‘Kabri açılırsa laneti her yeri saracak’ dediler! Timur’un kafatası neden mezardan çıkarıldı?

Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Türkler tarih boyunca büyük hükümdarlara şahit oldu. Onlarla yönetildi, savaştı ve tarih sayfasında yerini aldı. Attila’dan Mete Han’a, Alp Arslan’dan, Fatih’e kadar birçok hükümdar dünyaya nam saldı. Daha kacının olduğu Türk hükümdarların ortasında Orta Asya’nın temsilcilerinden olan Buyruk Timur da vardı. 1336’da Özbekistan’ın Keş Kenti’ne bağlı Hacı Ilgar Köyü’nde dünyaya gelen Timur’un annesi Tekine Hatun’un kökeni, rivayet edilene nazaran Cengiz Han’a dayanıyordu. Yine bir rivayete nazaran tıpkı Cengiz Han’ın doğumunda olduğu üzere onun da doğduğunda elinde bir kan pıhtısı vardı. Elinde kan pıhtısı ile doğmak o kişinin savaşçı bir hükümdar olacağı manasına geliyordu.

ÇAĞATAY HANLIĞI ÇÖKÜYORDU, TİMUR DURMADI

Üstelik Timur dünyaya geldiğinde Çağatay Hanlığı çökmek üzereydi. Bölgede kabile reisleri karar sürüyordu. 1360 yılında büyüyüp cesaretli bir er olan Timur 1360 yılında tarih sahnesine ismini yazdıracak adımlar attı. Bölgede yaşanan Çağatay ve Moğol çatışmalarında faal bir rol aldı. Siyasi adımlarının her biri makuldü. Gençliğinde verdiği çabalar sırasında sağ bacağından ve kolundan yaralanmasından dolayı aksak ve lenk olarak anılıyordu. Lakin buna karşın bölgedeki karışıklıkları da kendi lehine kullanmayı başarmıştı. Delhi’den Moskova’ya, Çin’den İzmir’e kadar seferler düzenledi. Bu seferlerin hepsinde düzgün bir asker ve stratejik deha olduğunu gösteriyordu.

Timur’un askeri dehasına örnek gösterilebilecek en tesirli seferlerden biri Hint Seferi’ydi. Bu seferde Delhi valisi Mahmur, Hint askerleriyle müdafaaya çıktı. Hint askerlerinin önünde birçok fil vardı. Tatarlar ve atları ürkütüp geri kaçtılar. Lakin sonraki gün Timur, ordusunun önüne birçok deve sıraladı ve bunların havudları üstüne kuru buğday, çavdar sapları koydurarak ateşe verdi. Filler bu ateşi görünce ürkerek geri kaçtı. Bunun üzerine Tatarlar (Timur’un ordusu) hamle ile Hintleri mağlup etmişlerdi.

Türk tarihinde Timur, en çok Yıldırım Bayezid ile gerçekleştirdiği Ankara savaşıyla hatırlandı. Anadolu üzerine sefer düzenleyen Timur, Anakara Savaşı’nda Osmanlı’yı mağlup ederek Devlet’i Aliyye’nin Fetret Bölümü’ne girmesine sebep olmuştu. Tarihte birçok sefer düzenleyerek ismini tüm dünyaya duyuran Timur, 71 yaşında Çin’e karşı düzenlediği seferde hasta düşerek 19 Ocak 1405 tarihinde hayata veda etti. Mezarı ise Semerkant’a defnedildi.

Timur’un Semerkand’daki Gur-e-Amir türbesi

MEZARININ AÇILMASI FELAKETLERİ PEŞİNDE GETİRECEKTİ

Timur’un vefatından yüzyıllar sonra Sovyetler Birliği, 1917 Ekim İhtilali’yle Lenin önderliğinde 1922 yılında kuruldu. O devir halkın rejimle bağını güçlendirmek için tarih ve gelenekten referanslar aranıyordu. Sovyetler Birliği Semerkant’ta Timur’un türbesini restore ederek halkla bağını güçlendireceğini düşündü. 1941 yılının haziran ayında araştırmacılar, ağır bir merakla Timur’un mezarını açma teşebbüsünde bulundular. Bu durum birçok merakı ve kaygıyı da gün yüzüne çıkardı. Halkın inanışına nazaran Timur’un mezarının açılması birçok felaketi beraberinde getirecekti. Yazıtlarda dahi yerini alan efsanalere nazaran Timur’un mezarının açılması dünyanın sonu olacaktı. O denli ki Timur’un mezar taşında ‘Ölümden dirildiğimde dünya titreyecek‘ yazıyordu. İkinci yazı ise mezarının içindeydi. Mezarın içindeki yazıda, ‘Mezarımı rahatsız eden benden daha müthiş bir istilacı salacaktır’ ibaresi yer alıyordu.

Yine de bunların bir efsaneden ibaret olduğu fikriyle hareket eden Sovyetler Birliği, Özbekistan sekreteri Usman Yusupov’un nezareti altında çalışmalara başladı. Hafriyatlarda toplam 5 mezar incelendi. Buyruk Timur, oğulları Şahruh ve Miranşah ile torunları Uluğbey ve Muhammet Sultan’ın mezarlarıydı.

Rapora nazaran iskelet, 1.70 uzunluklarında, pek düzgün bir formda, bedenin muhakkak bölgelerinde yara bere izleri olan, sağ bacağının kemikleri başkasına nazaran daha ince ve kısa olan bir beşere aitti. Timur’un mezarı mahzenin tam merkezinde bulunuyordu. Mezarın kenarları ihtimamla yazılmış ayeti kerimelerle işliydi. Lahit örtüleri ve mezar kapakları birer birer sökülmüştü. Taşlar açıldıkça etrafa farklı bir koku yayılıyordu. Yayılan güzel koku çok kuvvetliydi. Hatta Antropolog Gerasimov o anları, “Her yana yayılan bu beğenilen esans kısa müddette bütün mahzeni kapladı” diyerek anlatmıştı. Naaşının yıkanması sırasında çürümeyi geciktirecek hususların yanı sıra misk, amber kokularının sürülmesinden kaynaklandığı da yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkarıldı. Naaşın yüzü ise İslami kurallara uygun halde kıbleye bakıyordu.

Sovyet bilim insanları Timur’un mezarını açıyor

ALMAN TANKLARI SOVYET HUDUDUNU GEÇTİ

Yine raporlara nazaran Timur tipik Moğol yüz çizgilerine sahipti. Kızıl saçları, dudaklarının iki yanından aşağı sarkan bıyıkları ve kama latifeli olduğu tespit edilmişti. Ancak Özbekler bu durumdan hiç mutlu değildi. Araştırmanın her anında rapor düzenleyen bilim beşerlerine çeşitli ihtarlarda bulunuyorlardı. Zira Özbek halkına nazaran er ya da geç Timur’un laneti onları kesinlikle bulacaktı. O periyotta bir sürü hayalet öyküleri üretildi. Beşerler bu türlü bir aksiyonun bela ve musibetler getireceğini ve uğursuzluklara sebep olacağını lisana getiriyordu.

Öyle ki enteresan bir formda Timur’un mezarının açılmasından tam bir gün sonra II. Dünya Savaşı’nın doğu cephesi patlak vermiş, 22 Haziran günü Alman tankları Sovyet hududunu geçmişti. Halka nazaran Timur’un laneti harekete geçmişti. Mezar açıldıktan sonra Timur ismine 19-20 Kasım 1942’de yine bir cenaze merasimi düzenlendi. Enteresan bir biçimde birebir gün Rusya, Stalingrad’daki en önemli savaşlar yaşandı. Sovyet birlikleri savaşın seyrini değiştiren karşı atak başlattılar. Timur efsanesi her ne kadar burada bitmiş üzere görünse de asırlarca konuşulmaya ve merak edilmeye devam edecek üzere görünüyor.