Bekle-gör havasından yatırım moduna geçiş

SERVET YILDIRIM – Türkiye aylardır seçim atmosferindeydi; iktisat seçime odaklanmıştı. İş dünyası ise bekleme moduna geçmişti. Seçimler yapıldı ve kıymetli bir belirsizlik geride kaldı. Şimdi fiyatlar ve kurlar oturmadı. Lakin iktisatta yeni idare şekillenirken, bekle-gör havasındaki iş dünyasının modu da değişmeye başladı.

Aklıma bu yıl başında bir yemekte sohbet ettiğim bir iş adamımızın söyledikleri geldi. Ocak ayı başıydı ve şimdi erken seçim kararı alınmamıştı. Lakin Türkiye seçimle yatıp, seçimle kalkıyordu. Hükümet frenleri gevşetmiş, harcamaya başlamıştı. Minimum fiyata yüzde 55 üzere tarihi bir artış daha yeni yapılmıştı.

Sektörünün önde gelen isimlerinden birisi olan endüstrici işadamına “Yatırım yapıyor musunuz? Önümüzdeki periyotta yeni yatırımlar var mı” diye sormuştum. İşadamımız ise “Türkiye o eski Türkiye değil. Ayağımızı gazdan çektik, frene koyduk. Şimdi frene basmadık lakin ayağımız artık gazda da değil” demişti. Halbuki geçmişte daima yaptığı yatırımlarla büyüyen, yani ayağı her daim gaz pedalında olan bir sanayiciydi. Onun üzere yüzlerce iş insanı daha son aylarda artan seçim meçhullüğü, finansman kasveti ve ekonomik dalgalanma nedeniyle ayaklarını gaz pedalından çektiler; bir kısmı ayağını gazdan çekmekle kalmadı, sert bir halde frene de bastı.

Yönü belirli oluyor

Önceki hafta açıklanan birinci çeyrek gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) sayılarının ayrıntılarında da bu gaz-fren durumu çok açık görülüyor. Datalara nazaran tüketimin büyüttüğü ve ihracatın ise aşağı çektiği bir büyüme yapısı vardı. GSYH yüzde 4 arttı lakin sanayi kesimi yüzde 0.7 daraldı. Özel tüketim harcamalarının katkısı yüksek olurken, net ihracatın büyümeye katkısı negatifti.

İş dünyası bu külfetli periyotta artan üretim maliyetlerinden ihracat pazarlarındaki zayıflamaya kadar birçok problemle boğuştu. Haliyle yatırım iştahı da azaldı. İşletmeler yatırım planlarını rafa kaldırdı ve seçimlerin tamamlanmasını; yeni hükümetin ve yeni iktisat idaresi ile programın ortaya çıkmasını beklemeye başladı.

An itibariyle bu bekleyişin son etabına gelindi. Hâlâ ayrıntılar muhakkak değil; ancak iktisat siyasetlerinin tarafı yavaş yavaş belirli olmaya başladı.

Umut verecek detaylar

Benim sohbet ettiğim endüstrici “Yatırım için elimizde proje çok lakin benim öncelikle seçim sonrasını görmem lazım” diyordu. Onun üzere düşünen çok sayıda iş insanı vardı. Belirsizlik azaldı lakin bilhassa finansman tarafından zahmet hâlâ eza devam ediyor. İçeride paraya ulaşmak zorlaştı; dış finansman da ise hem ulaşmak zorlaştı, hem de finansman maliyeti arttı.

Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri bitse de 10 ay sonra mahallî seçimler yapılacak. Hükümet bu seçimler öncesi kemerleri sıkmaktan kaçınabilir. Bunlara karşın ben, iş dünyasının beklemeye aldığı yatırım planlarını yavaş yavaş raflardan indirmesini; yeni devir iş planlarını revize etmeye başlamalarını bekliyorum. Yeni iktisat programının açıklanması ve piyasalara umut verecek ayrıntıları içermesiyle ise bu sürecin hızlanacağını düşünüyorum.

HEDEF SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Küresel Prensipler Kontratı İmzacıları dernekleşti

Birleşmiş Milletler Küresel Compact Türkiye Mahallî Ağı 2013 yılında TÜSİAD ve TİSK ortasında bir platform olarak kuruldu. Amaç UN Küresel Compact’in 10 İlke’si ve Sürdürülebilir Kalkınma Maksatları doğrultusunda iş dünyasını sorumlu uygulamalar için mobilize etmekti. UN Küresel Compact Türkiye kuruluşundan itibaren TÜSİAD konut sahipliğinde çalışmalarını yürüttü. Üye sayısı her yıl süratle artarken kısa müddette bölgesinin en büyük lokal ağı oldu. Ben de yaklaşık 5 yıl mühletle bu ağın idare şurasında yer aldım.

Geçen yılki Genel Heyet toplantısında Küresel Compact Türkiye’nin faaliyetlerine bir dernek olarak devam etmesine karar verildi. Alınan karar doğrultusunda kuruluş çalışmaları tamamlandı ve 2023 yılının başında ‘Küresel Unsurlar Mukavelesi İmzacıları Derneği’ kuruldu. Dernek Türkiye iş dünyasında sürdürülebilir kalkınma için somut adımlara katkı sağlayan ve işbirliği için paydaşları bir ortaya getiren bir platform olmaya devam ediyor.

Türkiye’den UN Küresel Compact’e imza atan şirket sayısı ise 352’ye yükseldi. Türkiye bir defa daha bölgesinin en çok büyüyen ülkesi oldu.

TÜSİAD İdare Konseyi Lideri Orhan Turan’ın deyişiyle 10 yıl evvel platform “sorumlu iş yapış biçiminin yaygınlaşmasını hızlandırmak amacıyla” hayat geçirilmişti.

Bu uğraşlarla UN Küresel Compact Türkiye ülkemizde sürdürülebilirlik gündeminin şekillenmesinde öncü platformlardan biri haline geldi. Yürütülen programlar ve teşebbüsler sayesinde birçok şirket sürdürülebilirlik amaçlarına ulaştı, ulaşmaya devam ediyor.

Şimdi ise “Küresel Unsurlar Kontratı İmzacıları Derneği” olarak kurumsallaşan Türkiye Lokal Ağı, Türkiye’nin sürdürülebilirlik ekosisteminin önde gelen kurumlarından biri olacaktır. Sorumlu şirketler ve ekosistemler aracılığıyla UN Küresel Compact’in 10 Unsurunu ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmayı destekleyecektir.

Bu ortada Birleşmiş Milletler de derneği desteklemeye devam ediyor. Birleşmiş Milletler Türkiye Mukim Temsilcisi Alvaro Rodriguez derneğin birinci genel konseyinde yaptığı konuşmada “BM Türkiye olarak, ‘Kimseyi Geride Bırakmama’ olarak özetlediğimiz ana gayemize ulaşmak için Küresel Compact Türkiye ile ortaklığımızı geliştirmeye kararlıyız” diyerek dayanağını açıklıyor.