Dijital dünyanın analog kahramanı
MÜJDE IŞIL- Yıldızlaştığı “Top Gun”dan 10 yıl sonra birinci “Mission: Impossible-Görevimiz Tehlike” filminde rol almıştı Tom Cruise… Ortadan 36 sene geçtikten sonra “Top Gun”a bir devam sineması çekti, 27 yıl içinde ise (sekizinci sineması yolda olan) yedi sinemalık bir seri yarattı. İki sinemanın tematik iştiraki da epey değişik. Yedinci sinema “Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One/Mission: Impossible – Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm” ile bir sene evvel vizyona giren “Top Gun: Maverick”i birbirinin bütünleyicisi olarak görmek pekâlâ mümkün. Çünkü “Top Gun: Maverick”ta Cruise, insansız hava araçlarına evrilerek gelişen teknolojinin, insan dokunuşunun yani manuelin yerini alamayacağını vurgulamıştı. “Mission: Impossible” serisinin yedinci sineması de bu görüşü farklı bir açıdan tamamlıyor; hem de sinemada teknolojiyle özdeşlemiş bir fikrin temsilcisi olarak…
Yedinci sinemanın merkezinde yapay zekâ var. İnsan denetiminden çıkıp insanlığı yönetmeye soyunan yapay zekânın kod merkezinin anahtarı kayıp. Onu bulan her şeye hükmedebilecek. Münasebetiyle hükümetler bu anahtarın peşine düşüyor. Amerikan istihbaratı da bu anahtarın peşinde. Natürel ki Ethan Hunt’a veriliyor bu vazife. Lakin Hunt’ın fikri, anahtarı istihbarata teslim etmek değil, kimsenin eline bu türlü bir güç geçmesin diye yok etmek. Durum bu türlü olunca Hunt ve takımının peşine düşmeyen kalmıyor. İstihbarat, eski ve yeni düşmanlar, bir de yapay zekâ…
Yapay zekâ Hunt’ın peşinde
Yapay zekâ tehdidi “2001: A Space Odyssey”, “Terminator” ve “Matrix” serisi üzere pek çok klasiğin zihnimize kazıdığı bir konu. “Mission: Impossible – Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm”ün (ve natürel ki ikinci kısmın de) bu mevzuya bel bağlaması tahminen modası geçmiş bir atılım veyahut tekrar ön yargısı oluşturabilir. Lakin serinin tümü ve elbette uyarlandığı dizinin temelinde insanın hayal gücünü zorlayan ileri teknoloji var. Eski Bond sinemalarındaki kadar uçuk kaçık silahlar yok tahminen fakat yüz ve ses değiştirme teknolojisi “Mission: Impossible” ile özdeşleşti. Çoğumuz aksiyon kısımları kadar o yüz değiştirme sahnelerini izlemekten de heyecan duyuyoruz. Yani sinema aslında varlığının temelini sarsacak bir atakta bulunuyor. Zira yapay zekânın her şeye ulaşabildiği, herkesi tanıyıp ona nazaran tercih yapabildiği bir dünyada Ethan Hunt’ın ve takım arkadaşlarının ellerindeki teknolojinin bir pahası kalmıyor. Yüz değiştirme tekniğinin sinemadaki akıbeti de bunu destekliyor. “Top Gun: Maverick”te uçağı manuel ve pilot sağduyusuyla kullanma övgüsü, “Mission: Impossible – Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm”de yerini yapay zekâya karşı analog seçeneğine bırakıyor. Hasebiyle iki sinema, Tom Cruise’un canlandırdığı kahramanlarına biçtiği insani tercihlerle tematik açıdan birbirini tamamlıyor.
Her “Mission: Impossible” sinemasını bir evvelkinden daha fazla aksiyon için, koltukta daha rahatsız oturmak için izliyoruz. Cruise’un havada asılı kaldığı ve buram buram terlediği birinci sinemadaki o ikonik sahnenin üzerinden çok vakit ve çok aksiyon geçti. O sinemada oyuncu takımının en kıdemlisi olan Jon Voight 57 yaşındaydı. Serinin yedinci sineması vizyona girdiğinde ise Cruise’un yaşı 61. Ortadan geçen 27 yılda dublörsüz Cruise 20’sindeymiş üzere birçok depar attı, dünyanın en yüksek kulesinden sallandı, bilmem kaç metre irtifadaki uçağa asıldı. Yedinci sinema bu açıdan Cruise’un aksiyonda çıtayı ne kadar yükselteceğinin yanıtını da içeriyor. Tam bu noktada farklı bir taktik ile karşılaşıyoruz. Fragmanda ve afişte sinemanın en argümanlı aksiyon sahnesi esasen veriliyor. Sinemanın sürprizleri de tam bu noktada başlıyor. “John Wick 4”te nefes alacak vakit bile bulamazken, 80’lik Harrison Ford, “Indiana Jones ve Baht Kadranı”nda gençleştirilip koşturmadık alan da bırakılmazken klasik tansiyonla ilerletiyor kıssasını yedinci sinema. Saf aksiyon yerine birinci sinemanın diyalog yüküne ve tansiyon dozajına en fazla yaklaşan imal olmuş. Trende geçen sahne de birinci sinemanın hem tekrarı hem de daha geliştirilmiş versiyonu üzere. Birinci sinemadaki tren sahnesinin çoğu stüdyoda çekilirken yedinci sinemada yok etmek için gerçek bir tren hazırlanması ise inanılmaz bir meydan okuma. Birinci sinemayla paydaşlığı yalnızca bunlarla sonlu değil. Hunt’ın başını yakan Eugene Kittridge’ı yıllar sonra yedinci sinemada görüyoruz. Cruise, Christopher McQuarrie ile ülkü bir oyuncu-yönetmen iş birliği yakalarken bu ahenk biraz nostaljik biraz yenilikçi seçimlerle perdeye güçlü biçimde yansıyor.
Serinin en mizahi filmi
“Mission: Impossible – Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm” mizah açısından da klasik sinemanın izlerini takip ediyor, hatta referans alıyor. Louis de Funès ve Peter Sellers komedilerindeki otomobil sahnelerini yâd ediyor resmen. Serinin en mizahi sineması var karşımızda. “The Defiant Ones”ın kelepçesine, merdivenden yuvarlanma sahnesinde “Potemkin Zırhlısı”na gönderme yapıyor, yapay zekâ sahnelerinde “Yüzüklerin Efendisi”ndeki Sauron’un gözünü hatırlatıyor bize.
Ethan Hunt’ın IMF’den evvelki gizemli geçmişi pek anlatılmaz seride. Yedinci filmde Esai Morales’in muvaffakiyetle canlandırdığı Gabriel karakteri yalnızca berbatlığı değil, Hunt’ın geçmişini ve Ilsa’nın bahtını de temsil ediyor. Bilhassa bayan karakter(ler) açısından Daniel Craig ile birlikte yine başlayan, kusurlu ve yaralı Bond serisi üzere ilerlemesi muhtemel görünüyor “Mission: Impossible” serisinin. Ilsa’yı canlandıran Rebecca Ferguson’ın kaç Bond kızından daha etkileyici bir karakter yarattığını unutmayalım. Hayley Atwell’in personası ise Ferguson kadar güçlü değil. Muhakkak ki Cruise’un Cameron Diaz ile oynadığı “Knight and Day”in güldürü ahengi yakalanmaya çalışılmış fakat Atwell’in karakteri de oyunculuğu da gereğince oturmamış.
Tom Cruise sağ olsun; eski yöntem ve yeni yol her türlü aksiyona, kaliteli gişe sinemasına doyduk. İkinci bölümü iple çekiyoruz. Kim bilir, tahminen sonrasında o da Daniel Craig üzere Türkiye’ye gelir ve Bond’un İstanbul koşturmacası üzere Hunt’ın da aksiyonunu izleriz buralarda. Nasılsa 80’inde de maşallah bu güçle oynayacağına nazaran hayal etmeyi sürdürebiliriz.