İstanbul’un ikili zelzele röntgeni! İşte en riskli ilçeler
Gülden Çoktan / İSTANBUL – Yer bilimci Prof. Dr. Celal Şengör’ün Marmara’da muhtemel büyük bir zelzele sonrası yaşanması olası felakete dikkati çekerek, “İstanbul’dan gitmeyi düşünüyorum” açıklamasının akabinde çeşitli kurum ve kuruluşların hazırladığı varsayımlar bir sefer daha gündeme geldi. Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) hazırladığı raporlarda riskli ilçeler ve mahalleler tek tek sıralanıyor. AFAD’a nazaran; “Deprem İstanbul’un tüm ilçeleri için yüksek risk oluşturmakla birlikte; bilhassa Adalar, Avcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Maltepe, Tuzla, Üsküdar, Zeytinburnu ve Sultanbeyli ilçeleri ve yakın mahalleler muhtemel büyük sarsıntıdan ağır olarak etkilenecek.” İBB’ye nazaran ise en riskli ilçeler Avcılar, Fatih, Zeytinburnu, Esenler, Küçükçekmece, Tuzla ve Beylikdüzü. Muhtemel büyük bir sarsıntıda Zeytinburnu’nda 5 bin 334, Avcılar’da 7 bin 39, Küçükçekmece’de 12 bin 244 yapının ağır hasar alacağı iddia ediliyor.
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) İstanbul Vilayet Afet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) nazaran muhtemel büyük bir zelzelede İstanbul’u bekleyen tehlikeler şöyle sıralandı:
– Zelzele İstanbul’un tüm ilçeleri için yüksek risk oluşturmakla birlikte; bilhassa Adalar, Avcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Maltepe, Tuzla, Üsküdar, Zeytinburnu ve Sultanbeyli ilçeleri ve yakın mahalleler mümkün büyük zelzeleden ağır olarak etkilenecek. Bu durumun ana sebepleri olarak; belirtilen ilçelerin faya yakınlığı, yapı stoğu taşıyıcı sistem özelliklerinin yetersizliği, yer şartlarının sıvılaşmaya müsait olması üzere sebepler sayılabilir.
– Beylikdüzü ve Ataşehir: Nüfus yoğunluğunun ve yüksek katlı yeni binaların fazla olduğu ilçeler. Özel okullar da bu bölgede ağırlaşmış. Büyükçekmece ve Beylikdüzü ilçelerinin heyelan bölgesinde bulunmaları sebebiyle çökmeler gerçekleşebiliyor.
– Esenyurt: Yüksek ve ağır yapılaşma, artan nüfus ve göçmen yoğunluğu ile zelzeleden etkilenme riski yükselen bir ilçe.
– Silivri ve Tuzla: Etkin fay sınırına yakın olmaları, alüviyon kalınlığının fazla olması ve taban şartlarının sıvılaşmaya müsait olması üzere sebepler ile sarsıntıdan ağır formda etkilenebilecek ilçeler.
– Bakırköy, Avcılar ve Zeytinburnu: Bu ilçelerin tamamının etkileneceği öngörülüyor. Özel, devlet ve kent hastanelerinin, okulların bu ilçelerde ağır olması, yapı stoğunun eskiliği, muhtemel etkiyi artırıyor.
– Adalar: Fay sınırına yakınlık ve yapı stoğunun eski olması nedeniyle yüksek risk taşımakla birlikte, nüfus ve yoğunluğunun azlığı, deniz ulaşım imkanlarının açıklığı, trafik sorunu olmaması ilçeye ilişkin öteki özellikler olarak ortaya çıkıyor.
– Bağcılar, Bahçelievler, Esenler, Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Ümraniye ve Üsküdar: Kalabalık ve ağır nüfuslu ilçeler olmaları ve kapanması mümkün yollar nedeniyle müdahale sürecinde başka ilçelere nazaran fazlaca zorluk yaşanabilecek ilçeler olarak bedellendiriliyor.
RİSK PUANI ARTAN İLÇELER
Raporda ayrıyeten şu tabirlere yer verildi:
“İstanbul kapsamındaki birçok ilçede kurumlar özelinde ortalama risk puanı yüksektir. Güney kıyı şeridindeki ilçelerin (Avcılar, Bakırköy, Beylikdüzü, Küçükçekmece, Maltepe, Silivri, Tuzla ve Zeytinburnu) bilhassa etkin fay çizgilerine yakın olması sebebi ile artan sarsıntı tehlikesinin ziyan verebilirliğinden dolayı risk puanları artmıştır. Etkin fay sınırlarına güney kıyı şeridine nazaran daha uzak olan ilçelerde ise risk puanının artmasında bina stoğunu oluşturan yapıların çağdaş sarsıntı yönetmeliklerinin gerektirdiği şartları sağlamamaları tesirli olmuştur. Adalar ve Avrupa yakasının iç kısımlarının bina hasarlarının en ağır yaşanacağı bölgeler olması beklenmektedir.”
İlçe ilçe riskli mahalleler
AFAD’ın geçtiğimiz yıl hazırladığı “Kırmızı Eylem” planında, çeşitli ilçelerde yüzden fazla semtte acil dönüşüm yapılması gerekiyor.
– Adalar: Heybeliada, Nizam, Maden, Kınalı ve Burgazada
– Ataşehir: İçerenköy
– Avcılar: Deniz Köşkler, Cihangir, Ambarlı, Merkez, Gümüşpala, Üniversite, Firüzköy, Mustafa Kemal Paşa ve Yeşilkent
– Bağcılar: Yıldıztepe, Cihan, Kirazlı, Demirkapı, Hürriyet, Fevzi Çakmak, Yenigün, Kazım Karabekir, Çınar, Yenimahalle, Bağlar, İnönü, Yavuz Selim, Merkez, Mahmutbey, Fatih, Barbaros, Göztepe, Kemalpaşa ve Sancaktepe
– Bahçelievler: Şirinevler, Zafer, Kocasinan, Soğanlı, Hürriyet, Yenibosna, Çobançeşme, Cumhuriyet ve Fevzi Çakmak
– Bakırköy: Osmaniye, Kartaltepe, Yeşilköy, Zeytinlik, Zuhuratbaba, Şenlikköy, Ataköy 3-4-11, Ataköy 7-8-9, Cevizlik, Yenimahalle ve Ataköy 2-5-6 mahalleri
– Başakşehir: Ziya Gökalp, Şahintepe ve Güvercintepe
– Bayrampaşa: Altıntepsi, Muratpaşa, Yenidoğan, İsmetpaşa, Terazidere, Ortamahalle, Yıldırım ve Kartaltepe
– Beylikdüzü: Barış, Yakuplu, Kavaklı, Marmara, Adnan Kahveci, Dereağzı, Cumhuriyet, Gürpınar, Büyükşehir ve Sahil
– Beyoğlu: Piyalepaşa, Piri Paşa, Kaptanpaşa, Fetih zirve, Keçeci Piri ve Hacıahmet
– Büyükçekmece: Batıköy, Fatih, Pınartepe, Güzelce, Atatürk ve Hürriyet
– Esenler: Fatih, Nine Hatun, Menderes, Kazım Karabekir, Tuna, Fevzi Çakmak, Oruç Reis ve İkili Havuzlar
– Esenyurt: Atatürk, Örnek, Saadet dere, İnönü, Namık Kemal, Yenikent, Fatih, İnciryepe, Ardıçlı, Güzelyurt, Mehter Çeşme, Pınar, Talatpaşa ve Merkez mahalleri
– Eyüpsultan: Nişanca, Topcular, Düğmeciler, Defterdar, İslambey, Karadolap ve Güzeltepe
– Fatih: Mevlanakapı, Şehremini, Akşemseddin, Seyyid Ömer, Ayvansaray, Kocamustafapaşa, Derviş Ali, Yavuz Sultan Selim, Yedikule, Hırkai Şerif, Balat, İskenderpaşa, Topkapı, Silivri Kapı, Atıkalı, Molla Gürani, Sümbül Efebdi, Ali Kuşcu, Haseki Sultan, Zeyrek, Karagümrük, Cerrahpaşa, Aksaray, Cibali ve Emin Sinan.
– Gaziosmanpaşa: Merkez, Sarıgöl ve Yıldız Tabya
– Güngören: Merkez, Güneştepe, Mareşal Çakmak, A.Nafiz Gürman, Haznedar, Genç Osman, Akıncılar, Sanayi, Mehmet Nesih İzmen, İtimat ve Tozkoparan
– Kağıthane: Talatpaşa, Merkez ve Gürsel mahalleleri
– Kartal: Hürriyet, Karlıktepe, Orhantepe, Atalar, Esentepe Petrol İş ve Cevizli
– Küçükçekmece: Kanarya, Cumhuriyet, Cennet, İnönü, Yeliova, Gültepe, Fevzi çakmak, Halkalı, İstasyon, Yenimahalle, Söğütlüçeşme, Kartaltepe, Sultan Murat, Fatih, Kemalpaşa ve Atakent
– Maltepe: Cevizli, Bağlarbaşı, Fındıklı, Girne, Esenkent, Gülsuyu, Aydınevler, Altayçeşme, Gülensu, Zümrütevler, Yalı, Çınar, Altıntepe, Feyzullah ve İdealtepe
– Pendik: Kavakpınar, Velibaba, Kaynarca ve Ahmet Yesevi
– Sultanbeyli: Hamidiye, Turgut Reis, Akşemseddin, Mimar Sinan, Mecidiye, Salgamlı Devlet Ormanı, Ahmet Yesevi, Abdurrahmangazi, Orhangazi, Yavuz Selim, Hasanpaşa, Adil, Mehmet Akif ve Teferruc Zirve Ormanı
– Şişli: Paşa ve Merkez
– Tuzla: Postane, Aydınlı, Şifa, Mimar Sinan, Yayla, İstasyon ve Aydıntepe.
– Zeytinburnu: Maltepe, Seyitnizam, Beştelsiz, Sümer, Veliefendi, Veliefendi, Çırpıcı, Telsiz, Nuripaşa, Kazlıçeşme, Yeşiltepe, Merkez Efendi ve Gökalp.
İBB’nin 2020 yılında 39 ilçe için hazırladığı datalara nazaran.
İBB’NİN 7.5’LİK SENARYOSU
İBB’nin üç yıl evvel 39 ilçe için farklı başka hazırladığı “İlçe Mümkün Zelzele Kayıp İddiası Kitapçıkları”na nazaran ise yüksek riskli ilçeler Avcılar, Fatih, Zeytinburnu, Esenler, Küçükçekmece, Tuzla ve Beylikdüzü.
Gece yaşanacak 7.5 büyüklüğündeki sarsıntı senaryosuna nazaran göre Avcılar’da bulanan 26 bin 762 binanın yaklaşık yüzde 27’sinın orta ve üstü düzeyde hasar göreceği kestirim ediliyor. Ortalama 465 civarında can kaybı meydana gelebileceği öngörülüyor.
Çalışmaya nazaran Zeytinburnu’nda bulunan 16 bin binanın ortalama yüzde 33’ünün orta ve üstü düzeyde hasar göreceği, 668’in üzerinde can kaybı olacağı tahmin ediliyor.
Simülasyona nazaran Fatih genelinde ise bin 484’ün üzerinde can kaybı olacağı kaydediliyor.
TAHLİYE NASIL OLACAK?
İstanbul Valiliği, Vilayet Jandarma Komutanlığı, AFAD ve öteki kamu kurumları ile birlikte hazırlanan zelzele aksiyon planına nazaran; 23 adet tahliye alanı bulunuyor. Kent çizgileri vapurları, deniz otobüsleri, kıyı emniyetine ilişkin botlar ve gemiler ile Kıyı Güvenlik Komutanlığı’na bağlı deniz araçları depremzedeleri tahliye etmek için kullanılacak.
Denizden yapılacak tahliyeler için 6 nokta belirlendi. Vatandaşlar araçlarla bu noktalara taşınacak, akabinde gemilerle İstanbul dışına çıkarılacak.
Tahliye için demir yoluna Yeşilköy, Halkalı ve Tuzla Tren istasyonları, kara ulaşımda Esenler, Alibeyköy, Samandıra ve Harem otogarları, hava yolu olarak da İstanbul, Atatürk ve Sabiha Gökçen kullanılacak.
Destek illerise iki küme olarak belirlendi. Birinci etapta depremzedeler, Balıkesir, Eskişehir, Ankara, Manisa, İzmir, Afyonkarahisar, Konya, Antalya, Denizli, Samsun ve Kayseri’ye tahliye edilecek. İsteyenler memleketlerine gönderilecek. İkinci küme takviye vilayet olarak belirlenen Adana, Gaziantep, Malatya, Trabzon, Diyarbakır, Erzurum ve Erzincan’a da depremzedeler sevk edilebilecek.