Geri dönüyorlar! ‘Burası bizim vatanımız’

Pınar Aktaş – Kahramanmaraş sarsıntılarının üzerinden 5 ay geçti, bugün 167’nci gün. Zelzelelerin büyük yıkıma yol açtığı Hatay’ın merkezinde tek bir hayat belirtisi yok, terk edilmiş. Hatay’a gitme nedenimiz ise bölgeyi tekrar ayağa kaldırmaya çalışanların uğraşlarını yerinde görmek

Depremin birinci gününden bu yana birçok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütü canla başla çalıştı hâlâ da çalışmayı sürdürüyor. İşte onlardan biri de Hatay’da Umutkent ismini verdiği konteyner kent kuran Koç Topluluğu. Yeni ömür alanının ismi ise “Depremde burada her şey yıkıldı, yıkılmayan tek şey umut” diyen bir depremzedenin kelamlarından yola çıkılarak kondu. Umutkent’i gezerken burayı yeni ömür alanı olarak seçenlerin gülümsemelerine şahitlik edince, yaşadıkları o kadar acıya karşın “Hâlâ umut var” diyebildik.

‘Hataylı öteki yerde yapamaz’

Konteyner kentte kalanlar bilhassa bayanlar, Hatay’a ve buradaki hayata sahip çıkıyor. UN Women Türkiye ile el ele verilerek Umutkent’te kurulan Bayan Dayanışma Merkezi’ndeyiz. Aylin Şerbetçigil sarsıntıdan sonra Hatay’dan ayrılmak zorunda kalanlardan yalnızca biri. “Amsterdam’a akrabalarımın yanına gittim, orada bile yaşamaya çalıştım” diyen Şerbetçigil, memleket sevdasını “Konteyner çıkınca geri döndük. Bir Hataylı öbür yerde yapamaz. Burası bizim vatanımız” diye anlatıyor.

Sadece dayanak istiyorlar

Sabahat Cuci de Ankara’da, Zonguldak’ta bir müddet kaldıktan sonra geri dönenlerden. “Konteyner çıkınca çabucak geri döndük. Buraya gelince zelzeleden bu yana birinci defa kendimi bir yere ilişkin hissettim” diyen Cuci, “Depremden evvel bizim her şeyimiz vardı. Kimse bize acımasın. Biz yalnızca takviye istiyoruz” diye devam ediyor.

‘Başımızı sokacak bir yer’

Umutkent’de Çocuk Oyun Merkezi de bulunuyor. İki yaşındaki oğlu Yaşar’ı buraya getiren Zeynep Yanaray’la tanışıyoruz. Hatay, Defne’de eşi ve 3 çocuğuyla kirada oturduğu mesken hasar almış. Aile evvel Mersin’e gitmiş akabinde konteyner çıkınca geri dönmüş. Yanaray, o günlere dönerek yaşadıklarını anlatıyor:

“Evimiz orta hasarlı çıkınca konut sahibi birinci ayda çabucak ‘Eşyaları boşaltın’ dedi. Neye uğradığımızı şaşırdık, konutu boşalttık. Biz sarsıntıdan evvel 1000 lira kira veriyorduk. Mesken sahibi artık orta hasarlı meskeni 6000 liraya kiraya vermiş. Burada memnunuz. Başımızı sokacak, kira vermediğimiz, konutumuzdan uzak olmadığımız bir yer burası.”

İki torunuyla Umutkent’te kalan Fehime Eremli de zelzele sonrası Niğde’ye göç etmiş. Konteyner çıktığı için memnun olan Faziletli, hislerini “Memleketimize geri döndük, çok şükür” diye tabir ediyor.

Üçte biri 0-17 yaş

Herkesin lisanında “Allah bir daha dünyadaki hiç kimseye bu türlü bir acı yaşatmasın.” Ve her söylendiğinde dinleyenlerden “Amin” sesleri yükseliyor. Depremzedelerin kendilerini âlâ ve inançta hissettiklerini gözlemlediğimiz Umutkent’i biraz anlatmak gerekiyor. AFAD uyumunda kurulan Hatay’daki Umutkent, 1040 konteynerden oluşuyor. Kentte yaşayan 3200 kişinin 1030’u 0-17 yaş ortası. Çocuk ve genç nüfusa yönelik birçok eğitim merkezi oluşturulmuş. Okul, çocuk oyun merkezleri, kütüphane, bilgisayarlar ve 3 boyutlu yazıcılardan oluşan özel donanımlı teknoloji tasarım sınıfları, Gelecek Hayalim Merkezi ve Çocuk Hayat Merkezi bunlardan kimileri.

Gençleri spor ve sanat aracılığıyla desteklemek için ise futbol, basketbol ve voleybol alanları ile açık amfi tiyatro yapılmış. Bayanlar ise UN Women Türkiye ile yapılan iş birliğiyle oluşturulan Bayan Dayanışma Merkezi’nde bir ortaya geliyor. Dokuma tasarım ve yemek atölyelerinin yanı sıra istişare ve eğitim alanlarının da bulunduğu merkez, ileride bayanların ürettiklerini gelire dönüştürebilecekleri bir yere dönüşecek.

Konteyner kentte yaşayan 17 kişi, Yapı Kredi’nin Umutkent’te kurduğu davet merkezinde çalışıyor, Türkiye’nin dört bir yanından arayanların telefonlarını cevaplıyor.

Dört vilayette 5 konteyner kent

Hatay’ın dışında Adıyaman, İskenderun, Kahramanmaraş ve Malatya’da 735 bin metrekare alanda eş vakitli olarak proje yürüten Koç Topluluğu’na ilişkin 5000 adet konteyner konut bulunuyor.

Çin’de üretilen konteyner konutların montajı için Osmaniye’de özel bir üretim tesisi kurulmuş. 4000 metrekare kapalı alanı bulunan tesiste vazife alan 480 kişilik grup, 6 dakikada bir konteyner konut üretimi gerçekleştirmiş ve 1 milyon 500 bin kilometreden fazla lojistik operasyonla konteyner konutların bölgelere sevkiyatını sağlamış.

Standardın üzerinde, 247 santim tavan yüksekliğine sahip konutların tamamı, 60 bin 500 modül mobilya ve 25 bin kesim beyaz eşya ile donatılmış. Konteynerlerin yüzde 3’ü ise engelliler için tasarlanmış.

Konteyner kentlere toplam 5,5 milyar lira harcanmış. CEO Çakıroğlu’na soruyoruz, “Bu kentlerde ömür ne kadar devam eder?” Çakıroğlu “En az 2 yıl” diye cevaplıyor.

Umutkent’te gençler için futbol, basketbol ve voleybol alanları ile açık amfi tiyatro da yapıldı.

İstihdam sağlıyorlar

Konteyner kentlerde yaşayan yetişkinlerin en kıymetli gereksinimlerinden biri iş. Umutkent’de istihdamı ise Koç Holding CEO’su Levent Çakıroğlu’ndan dinliyoruz:

“Proje çalışmalarının başında Topluluk şirketlerine, mümkün olabilecek istihdam imkanlarını bölgeye kaydırma daveti yaptık. Bu davetimizin sonucunda, Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Malatya’da davet merkezleri açarken, iş makineleri operatörü ve teknisyen yetiştirme programları üzere süreçleri hayata geçirdik. Ayrıyeten üniversite okuyan gençlere yönelik staj imkânları tanımladık. Bu alandaki projelerimizle afetzedeler için istihdam imkanlarının yaratılması çalışmalarına devam edeceğiz.”