En büyüğü 7,5 santim! İzmir’deki fındık büyüklüğündeki dolu neyin işareti? Yeni ikaz geldi
Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Ege Bölgesi’nde Aydın, İzmir ve Muğla’da görülen gök gürültülü sağanak yağışlar beraberinde doluyu da getirdi. Bilhassa İzmir’in Şifne, Reisdere ve Yalı mahallelerinde tesirli olan dolu yağışı, Karşıyaka ilçesinde de kısa vadeli görüldü. Şiddetli yağışın akabinde kentin kimi noktalarında cadde ve sokaklar suyla doldu. 6 Nisan sabahı bembeyaz bir görüntü uyanan İzmir’in akabinde akşam saatlerinde de Muğla etrafı için, “Kuvvetli (21-50 kg/m2) sağanak ve gök gürültülü sağanak yağış, sel, su baskını, yıldırım, ulaşımda aksamalar, yağış anında kuvvetli rüzgar, mahallî küçük çaplı dolu yağışı üzere aksiliklere karşı dikkatli ve önlemli olunmalıdır” uyarısı yapıldı. Egedeki dolu yağışları sonrası Meteoroloji Genel Müdürlüğü Tahlil ve Kestirimler Şube Müdürü Şahin Şahbaz neden bu durumun yaşandığına dair milliyet.com.tr’ye konuştu.
‘BAHAR AYLARINDA DOLU NORMAL’
Daha çok bahar aylarında görülen dolu yağışları “Mevsim normali midir?” sorusunu akıllara getirdi. İzmir’i beyaza boyayan doluyla ilgili baş karıştıran soruyu Şahin Şahbaz şöyle açıkladı:
“Baharda dolu yağışları olağan bir hadisedir. Bilhassa gök gürültülü sağanak yağış olan her durumda dolu yağışı da görülür. Bazen küçük ya da büyük çaplı olsa da, dolunun yağdığı alan yağışlı olan alanın çok daha küçük bir kısmına denk gelir. Örneğin yağışlı alan 10 kilometre ise bunun 400 ila 500 metresine dolu yağar.”
DOLUNUN OLUŞUM SÜRECİ
Şahbaz, bilhassa hava sıcaklığının yüksek olduğu günlerde, yapısal olarak ‘buz’ olan dolunun nasıl oluştuğunu da anlattı. Şahin Şahbaz, gök gürültülü sağanak yağış getiren, fırtına bulutu ya da kümülatif bulut (kümülonimbus) olarak da bilinen dikey oluşumlu bulutların dolu yağışlarına sebep olduğunu belirtti.
Şahbaz dolunun oluşum süreciyle ilgili, “Bu bulutlar çok yüksek olduğu için alt düzeyi alçak olsa da üst düzeyi en yüksek bulutlara kadar çıkabilir. Yani çok kalın bir buluttur. Münasebetiyle bulutun içindeki sıcaklık profili de yüksek sıcaklıklardan donma düzeyine, hatta eksi 40 ila 50 santigrat dereceye kadar düşebilir. Bulut kendi içinde de konvektif hareketler dediğimiz aşağı üst taraflı hareketleri çok barındırıyor. Birebir vakitte kuvvetli türbülansın olduğu bir bulut. Hasebiyle aşağı düzeyde oluşan su damlacıkları üst düzeye taşınırken, donma düzeyinin üzerine çıkarak, donmaya başlıyor ve sonra birbiriyle çarpışarak gitgide büyüyen bir biçimde doluyu oluşturuyor” diye konuştu.
NİÇİN DOLU KIŞIN DAHA AZ GÖRÜLÜYOR?
Şahbaz 4 mevsim için de dolu oluşumunu tetikleyen durumlara dikkat çekti. En çok bahar aylarında görülen dolunun oluşumunu bilimsel süreçleriyle şöyle açıkladı:
“Kışın dolu yağışı nadiren olur. Donma düzeyi yere epey yakın olduğu için bulutlar doludan fazla kar oluşturmaya daha müsait hale geliyor. Lakin bahar aylarında donma düzeyi üstlere hakikat çıktıkça dolu ihtimali de artıyor. En çok dolu yağışlarını ise ilkbahar ve sonbahar aylarında görüyoruz. Yazın da kışın olduğunun tam aksisi, donma düzeyi çok üstlere çıktığı için dolu oluşumları biraz daha azalıyor.”
EGE BÖLGESİ VE TÜRKİYE İÇİN DOLU UYARISI
Türkiye’de çok büyük çaplı dolu olaylarının yaşanmadığının altını çizen Şahbaz, Ege için dolu yağışı ihtimallerini de kıymetlendirdi. 6 Nisan’da İzmir için ‘gök gürültülü sağanak yağış ve küçük çaplı dolu yağışı ikazının yanında yıldırım, su baskını, sel üzere durumları belirten bir ihtar yayınladıklarını vurgulayan Şahin Şahbaz, “Önümüzdeki periyotta de aslında ihtara gerek kalmadan gök gürültülü sağanak yağış iddia edilen her yerde dolu da ihtimal dâhilindedir” ihtarında bulundu.
“Türkiye’de nadiren büyük çaplı dolu oluyor. Genelde küçük çaplı dolu yağışı görüyoruz. Yani 1 santimetreden küçük dolular sıklıkla görülüyor. Önümüzdeki periyotta de bahar aylarında olduğumuz için tekrar dolu yağışları göreceğiz. İzmir’deki dolunun çapları epey küçüktü. Fakat ölçü olarak çok fazlaydı. Olağan dolu buzdan oluştuğu için yağmurla birlikte yüzerek bir noktada birikiyor. Böylelikle kimi noktalarda birikmiş olan dolu çok daha fazlaymış üzere görünüyor.” Meteoroloji Genel Müdürlüğü Tahlil ve Varsayımlar Şube Müdürü Şahin Şahbaz
‘TARIM YERLERİNE ZİYAN VEREBİLİYOR’
Şahbaz dolu yağışlarının oluşturduğu olumsuz durumları da kıymetlendirdi. Yağışların bilhassa tarım yerleri için risk oluşturabileceğini hatırlan Şahin Şahbaz, “Dolu yağışı beklediğimiz noktalarda büyüklüğü 1-1,5 buçuk santim çapında olabilir. Araçlara ve ağaçlara ziyan verebilir, onları da önümüzdeki devirde görme ihtimalimiz var. Lakin 2 günlük dönemde bununla ilgili ihtar yapmamızı gerektiren bir durum yok. Ağaçlar şu an çiçek ve küçük meyve basamağında, bize ziyan gördüklerine dair bir bilgi gelmedi. Olağan dolunun bilhassa tarım alanlarına ziyan verme ihtimali de var. Fakat dolu yağışları daha çok kent merkezlerinde olduğunda dikkat çekiyor” diye konuştu.
Dünya genelinde 15-20 santim büyüklüğünde de ölçülen dolu yağışları olduğuna dikkat çeken Şahbaz, Türkiye’de ölçülen en büyük dolunun 7 buçuk santim civarında olduğunu da kelamlarına ekledi.