Kandilli Müdürü Özener’den Celal Şengör’e Marmara sarsıntısı cevabı

Bilim insanlarından muhtemel Marmara sarsıntısıyla ilgili arka arda açıklama ve ihtarlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör’ün beklenen büyük Marmara sarsıntısı sonrası İstanbul’da yaşanacaklara ait ortaya attığı görüşler, gözlerin bir defa daha mega kente çevrilmesine yol açtı.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara sarsıntısı hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.

“MARMARA’DA HER YIL ORTALAMA 900 CİVARI SARSINTI OLUYOR”

6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki zelzelesi, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak kıymetlendiren Özener, “Ülkemizin bir sarsıntı bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, zati Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı zelzele oluyor. Bu sarsıntıların bir kısmı da 4’ten büyük zelzeleler. Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde zelzele oluyor. Yani Marmara Bölgesini de sarsıntı aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık sarsıntısında aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Fakat bu şu demek değildir. ‘Bu 3.6’lık zelzele büyük bir sarsıntısı tetikleyecek’ bunu söyleme talihimiz yok lakin bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük sarsıntı olmayacaktır’ demek de hakikat değil. Münasebetiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi. Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir zelzele beklentisi bütün bilim insanlarında var lakin her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bunula ilgili bir vakit söyleme talihimiz yok” dedi.

“FAY SINIRININ DENİZDEN GEÇMESİ BİR AVANTAJ”

Siyaset üstü bir aksiyon olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, “İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay çizgileri var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizinin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz. O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Doğal ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, tabanınız ne kadar makus bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz. Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Münasebetiyle birçok farklı parametreye bağlı. Yeriniz sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz” biçiminde konuştu.

“DEPREM OLMAZ DENİLEN YERLERDE BİLE SARSINTI OLUYOR”

Türkiye’de sarsıntı endişesiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, “Tabii herkesin ferdî görüşü, ferdî değerlendirmesi farklı bu mevzuda yorum yapmak çok yanlışsız olmaz. Ancak her insanın endişe eşiği yahut telaş eşiği farklı olabiliyor. Lakin şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını sarsıntı kırılganlığı taşıyor. Yani sarsıntıdan etkilenebilecek, zelzele tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz. Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı lakin dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile zelzele oluyor. Etkin canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak toprakta tespit edilemeyen ancak zelzele üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence sarsıntıya hazırlıklı olmak lazım. Hasebiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve sarsıntı inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil doğal ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım” diye konuştu.

“AFET RİSK AZALTMA PLANI’NA GEÇTİK”

Prof. Dr. Celal Şengör’ün zelzele sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı argümanlarının sorulması üzerine Özener, “Kişiler üzerinden gitmeyelim lakin edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat zelzeleleri, 17 Ağustos sarsıntısı bizim için çok değerli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz. Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde sarsıntılar, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Hasebiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha düzgün bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur.

Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani sarsıntı olduktan sonra müdahale etmektense sarsıntıdan evvel riskleri azaltma tarafında teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var. Yapılacak işler belirli aslında. Değerli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit zelzeleden sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz” dedi.