Demirel-Çiller muamması olay oldu! Birinci yerli cep telefonu Aselsan 1919’un sırrı

Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Bugün hayatımızın vazgeçilmezlerinden olan cep telefonlarının geçmişi aslında çok da uzak değil. Teknolojinin gelişimiyle birlikte sabit konut telefonlarının yerini yavaş yavaş almaya başlayan cep telefonları yurt dışında bilhassa 1970’li yıllarda büyük bir heyecan yarattı. Motorola şirketinin mühendislerinden Martin Cooper’ın 1 kilo 133 gram yükündeki bir cep telefonuyla 3 Nisan 1973’te yaptığı ve tarihteki birinci ‘mobil alo’ olarak geçen görüşme sonrasında bu yeni teknoloji mükemmeline olan ilgi her geçen gün arttı. Türkiye’de bilhassa 90’ların sonunda tanınan olmaya başlayan cep telefonları kısa vakitte herkesi tesiri altına aldı. O devirde Türkiye’de tanınan olan cep telefonları İsveç menşeili Ericsson ve Finlandiya menşeili Nokia olurken aslında bir yandan da yerli cep telefonu için de çalışmalar son sürat devam ediyordu. Aselsan’ın 1997’de çalışmalarını tamamlayıp piyasaya sürdüğü ‘Aselsan 1919’ model telefonu, birinci yerli cep telefonu olarak tarihteki yerini aldı lakin beklenen ilgiyi görmedi. Aselsan’ın cep telefonu öyküsünün yarım kalmasına sebep olan şey ise epeyce şaşırtıcıydı.

İLK GÖRÜŞME DEMİREL VE ÇİLLER ARASINDAYDI

Dünyada birinci kere 1973 yılında yapılan birinci cep telefonu görüşmesi Türkiye’de ise 1994’te gerçek oldu. Periyodun Ulaştırma Bakanı Mehmet Köstepen, yurt dışından getirtilen birinci cep telefonlarını Türkiye’nin 9’uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e ve 22’nci Türkiye Başbakanı Tansu Çiller’e ikram etti. Birinci telefon görüşmesi de yeniden devletin doruğunda gerçekleşti. Başbakan Tansu Çiller, kendisine ikram edilen telefon ile Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’i aradı. Bu görüşmenin yapıldığı telefonun yıllarca Aselsan 1919 model telefon olduğu öne sürülse de aslında bu tezlerin temelsiz olduğu bir vakit sonra ortaya çıktı. Türkiye’nin cep telefonuyla yapılan birinci görüşmesi 24 Şubat 1994’teyken, birinci yerli cep telefonu ASELSAN 1919 ise lakin 3 yıl sonra yani 1997’de piyasaya sürüldü.

Cumhurbaşkanı Demirel’in elindeki cep telefonunun aslında Aselsan 1919 olmadığı, imajı ve tarih prestijiyle anlaşılsa da o devir kimi kaynaklarda Demirel’in yerli telefon kullandığı kaydedilmişti.

90’ların sonunda yabancı menşeili şirketlerin cep telefonları popülerlik kazanmadan evvel Türkiye’de de yerli cep telefonu için çalışmalar sürat kaybetmeden devam ediyordu. Türkiye’nin birinci yerli cep telefonu olacak olan Aselsan 1919 için çalışmalar aslında 1993 yılında başlamıştı. Türkiye’de günümüzde de hâlâ varlığını sürdüren operatörlerin alt yapı çalışmaları 1994’te tamamlandığında birinci telefon görüşmesi de gerçekleşmiş oldu. Lakin Aselsan 1919’un piyasaya sürülmesi için takvimlerin 1997 yılını göstermesi gerekiyordu.

BEKLENEN İLGİYİ GÖREMEDİ

1990’lı yıllarda şimdi yaygın olmayan cep telefonları o devir bir dağıtım şirketi tarafından evvel altyapısı kurulan kentlere ve daha sonra ülkenin dört bir yanına ulaştırıldı. Lakin Aselsan 1919 o şirket tarafından kâfi takviyesi ve ilgiyi görmemişti. Bunun yerine devrin yükselen markaları olan Finlandiya menşeili Nokia ve İsveç menşeili Ericsson, şirket tarafından alıcının önüne koyuldu. Aselsan’ın ürettiği en gelişmiş aygıt, beklenen takviyesi ve ilgiyi görmemesi ve maliyetinin öbür aygıtlardan yüksek olması nedeniyle sırf iki model çıkarabildi ve piyasada varlığını sürdürmekte başarılı olamadı.

Araştırmalar sonucu çok geçmeden periyodun Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in elindeki aygıtın aslında 1993 yılında piyasaya sürülen Ericsson GH198 model cep telefonu olduğu ortaya çıkacaktı.

‘ÇOK DAHA PRATİK VE KULLANIŞLI’ İDDİASI

90’lı yıllarda günümüze nazaran az sayıda kişinin sahip olduğu cep telefonları modelleri ortasında yurt dışından Türkiye’ye ithal edilen Nokia ya da Ericsson üzere cep telefonlarının devrine nazaran epey gelişmiş ve pratik olmaları da keza Aselsan 1919’un önündeki öteki pürüzler ortasında gösterildi.

Aselsan 1919 birinci başta 500 adet üretildi ve 10 ülkeye ihraç edildi. Birinci başta büyük ilgi gören Aselsan 1919, birtakım kaynaklara nazaran İngiltere’de yapılan testlerle dünyanın en yeterli telefonu olarak tarihe geçti. Yerli telefon, Aselsan 1919 ve Aselsan 1920 biçiminde isimlerinden 2 model olarak üretimine devam etti. Maddi külfetler nedeniyle sekteye uğrayan üretim süreci ise yerli telefonun Milenyum’un ötesini görememesine neden olarak hayal kırıklığıyla noktalandı.