz – Türkiye’nin birinci görme engelli diplomatı olan, Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumu (TİHEK) Konsey Üyesi Dilek Ertürk’ün gayrimenkul satışı sırasında yaşadığı olay vicdanlarda yara açtı. 

TİHEK bir yıl evvel görme engelli bir bayan avukatın şikâyeti üzerine, iki şahit istediği için ilgili notere para ve idari ceza verilmesi kararını almıştı. Engellilerin bu hukuk zaferinde TİHEK üyesi görme engelli Ertürk’ün hissesi da büyük oldu. Türkiye’de bu türlü bir sorunun bir daha yaşanmayacağını düşünen Ertürk, Muğla Fethiye’de vekalet çıkarmak için notere gittiğinde aslında hiçbir şeyin değişmediği, görme engellilerden hâlâ iki şahit istendiği gerçeği ile karşılaştı. Hususa ait Milliyet’e konuşan Ertürk başından geçenleri şöyle anlattı: “Ankara’daki meskeni satıp öbür bir mesken alımı yapacaktım. Vekalet vermek için Fethiye’de notere gittim. Görme engelli olduğumu söyleyip vekalet vereceğimi ilettim. Beklerken ‘TİHEK’i biliyor musunuz?’ diye sordum ‘evet’ dediler. ‘Noterler Birliği’nin engellilere şahitle vekalet verme uygulamasına karşı yaptırım kararını ben çıkarttırdım’ dedim. İki şahit uygulaması için ‘Sizi korumak için yapıyoruz’ dediler. Ben diplomatlık yaptım, pek çok ülkede Türkiye’yi temsil ettim. TİHEK üzere Türkiye’de özgürlükleri savunan ve yaptırım kararları alan değerli bir kurumun parçasıyım. Beni okur-yazar kabul etmiyorlar. Ne dedimse ‘olmaz, iki şahit’ dendi. O vakit THY’de olduğu üzere Braille alfabesi üzere teknolojik imkanları devreye soksunlar.” 

‘Rapor isterim’ tehdidi 

Ertürk, “işim acil” demesine karşın çay içip beklediklerini belirterek, “Okuma yazma bilip bilmediğimi soruyorlar. ‘Ben Türkiye’nin birinci görme engelli diplomatıyım. Neyi bekliyoruz, şahit mi?’ diye sordum ‘Bekliyoruz, çayınızı için’ dediler. Şahit uygulamasının kabul edilemeyeceğini, bu uygulamanın kaldırılmasına karşı TİHEK’ten çıkarılan yaptırım kararının mimarı olduğumu yineledim. ‘Biraz daha mevzuyu kurcalar, ısrar ederseniz sizden sıhhat rapor istemek zorunda kalacağım’ formunda tehditle karşı karşıya kaldım” dedi. 

Satışın aciliyeti nedeniyle istemeye istemeye iki şahit getirilmesine boyun eğdiğini vurgulayan Ertürk, şöyle devam etti: “İki şahit getirdiler. Biri çaycı oburu mütercimlik yapan bir Azerbaycanlı. Küçümsemek için söylemiyorum, eğitimleri benim seviyemde bile değil. Bir çaycının, bir diplamata şahitlik etmesi ne acı. Boya sürülen parmağımla evraka bastırırken gözyaşlarımı tutamadım. Hayatımdaki en güç anlardan biriydi. İşlerim bitince de oturup hüngür hüngür ağladım. Yaptırım kararı verdiğim bir hususun mağduru oldum. Bir arpa uzunluğu yol alınamamış. Hiçbir şey değişmemiş.” 

‘Notere dava açacağım’ 

Engellilere yönelik bu ikili standart uygulamasına derhal son verilmesi gerektiğini vurgulayan Ertürk, ilgili noter hakkında Ankara’ya döner dönmez kabahat duyurusunda bulunacağını ve dava açacağını söyledi. Engelli derneklerinin de bu sürece müdahil olacaklarını kaydeden Ertürk, “Bir diplomat, bir TİHEK üyesi olarak ben bunu yaşıyorsam, hayatına sıradan formda devam eden öbür görme engelli arkadaşların halini düşünemiyorum. Engelli bireyler ‘birer merhamet nesnesi’ değil, kendi ömürleri üzerinde karar sahibi hak özneleridir. Kendi hayatımın karar sahibiyim. Bu işin peşini bırakmayacağım, çabadan vazgeçmeyeceğim” dedi. 

‘Kanuni düzenlemeler var, uygulama keyfi’

TBMM’de 22. ve 23. periyotlarda AK Parti milletvekili olarak misyon yapan ve engelliler ile ilgili kanun değişikliklerinde emeği olan görme engelli Lokman Ayva da, Milliyet’e yaptığı değerlendirmede, noterlerdeki uygulamanın hukuksuz olduğunu savundu. Engelliler, Borçlar ve Ticaret Kanunları’nda görme engellilere dönük iki şahit konusu dahil tüm aleyhte düzenlemelerin kaldırıldığını söyleyen Ayva, Noterler Kanunu’nun mevzuyu düzenleyen ilgili hususlarında de benzeri düzenlemeye gidildiğini lakin Noterler Birliği’nin bu bahiste geri adım atmadığını kaydetti. 

Ayva, “Noterler Birliği şu andaki uygulamayı, görme engellilerin ‘okur-yazar’ olup olmadığı noktasına dayandırıyor. Noterler Kanunu’nın 87. hususundaki ‘ilgili okuma ve yazma imkanına sahip değilse, hazır bulundurulacak iki şahit huzurunda niyetini notere beyan eder’ kararını önceliyor. Matbu kağıt üzerindeki yazıyı okuyamıyorsa, okur-yazar olarak kabul etmiyor. Kendine nazaran okur-yazar yorumu yapıyor. Ben Boğaziçi’nde doktora yapıyorum. Neye nazaran okur-yazar. İlla senin elindeki metni okumak zorunda değilim ki. Mürekkep baskıyı okuyamayan okur-yazar değil mi? Bu büsbütün keyfi uygulama. Bu insan haklarına muhalif davranış kabul edilemez” dedi.