Mert Aydın yazdı: Olimpiyat’ın yaldızsız kahramanları

Michael Phelps, tarihin Olimpiyat oyunlarında en çok madalya kazanan atleti olduğu günlerde bir isim duydu sporseverler. Birden fazla birinci defa duyuyordu bu ismi; Larisa Latinina. Olimpiyatlarda 9’u altın, 18 madalya kazanmış bir jimnastikçi ve bu rekor kırılmasa perde ardında kalmaya devam edecekti.

1934’te Ukrayna’da doğdu. Babası, İkinci Dünya Savaşı’nın simge savunmalarından Stalingrad’da hayatını kaybettiğinde Larisa 9 yaşındaydı. Baleye başladı ve bir mühlet sonra kendisini jimnastik yaparken buldu.Bir yandan savaş sonrası dünyada Sovyetler Birliği’nin aldığı rol, bir yandan jimnastikte yaş sıkıntısına farklı bakış derken Larisa birinci Olimpiyat tecrübesini 1956’da Melbourne’de yaşadı. Sonrası ise tarih. 1956, 1960 ve 1964 oyunlarında 9 altın, 5 gümüş, 4 bronz. Bu durumun olimpiyatlarla sonlu kaldığını düşünmeyin. Dünya ve Avrupa şampiyonalarında 14’er madalya.

1959’da anne olan Latinina, bu duruma takılmadan madalyalarına devam etti. O periyot büyük heyecan yaratsa da Vera Caslavska, Nellie Kim, Olga Korbut, Nadia Comaneci, Simone Biles daima onun önünde kaldı.

2 ülke, 6 Olimpiyat, 12 madalya

Birgit Fischer bir efsane. Fakat onun ismini dünyada kaç sporsever biliyor? Açıkçası Almanlar ve kano sporuna meraklı olanlar dışında pek de hak ettiği yerde değil. Düşünün, 2 başka ülke ismine 1980’den 2004’e kadar oyunlara katılıyorsunuz ve 8 altın ve 4 gümüş madalya alıyorsunuz. Şaşırdınız değil mi?

Fischer birinci olimpiyatına katıldığında şimdi 18 yaşındaydı. Doğu Almanya ismine yarışıyordu. Kano kayak kısmında K1 500 metrede gelen altın tarihiydi. Zira en genç Olimpiyat şampiyonu olmuştu. Nasıl ki Moskova’yı birçok ülke protesto etmişti 1984’te de Doğu Bloku ülkeleri, Los Angeles’a gitmiyordu. Birgit için mesleğinin doruğunda büyük bir hayal kırıklığıydı bu.1988 Seul’de kazandığı 2 altın ve 1 gümüş madalya, Doğu Almanya ismine bu tertipte kazandığı son başarılardı. Eğitmenlik yaptığı orduda binbaşı rütbesine yükselen Fischer, sporu bırakma kararı almıştı. Ne var ki iki Almanya’nın birleşmesi bu kararın değişmesini sağladı. Artık Birleşik Almanya için yarışacaktı.

1992 Barselona’da 1 altın ve 1 gümüş geldi. 4 yıl sonra Atlanta’da tekrar 1 altın ve 1 gümüş kazandı. 2000’de Sidney’de 38 yaşındaydı. Gençlere meydan okudu ve 2 altın elde etti. Bir kere daha sporu bırakma kararı aldı.

Ama o rekabetçi ruh devam ediyordu. 42 yaşında Atina, bir sefer daha başlangıç noktasındaydı. 1 altın ve 1 gümüşle noktaladı süper mesleğini. Almanya’da yılın atleti seçildi.

Bir kenara bu ismi not edin. Zira o, tarihin en büyüklerinden birisi.

Havuzda bir matematik öğretmeni

Yüzme deyince artık neredeyse yalnızca Michael Phelps geliyor akıllara. Halbuki 80’lerde ortaya çıkan bir öbür Amerikalı, unutulması sıkıntı başarılara imza atmış ve 11 madalya kazanmıştı.

Matt Biondi, daha 20’sini görmeden birinci olimpiyatına katılmıştı. Kaliforniyalı yüzücü, Los Angeles’tan bir bayrak altınıyla ayrılıyordu. Lakin onun ismini dünyaya asıl duyuran Seul Olimpiyatlarıydı. 5 altın, 1 gümüş ve 1 bronz. Mark Spitz’le kıyaslanmasını sağlıyordu. Amerika’nın en değerli atletlerinden birisiydi artık.
 
Su topu da oynuyor ve ulusal ekibe kadar yükseliyordu.Barselona’da işler istediği üzere gitmedi. 2 altınını da bayrak yarışlarından getirdi. Kişiselden ise 1 gümüş çıkarabildi. Ve sonrasında, ‘Maddi dayanak alamıyorum” diyerek 27 yaşında spor sahnesinden çekildi.Biondi’nin ailesiyle içine kapanıp medyayla fazlaca muhatap olmaması, insanların gözlerinden onu uzaklaştırdı. Bir spor haber programında onu lisede matematik dersi verirken gördüğümüzde 21.yüzyıldaydık. Gerekli takviye verilse ve Biondi küsmese Atlanta’da ne yapardı? Kimbilir?

28 yıllık mucize

Aladar Gerevich, 1932 Los Angeles Olimpiyatlarında Macar ekibiyle eskrim kılıç kategorisinde altın madalya kazandığında 22 yaşındaydı. Son Olimpiyat altınını almasına 28 yıl vardı daha.

Macar eskrimci Aladar Gerevich 1936’da Berlin’e ferdi için de argümanlı geldi. Lakin bronz madalya kazanabildi. Kadroda ise şahane Macar takımı yeniden onun da katkısıyla altını kapıyordu. Sonrası ise 12 yıl süren olimpiyatsız bir periyot.

38 yaşında olgunlaşmış bir Gerevich var artık. Kılıçta hem kadro hem kişiselde altını alıyor. Son olimpiyatı sananlara nanik 1952’de geliyor. Kılıç ekipte altın, kılıç kişiselde gümüş, flöre kadroda bronz kazanıyor. 1956’daki kılıç grup altını onu efsaneler ortasına yazdırıyor.

1960’a götürmek istemiyor Macarlar onu. Yaş olmuş 50. Tek tek tüm ulusal kadrosu yenerek gidiyor Roma’ya. Birinci olimpiyat altınından 28 yıl sonra kazanıyor son altınını kılıç grupta.

Redgrave’in gölgesinde 4 altın

Sir Steven Redgrave, kürek sporuyla fazla haşır neşir olmayanların bile tanıdığı bir efsanedir. 1984’ten 2000’e kadar uzanan 5 Olimpiyat altını boşuna kazanılmadı. Lakin onun başarısına yaklaşan ve üstüne televizyonda kendisine güzel bir meslek yapan Matthew Pinsent, Britanya ve kürek dünyası dışında tanınmaz.Aslında yaşama 1-0 önde başlamıştır Pinsent. Esaslı bir aileden gelir ve hükümdarların, kıymetli siyasetçilerin okulu Eton ve sonrasında Oxford’da okur. Çocuk yaşta başladığı kürekte çabucak kendini gösterir. Hem memleketler arası arenada hem de Oxford-Cambridge yarışında bir şampiyonun geldiğinin haberini verir. Kısa müddette Redgrave ile güzel bir ikili oluşturur.

1992’de 22 yaşında birinci altın madalyasını kazanır Barselona’da. Bu muvaffakiyet Atlanta, Sidney ve Atina’da devam edecektir. Mesleğinde 10 defa dünya şampiyonu olması da uğraşı. Başarılarından ötürü 2005’te Sir unvanı aldı.

Pinsent ile Redgrave, 1990 yılında bir kadro olurlar. Pinsent‘in tabiriyle, “Ben ona kendimi kanıtlamaya çalışırken o da genç arkadaşından aşağı kalmadığını gösteriyordu.”

Spor tarihinin en büyük ikililerinden birinin tek şahıstan oluşmadığını hatırlatmamız gerekiyordu.

Çim hokeyi denince Hindistan

Olimpiyat tarihine damgasını vurmuş gruplar vardır. Oyuncular yıllar içinde değişse de performans tıpkı kalır. 1924-1928 Uruguay futbol grubundan Amerikan basketbol kadrosuna kadar uzanan bir silsile bu. Lakin bir grup vardır ki, bir spor kolunu gerçek manada domine etmesine karşın çok fazla hatırlanmaz.

Uzun yıllar Britanya’nın bir sömürgesi olan Hindistan, kimi spor kollarını da öğrendi onlardan. Çim hokeyi, bunlardan birisi. Hintliler, bu sporu o kadar uygun oynamaya başlamıştı ki daha imparatorluktan ayrılmadan milletlerarası alanda kendilerini gösterdiler.

1928 Olimpiyat oyunlarında Hindistan kadrosu, İngiliz, Hindu ve Müslüman oyunculardan konseyiydi. 4 küme maçında 26 gol atıp hiç yemeden birinci olup finale kaldılar. Finalde konut sahibi Hollanda’yı 3-0 yenerek şampiyon oldular.

1932’de dünyadaki ekonomik buhran nedeniyle mesken sahibi ABD, Japonya ve Hindistan uğraş ettiler. Rakiplerini güle oynaya geçip altına ulaştılar. 1936’da ise kümede 3 maçta 20-0’lık bir averajın akabinde 10-0’lık Fransa yarı finali geldi. Mesken sahibi Almanya, finalde 8-1 ile teslim oldu.

1948 çok farklıydı. Hindistan bağımsızlığını kazanmıştı. Pakistan ile de yollar ayrılmıştı. Her şeye karşın Hindistan için alanda değişen bir şey yoktu. Kümeden kolaylıkla çıktılar. Yarı finalde 2-1’lik Hollanda galibiyeti. Finalde rakip konut sahibi ve bu sporu onlara öğreten Büyük Britanya’ydı. 4-0’lık galibiyet arka arda 4’üncü altını getiriyordu Hindistan’a.

1956’da yarı finalde Almanya, finalde eski dost Pakistan manileri aşıldı. 5 altın olmuştu. 1960’ta finalde bu sefer kaybettiler Pakistan’a 1-0’la. Bu defa gümüş gelmişti.

Ama Hindistan 1964’te altın, 1968’de ve 1972’de bronz ve 1980’de yine altın alarak bu spor kısmının en büyüğü oldu.

Atlara fısıldayan kadın

Binicilik, Olimpiyat Oyunları’nın en özel kısımlarından biri. Atların eğitimini ön plana çıkaran dresaj da o denli. Erkek ve bayanların birlikte yarıştıkları, atların da binicileri kadar dikkat çektiği bir kol.Alman Isabell Werth de gerçek manada bir dresaj efsanesi. 1992-2016 devrinde 6 Olimpiyat şampiyonluğu kazandı. Bunun yanında 4 gümüş madalya da elde etti. Ferdi ve grup dresajda tarihin en değerli isimlerinden biri haline geldi.

Fransız ve Alman ortak üretimi binicilikle ilgili bir bilgisayar oyununa da onun ismi verildi. Bunun yanında şampiyonlukların ortasında hukuk okudu ve avukat oldu. Olimpiyatlar dışında, dünya ve Avrupa şampiyonalarından 24 madalya çıkardı.

Ve büyük atlet listelerinde bir türlü Werth’in ismini görmüyoruz. Enteresan değil mi?

Şenyurt’tan birinci madalya

Bir de bizden sportmen ekleyelim listeye. Sporla ilgilendiğini argüman eden 100 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşına şu soruyu soralım: Olimpiyatlarda madalya alan birinci bayan atletimiz kimdir?

Büyük ihtimalle en fazla 2 ya da 3 hakikat karşılık alırız. Birinci altını alan Nurcan Taylan’ın ismini duyarız muhtemelen. Fakat hayır değil. 1936 Olimpiyatları’nda Halet Çambel ve Suat Fetgeri Aşeni ile başlayan Türk bayanlarının Olimpiyat macerası 1992’de birinci madalyasıyla tanıştı.

Düşünün o denli canlı yayında falan olmadı. Günlük özetlerde hem de judoda Hülya Şenyurt’un bronzunu öğrendi Türkiye. Sonra da unutuverdi onu.
Şenyurt, Barselona’ya giderken 19 yaşındaydı. Kısa mühlet içinde gençler Avrupa şampiyonluğu ve büyükler Avrupa ikinciliği kazanmıştı. 48 kiloda madalya adayı olduğunun farkında bile değildi ülkemiz. O bronz madalya çok ancak çok pahalıydı.