Kentlerde üzerinde oluşan ısı adacıkları için teklif: Beyaz bina
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Afet Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Şurası Üyesi ve Geomatik Mühendisliği kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, kentlerin üzerinde oluşan ısı adacıklarının buharlaşmayla birlikte atmosferin soğuk bölgesine yükselen nemli havanın ekstrem hava olaylarına sebep olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Kutoğlu doktora öğrencisi Fatemeh Ghsempour ile birlikte geliştirdikleri su buharı yoğunluğunu gösteren yazılım ile yağışların şiddetli olup olmayacağı tarafında bilgi edinebildiklerini söyledi. Yazılım ile sel ve su taşkınlarının yaşandığı vakit aralığını gösteren Prof. Dr. Kutoğlu, “Su buharı yoğunluğu fazlaysa, yağış olduğu takdirde bunun şiddetli olacağının göstergesi. Bunun tesirini azaltmak için kentlerin üzerindeki ısı adacığı tesirini azaltmamız lazım. Alışılagelmiş kentleşme anlayışlarını terk edip iklim değişikliğine uygun önlemler almamız gerekiyor” dedi.
‘BETONLAŞMIŞ ALANLARDA GÜNEŞTEN GELEN GÜÇ ÇOK DAHA FAZLA TUTULUYOR’
Son yıllarda yaşanan ekstrem hava olayları ve sellerin global ısınmanın neden olduğu çok buharlaşma olduğunu tabir eden Prof. Dr. Kutoğlu, “Küresel ısınma, yağmura dönüşebilir su buharı ölçüsünün artmasına neden oluyor. Lakin tıpkı vakitte kentlerimiz betonlaşmasının da bu yağışlarda tesiri var. Şöyle ki güneş ışınları kentlerde asfalt, binalar ve çatıları üzere betonlaşmış alanlarda güneşten gelen güç çok daha fazla tutuluyor. Akşam saatlerinde bu tutulan güç atmosfer soğuduğu vakit beton yerlerden atmosfere hakikat sıcak hava yayılıyor. Bölgede yağış olmuşsa sıcak hava kendisiyle birlikte ısınmış su buharını da üste gerçek taşıyor. Tıpkı biçimde göl ve deniz kenarı kentlerde de güneş nedeniyle tutulan ısı çok daha az oluyor lakin o da buharlaşmaya neden oluyor” diye konuştu.
‘ŞEHİRLERİMİZDE DAHA FAZLA NEM VE BUHARLAŞMA GÖRÜYORUZ’
Şehirlerin üzerindeki ısı adacıklarının geceleri daha serin ve nemli hava ile birlikte yükselerek soğuk hava bölgesine çıktığını ve ağırlaşarak yağışa dönüşebildiğini söyleyen Prof. Dr. Kutoğlu, “İklim değişikliği ve global ısınma nedeniyle her yıl çok daha fazla buharlaşma oluyor. Sera gazları içerisinde en büyük hisseye sahip olan gaz, su buharıdır. Bu buharlaşma daha fazla ısı tutunmasına neden oluyor. Daha fazla su tutulması, daha fazla buharlaşmaya neden oluyor. Bu yüzden kentlerimizde evvelki yıllara nazaran daha fazla nem ve buharlaşma görüyoruz. Bunlar soğuk hava dalgasıyla karşılaştığında kentlerimize ekstrem yağışlar olarak düşüyor. Hasebiyle kıyı kentlerimizde son yıllarda ağırlaşan su buharı nedeniyle çok büyük yağışlar meydana geliyor. Bu yüzden dere taşkınları ve su baskınlarına rastlıyoruz” dedi.
‘BİNALARIMIZI BEYAZA BOYAYABİLİRİZ’
Gelecek yıllarda da yağış ve taşkınlarla karşılaşılacağını kaydeden Prof. Dr. Kutoğlu, ısı adacıklarını büsbütün yok etmenin mümkün olmadığını lakin gayret edilebilir olduğunu belirtti. Prof. Dr. Kutoğlu, Amerika’nın Knoxville kentinde yeşil çatı ve ısı yansıtmada daha başarılı olan beyaz renge boyanan kaldırım ile asfaltları örnek gösterdi. Türkiye’de alışılagelmiş davranışların ötesinde harekete geçilmesi gerektiğini söz eden Prof. Dr. Kutoğlu, şöyle devam etti:
“Çatılarımız neden koyu renk, neden kırmızı? Beyaz yahut açık renk kiremit yapamıyor muyuz? Asfalt ve binalarımız neden koyu renkli? Binalarımızı beyaza boyayabiliriz. Asfaltlar daha açık renk olacak formda karışımlar oluşturabiliriz. Böylece kentlerimizin üstünde tutunan ısı adacıklarının düzeyini düşürebiliriz. Bu kentlerden atmosfere nemli sıcak havanın yayılmasını azaltacaktır. Bir ölçü da olsa yağışların tesirinin azalmasına katkı yapacaktır. Binalarımızın çatılarını yeşil çatıya dönüştürebilirsek, yeşil çatı kıymetli geliyorsa hiç değilse açık renkli çatılar yapabiliyorsak güneşten gelen sıcaklığın kıymetli bir kısmı geriye yansıtılacaktır. Kentlerimizde betonlaşma nedeniyle ortaya çıkan koyu imaj, daha açık renkler kullanıldığı takdirde beton yerlerden yansıma daha fazla olacaktır. Isı tutulumu çok daha az olacaktır. O yüzden kentleşmede yollarda, binalarda, çatılarda açık rengi tercih edersek daha fazla yansıma olacaktır. Münasebetiyle ısı adacığı tesiri daha az ortaya çıkacaktır.”