Hiroşima’nın 2000 katı güç

ÖNDER YILMAZ Ankara – Türkiye’yi sarsan ve 50 bini aşkın kişinin öldüğü Kahramanmaraş merkezli, 6 Şubat zelzelelerinin akabinde 14 Mart prestijiyle çalışmalarına başlayan TBMM Zelzele Araştırma Kurulu raporunda felaketin boyutunun büyüklüğü “Kahramanmaraş sarsıntısında ortaya çıkan güç yoğunluğu 30 katrilyon jul’dür. Zelzeleler, Hiroşima’ya atılan atom bombasının takriben 2000 katı güç yoğunluğundadır” kelamlarıyla anlatıldı.

Bütçeye eksi % 1.4 etki

Raporda böylesine büyük bir zelzelenin yarattığı ekonomik maliyetler “Makroekonomik Etki ve Zelzelenin Toplam Maliyeti” başlıklı kısımda ele alındı. “Depremin kısa vadede hasıla, dış ticaret, enflasyon, istihdam ve kamu maliyesi üzerinde besbelli olumsuz tesirlerinin yaşanması beklenmektedir” denen raporda, “yeniden inşa” sürecindeki atılımlarla olumsuz tesirlerin azaltılmaya çalışıldığı kaydedildi. Raporda, “Depremin 2023 yılı büyümesi üzerinde negatif yüzde 1.4 puan tesiri olabileceği kestirim edilmektedir. Sermaye stokunda ortalama olarak yüzde 1.3 erime, kapasite kullanım oranında takriben 1 puanlık düşüş ve istihdamda takriben yüzde 0.9 oranında azalma varsayımıyla 2023 yılı büyümesinin baz senaryodan takriben 1.4 puan düşük gerçekleşebileceği iddia edilmektedir” tabirleri kullanıldı. Raporda, 2023 yılı cari süreçler istikrarında ise yaklaşık 5 milyar dolarlık bir bozulma yaşanabileceği varsayımı paylaşıldı.

Fiyatları üst taşıdı

Depremin ve sarsıntı risk algısının oluşturduğu ülke genelindeki nüfus hareketliliği ve pozisyon tercihlerindeki değişimin “kira ve konut” fiyatlarını besbelli formda üste taşıdığı lisana getirilen raporda, “yeniden inşa sürecinde ortaya çıkabilecek ilave talep fiyatlar genel düzeyinde üst istikametli baskıları besleyebilecek” değerlendirmesi yapıldı.

Konut imal maliyeti

Depremden etkilenen vilayetlerde konut imal maliyetlerine yer verilen raporda “Konut imal maliyetinin takriben 1.260 milyar TL karşılığı 65.7 milyar dolar olacağı varsayım edilmektedir. Başka taraftan kelam konusu bölgede takriben 95 bin ticarethane ve 15 bin ahır inşa edileceği öngörüsüyle takriben iddiası maliyetin 42 milyar TL karşılığı 2,2 milyar dolar olacağı beklenmektedir” sözleri kullanıldı. Depremzedelere yapılan konut, barınma ve hane halkına yapılan finansal yardımların toplam maliyetinin 1 trilyon 460 milyar TL karşılığı 76.2 milyar dolar olacağı iddia edildi. Raporda maliyet toplamına ait şu sözler kullanıldı: “Yıl boyunca beklenen harcamalar ve gelir kayıpları dikkate alındığında kelam konusu maliyetlerin ulusal gelire oranının yüzde 2.6’ya kadar yükselmesi mümkündür. Makroekonomik tesirler dikkate alındığında, zelzelenin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükünün takriben 2 trilyon 853 milyar TL (148,8 milyar dolar) düzeyinde olduğu varsayım edilmektedir.”

Meclis raporunda, bölgede konut imal maliyetinin 65.7 milyar dolar olacağı öngörüldü.