‘Bina ve altyapıya ziyanı 85 milyar dolar’
ASLIHAN ALTAY KARATAŞ Ankara – DEMAR Müdürü Prof. Dr. Abdussamet Arslan ve takımının hazırladığı ön raporda, iki zelzelenin bina ve altyapı sistemlerine verdiği ziyanların neredeyse 85 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtildi. Heyet, sarsıntı kaynaklı yapısal hasarların çok ileri seviyede olduğunu gözlemledi. DEMAR raporunda şu tespitlere yer verildi:
20 yaş, tam göçtü
“Tamamen göçen binaların çoklukla 20 yaşından daha büyük binalarda olduğu, yeni binaların birçoklarında da tam göçme olmadığı belirlenmiştir. Hasar gören binaların temel göçme nedenlerinin şartname ve kurallara uygun inşaat yapılmamasından kaynaklı olduğu belirlenmiştir. Yapılaşma için uygun olmayan özellikte toprakların seçilmiş, beton kalitesizliği, uygulama ve projelendirme yanılgıları olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”
Denetim, denetlensin
Sahada yapılan gözlemlerde yıkık ve ağır hasarlı yapıların değerli bir çoğunluğunun 2000 yılı öncesinde inşa edildiği görüldi. Raporda “Uzmanlar tarafından uyarılmasına karşın Maraş sarsıntısında de pek çok yapını yumuşak kat uygulaması nedeniyle ağır hasar aldığı yahut yıkıldığı gözlenmiştir” dendi. Bina envanterinin çıkarılması, ayrıntıları ile hazırlanması ve bunların dijitalleştirilmesi gerektiğine işaret edilen raporda, şu sözlere yer verildi: “Yapılacak envanter çalışması sonrasında riskli binalara dair bilgilere ulaşılabilecek ve daha sağlıklı çalışmalar yapılabilecektir. Kontrol firmalarının denetlenmesi işi çok daha sıkı ve katı kurallara bağlanmalıdır.”
‘Sivil afet müdahale ekipleri kurulmalı’
Raporda, taban ve temel etüt raporlarının standartlara uygun yapılmasının, riskli alanların imara açılmamasının, bilimsel normlara dayalı yer seçimlerinin yapılmasının ehemmiyetine dikkat çekildi. Raporda, “Yapı Kontrol sistemi revizyonu, kentsel dönüşüm yasası revizyonu, taban açısından mikro-zonlama çalışmalarının yapılması, yapı envanterinin çıkarılması, bina zelzele yönetmeliğinin uygulamasının sağlanması, sarsıntı risk tahlillerinin yapılması, zelzeleye dirençli kent projelerinin imalinin hızlandırılması, sivil afet müdahale gruplarının kurulması sağlanmalı” dendi.