Merkez kararlı adımlar atıyor
SERVET YILDIRIM – Bu artış değerli bir karardı fakat Para Siyaseti Kurulu’nun toplantı sonrası yaptığı açıklama en az faiz artırımının kendisi kadar değerliydi. Açıklamanın değeri hem sorunun teşhisinden hem de tedavi için neler yapılacağının açıklanmasından geliyordu.
Teşhis tarafında diyor ki;
– Yakın periyoda ait göstergeler enflasyonun ana eğiliminde yükselişin sürdüğüne işaret etmektedir.
– Bu gelişmede yurt içi talepteki güçlü seyir, fiyat ve kur kaynaklı maliyet taraflı baskılar, hizmet enflasyonundaki katılık ve vergi düzenlemeleri belirleyici olmaktadır.
– Bu ögelere ek olarak, akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin de tesiriyle enflasyon beklentilerinde ve fiyatlama davranışlarında öngörülenin üzerindeki bozulma, enflasyonun yıl sonunda Enflasyon Raporu’ndaki iddia aralığının üst sonuna yakın seyredeceğine işaret etmektedir.
Tedavi tarafında diyor ki;
– Heyet, dezenflasyonun en kısa müddette tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması, fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın denetim altına alınması için mali sıkılaştırma sürecinin devamına karar vermiştir.
– Siyaset faizi, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 maksadına ulaştıracak mali ve finansal şartları sağlayacak biçimde belirlenecektir.
– Enflasyon görünümünde besbelli düzgünleşme sağlanana kadar nakdî sıkılaştırma gerektiği vakitte ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir.
İstikrara katkıda bulunacak
Bu açıklamanın altına imza atmayacak iktisatçı çok azdır. 2 yıllık heteredoks para siyaseti duruşu sonrası Merkez Bankası finans dünyasının dayanağını alacaktır. Bu dayanak faiz artırımından para kazanacaklarından kaynaklanmıyor. Bilakis faiz artırımı nedeniyle bankalar son 1.5 yıl boyunca almak zorunda kaldıkları düşük faizli devlet iç borçlanma senetlerinden ziyan yazacaklardır fakat faiz artırımı fiyat istikrarını ve finansal istikrarı sağlamaya katkıda bulunacağı için faaliyet ortamlarını güzelleştirecektir.
Sadeleşme süreci başladı
Merkez Bankası’nın açıklamasındaki başka bir değerli öge “sadeleşme” niyetinin ortaya konulmasıdır. Bu sadeleşme kapsamında, Türk Lirası mevduat hissesinin artırılmasına yönelik düzenlemeler yapılacağı ve böylelikle nakdî transfer sistemini güçlendireceği belirtiliyor.
Banka “Kurul, faiz artırımının yanı sıra, mali sıkılaştırma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları almaya devam edecektir” diyor.
Bunlar kıymetli açıklamalardır. Merkez Bankası beklenenden daha yüksek bir faiz artırımına giderek açıklamalarının gerisinde duracağının sinyalini veriyor. Bu duruş değişikliği biraz da zorunluluktan kaynaklanıyor. Daha evvelki mali duruş lirada önemli bir erozyona ve enflasyonda ise önemli bir yükselmeye neden oldu. Buna rağmen cari süreçler istikrarında ise kayda kıymet bir düzgünleşme olmadı. Üstelik bu süreçte piyasada faizler manasını yitirdi. Enflasyonun yüzde 50’ler civarında hatta daha da üstlerde seyrettiği bir ortamda siyaset faizi yüzde 10’larda, mevduat faizi yüzde 25’lerde, kredi faizi ise yüzde 30’larda kaldı. Bankalar kredi vermez oldu; mevduat sahibi TL mevduat yerine döviz, altın ve kur muhafazalı mevduata gitti. Dışarıdan kaynak girişleri yavaşladı. Sistem sürdürülemez bir hal aldı.
Yüksek faiz kötüdür
Yüksek faiz uygun bir şey değildir. Patronlar için de berbattır, çalışanlar için de. Yüksek faiz demek yüksek yatırım finansman maliyeti demektir. Lakin asıl problem faizin yüksekliğinden çok enflasyonun ulaştığı düzeydir. Yüksek faiz ise yüksek enflasyonun doğurduğu bir sonuçtur. Enflasyon bu kadar yüksek seyretmeseydi, bu enflasyon ile uğraş için bu ölçüde faiz artırımlarına gerek kalmazdı.
Merkez bankaları enflasyonun orta vadeli görünümüne bakar ve faiz kararlarını buna nazaran alırlar. Şayet görünüm bozuk ise faiz artırırlar. Merkez Bankası’nın eski idaresi 2021 ikinci yarısında ve 2022’de görünüme baktı ve bir bozulma göremedi. Meğer görünümün bozulduğu enflasyonun bu süreçte süratle tırmanmasından belirliydi. Ya sorunu göremedi, yani görme yeteneği bozulmuştu. Ya da gördü lakin aksiyon alamadı.
Son PPK açıklamasından da anlıyoruz ki; Merkez Bankası’nın Gaye Erkan başkanlığındaki mevcut PPK görünüme baktığında bozulmayı görüyor ve gereken, yani işin kitabında yazan aksiyonu alabiliyor.
Kısacası; yüksek faiz ne kadar makûs de olsa hem enflasyonla gayrete katkıda bulunacak hem de dışarıdan kısa vadeli portföy girişlerini hızlandıracaktır. Bunların yanı sıra bir başka pratik katkısı ise bir sorun haline gelen kur muhafazalı mevduatların tasfiyesini kolaylaştırmak olacaktır. KKM’de biriken trilyonlarca liralık mevduatın dövize ve altına yönelmeden TL mevduata kayması için faizlerin KKM sahiplerini cezbedecek düzeyde olması gerekir.