En tesirli sistem güneş panelleri

Önder Yılmaz / ANKARA – Suyun profesörü olarak bilinen, eski Orman ve Su İşleri Bakanı ve eski DSİ Genel Müdürü Prof. Dr. Veysel Eroğlu, kuraklığın artık doğal afetler sınıfına girdiğini, düzgün bir işletme ve su kaynaklarının planlı idaresi ile kuraklıkların yönetilebileceğini söyledi.

Milliyet’e konuşan Eroğlu, Türkiye’deki yağışların hidrolojik takvimine nazaran, 1 Ekim 2022 ile 30 Eylül 2023 tarihleri ortasının bir yağış yılı olarak kabul edildiğini, bu devirde yağışların yüzde 3,7 oranında azaldığını, bunun büyük bir azalma oranı olarak görülemeyeceğini belirtti. Eroğlu, “Bölge bölge kıymetlendirecek olursak; yağışların en fazla azaldığı bölgeler Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu. Uzun yıllar ortalamasına nazaran Marmara’da yüzde 21,8 azalma, Ege’de yüzde 5, Akdeniz’de yüzde 14,7, Güneydoğu Anadolu’da ise yüzde 12’lik bir azalma olmuş. Karadeniz’de ise yüzde 14,7’lik artış kelam konusu” bilgisini verdi.

Kişi başına yıllık bin 300 metreküp su ölçüsü düştüğünü, Türkiye’nin su zengini bir ülke olmadığını vurgulayan Eroğlu, “Her damlasını makul kullanmamız gerekir” sözünü kullandı.

‘Kuraklık yönetilebilir’

“Kuraklık artık tabi afetler sınıfına girmektedir” diyen Eroğlu, Türkiye’nin 1989, 1994, 2001, 2007, 2014 yıllarında kuraklık yaşadığını, her yedi yılda bir orta şiddet, 19 yılda bir de büyük şiddette kuraklık gerçekleştiğini, burada asıl değerli noktanın kuraklığın nasıl yönetildiği sorunu olduğunu söyledi.

Su kayıplarını azaltmak için alt yapı tesisleri ve boru şebekelerinin yenilemesi gerektiğini fakat belediyelerin bu mevzuda çaba göstermediklerini savunan Eroğlu, “Geçmişte söylediğim bir kelamı yineliyorum: Şenlik yapacakları yerde su şebekelerini yenilesinler” dedi.

Buharlaşmaya önlem

Sıcak mevsimlerde barajlarda yaşanan en büyük sıkıntıların buharlaşma ve alg (yosun) patlaması olduğunu belirten Eroğlu, “Sığ ve yüzey alanı büyük barajlarda buharlaşma daha fazla, derin ve yüzey alanı küçük olanlarda daha azdır. Uygun işletme ile buharlaşmanın az olduğu kış aylarında mümkün mertebe sığ ve yüzeyi geniş olan barajlar kullanılırsa buharlaşan sudan tasarruf edilir” dedi. Buharlaşmaya; yüzey alanı, sığlık, rüzgâr suratı, sıcaklık ve havadaki nem oranının tesir ettiğini söyleyen Eroğlu, buharlaşmayı önlemek için öngörülen fiziki metotları şöyle sıraladı:

Etkili lakin pahalı

“Fiziki önlemler; yüzeyin örtülmesi, bunun için toplar yahut diğer plastik unsurlar kullanılabilir. En uygunu fiziki metotlar olup; bunların yüzde 70 hatta yüzde 90 nispetinde buharlaşmayı azalttığı fakat kıymetli olduğu bilinmektedir. Rüzgâr etkisini azaltmak için hâkim rüzgar tarafına rüzgar perdeleri de düşünülebilir. Hatta ağaçlandırma da kısmen rüzgârı kesmek açısından yararlı olabilir. Alttaki soğuk suyun üst katmana yönlendirilmesi. Yani 18 metreden daha derin barajlarda alttaki soğuk suyun hava basılarak üst kısma yönlendirilmesidir.”

Güneş panelleri

Fiziki önlemler içinde güneş güç panellerinin kıymetli bir uygulama olduğuna işaret eden Eroğlu, “Bakanlığım periyodunda hem buharlaşmayı önlemek hem de panel kullanımı münasebetiyle arazi talebini azaltmak için bir genelge yayınlayarak baraj ve göletler ile büyük açık su kanallarında DSİ müsaadesini almak koşuluyla güneş güç sistemlerinin kurulmasına imkân sağlamıştık. Hatta kendim de bu amaçla ekonomik yüzer güneş güç sistemleri geliştirmiştim. Bu sistemin hem pak güç üretimi sağlaması hem de buharlaşmayı azaltması açısından ikili yararı var” dedi.

Bitki kaplama

Eroğlu, buharlaşmayı önlemenin “yüzeyin içme suyunun kalitesini bozmayacak bitkilerle kaplanması” üzere biyolojik metotlarının da bulunduğunu söyledi. Kimyevi metotlara da dikkat çeken Eroğlu, etkin karbon kullanarak yüzeyin karartılmasının da sıklıkla kullanılan bir sistem olduğunu belirtti. Eroğlu, “su yüzeyinde ince bir katman oluşturan kimi kimyevi unsurlar Avustralya’da denenmiştir. Lakin rüzgâr bu ince tabakayı parçaladığından uygun sonuç alınamamıştır. Ayrıyeten içme suyu barajlarında kullanılan unsurların sıhhate ziyanlı olmaması gerekir. Bu kimyevi hususları kullanmadan evvel baraj gölündeki balık üzere canlı hayat da dikkate alınmalıdır” diye konuştu.