Fit olayım derken sağlığınızdan olmayın! Diyetteyken yapılan bu yanlışlar riski artırıyor
İdeal kiloda kalmak hem görünüş hem de beden sıhhati için kıymetli. Fakat yapılan kimi diyet yanılgıları kimi sıhhat sorunlarını de beraberinde getiriyor. Bilhassa uzun vadeli aç kalmak ve bilinçsiz yapılan diyetler karaciğer sıhhatini olumsuz etkiliyor.
DHA’ya konuşan eden Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğer yağlanması görülme oranının son vakitlerde arttığını söz ederek, “Günümüzde fazla kilolu insanların dışında zayıf yahut olağan kilodaki bireylerde de karaciğer yağlanmasının arttı. Karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasının yağ hücresi haline gelmesiyle oluşur. Karaciğer yağlanması, günümüz dünyasının, artan en büyük meseleleri haline geldi. Yağlanma, karaciğerin olağan hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasını yağ hücrelerinin oluşturmaya başlamasıdır. Yağlanmayı hafif derece, orta derece ve şiddetli derece olarak 3’e de ayırabiliriz. Yağlanma oranı, dünya çapında büyük bir artış göstermekte. Bundan 20 yıl evvel yüzde 10 civarındayken, bugün her dört şahıstan birinin, yani toplumun yüzde 25’inin, karaciğeri yağlı diyebiliriz. Hatta Türkiye’de bu oran yüzde 30 civarında” diye konuştu.
“METOBOLİK HASTALIKLAR ARTMAYA BAŞLADI”
Karaciğer yağlanmasının en büyük nedenlerinden birinin metabolik sendrom olduğunu belirten Prof. Dr. Yaprak, “Eğer bireyde metabolik sendrom denilen bir durum, insülin direnci varsa yüzde 40 ile 80 oranı ortasında karaciğer yağlı demektir. Toplumun beslenme alışkanlığı değişti. Früktoz dediğimiz şekerden, hazır besinlerle beslenme başladı. Fruktozun karaciğerde, alkol gibisi bir iltihap oluşturması kelam konusu. Bilinçsiz yapılan diyetler, uzun mühlet aç kalınma da karaciğeri yağlandırıyor. Metabolik hastalıklar da toplumda artmaya başladı. Genetik mutasyonlar ortaya çıkmaya başladı. Mesela PNLP LA3 diye bir gende oluşan mutasyon, zayıf yahut olağan kilodaki bireylerde de karaciğer yağlanması oluşmasına neden oldu. Bir öteki neden ise kalıtımsal durumlar. Yani siz ne yaparsanız yapın, kilolu değilseniz bile, karaciğeriniz yağlı olabiliyor. Zayıf bireylerde kas kitlesi kaybı da karaciğer yağlanmasına sebep olan kıymetli bir etken. Proteinden düşük beslenme, uzun müddetli açlık kas kaybına neden olur ve böylelikle bedende yağ dokusu oluşmaya başlar. Aslında dışardan kilolu görünmeseniz bile kapalı yağlanma dediğimiz, kas dokusunun yerini yağ dokusunun alması da kapalı yağlanmaya yol açıyor. Tekrar bu da karaciğer yağlanmasını beraberinde getiriyor” tabirlerini kullandı.
“10 YILDA GELİŞME ORANI YÜZDE 3”
Karaciğerin olağanda pembe-kırmızı bir rengi, pürüzsüz bir yüzeyi ve yumuşak bir dokusu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğerin sertleşmesi, büzülüp küçülmesi, biçiminin bozulması, içinde yumrular oluşmasına ‘siroz’ diyoruz. Karaciğer apansızın siroz olmaz, sağlıklı karaciğerin siroza dönmesi için yıllar gereklidir. Karaciğerde siroz olmadan evvelki etaplarda yağlanma ve/veya iltihap ve sertleşme gelişir. İltihap güzelleşirken ‘scar’ yani nedbe dokusunun oluşumuna yol açar son basamakta ise karaciğerde nodül dediğimiz yumrular oluşur. Karaciğeri yağlı olan şahıslarda 10 yılda karaciğer sirozu gelişme oranı yüzde 3’tür. Karaciğer sirozu gelişen şahıslarda, karaciğer kanseri gelişme ihtimali yüzde 10’dur. Yağlanma geliştiği anda siroz ve karaciğer kanseri olma riskleri artar. Karaciğerde görülen yağlanma kolay yağlanma formunda kalabileceği üzere daha ileri evrelerde iltihapta eklenirse karaciğer sirozu gelişme riski de artar” diye konuştu.
“KARACİĞER NAKLİ İÇİN AŞİKÂR KRİTERLER VAR”
Her karaciğer sirozuna nakil önermediklerine tabir eden Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer nakli için belirli kriterlerimiz, MELD puanı diye isimlendirilen puanlama sisteminde hastanın aldığı skorun en az 15 puan olması bu kriterlerden en kıymetlisidir. MELD puanı hastanın kan analiz sonuçlarından hesaplanır. Fakat yalnızca MELD puanına nazaran nakil gereksinimi belirlenmiyor. MELD puanı 15’in altında olsa bile hastanın karnında tedaviye dirençli sıvı birikmesi, yemek borusu varislerinden tedaviye dirençli kanamalar olması, hastanın karaciğerinde hepatosellüler tipte kanser gelişmiş olması, birtakım karaciğer kaynaklı metabolizma hastalıklarının bulunması, hatta safra yolları kaynaklı sirozlarda günlük ömrü etkileyen kaşıntı üzere birçok durum nakil gerekliliğini belirliyor. Hastanın karaciğer nakline gereksinimi olup olmadığına dair son kararı hastayı izleyen ve muayene eden doktorlar vermektedir” dedi.