Minimum fiyat trafiği başlıyor! 500 dolar amacı

Mithat Yurdakul – Asgari fiyatta milyonların beklediği orta artırım için görüşme trafiği salı günü başlıyor. Türk-İş heyetinin, yüzde 25’in altında bir artırım teklifine sıcak bakmaması, bunun üzerinde bir artışı zorlaması bekleniyor. Taban fiyatta “500 dolar” gayesinin tutturulması için ise geçen yılki orta artırımın 7 puan üzerinde bir artışa gereksinim duyuluyor.
7 milyondan fazla çalışanı ilgilendiren taban fiyatta orta artırım oranını görüşmek için birinci toplantı, 13 Haziran Salı günü Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın konut sahipliğinde düzenlenecek. Toplantıya, Çalışma Bakanlığı yetkililerinin yanı sıra, personel bölümünü temsilen Türk-İş, patronları temsilen Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) heyeti katılacak. Toplantıda, iktisat ve alım gücüyle ilgili dataların masaya yatırılması bekleniyor.

İşçinin kırmızı çizgisi

Komisyon toplantısında enflasyon dataları ve son günlerde döviz kurlarında yaşanan artış da gündeme gelecek. Personel temsilcilerinin, mayıs ayında doğal gazdaki “sıfır fiyat” ayarlamasıyla düşen enflasyon oranlarının üzerine refah hissesi talebini masaya getirmesi bekleniyor. Eski Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, minimum fiyata temmuz artırımı için yaptığı “Aşağı üst 500 dolar bazında bir oran olacak” açıklaması, fiyatlara eklenmesi beklenen refah yapı ile birlikte 12 bin lira düzeyine işaret ederken, personel temsilcilerinin gündemi ise enflasyon ve döviz fiyatlarının alım gücüne tesiri olacak. Bu yılın başında Türk-İş’in “kırmızı çizgi” olarak lisana getirdiği 4 kişilik bir ailenin açlık hududu 10 bin 362 TL’ye ulaşırken, bir öbür kriter sayılan bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 13 bin 440 TL olarak açıklandı. Kendi dataları ışığında Türk-İş heyetinin, yüzde 25’in altında bir artırım teklifine sıcak bakmaması, bunun üzerinde bir artışı zorlaması bekleniyor.

İşverenler ne diyor?

Asgari fiyatta patronların talebi ise istihdamın sürdürülebilmesi için taban fiyatın son devirde düşme eğilimine giren enflasyon oranlarına nazaran belirlenmesi, patron prim dayanağının ise artırılarak devam etmesi. Patronlar, taban fiyat için dolar kuru üzerinden yapılan hesaplamalara da karşı çıkıyor.

Hangi oran ne kadar artırım demek?

Hükümetin minimum fiyatı teklifi şimdi netleşmedi. Yüzde 20 artırım için net minimum fiyat 10 bin 208 TL, brüt taban fiyat 12 bin 10 TL, patron maliyeti 14 bin 111 TL olacak. Yüzde 25 artırım için net fiyat 10 bin 634 TL, brüt 12 bin 510 TL; yüzde 30 artırım olasılığında net taban fiyat 11 bin 58 TL, brüt 13 bin 10 TL TL olacak. Yüzde 40 artırım ihtimalinde de net taban fiyat 11 bin 910 TL, brüt taban fiyat 14 bin 11 TL, patron maliyeti 16 bin 463 TL olarak hesaplanacak.

Asgari fiyatta “500 dolar” gayesinin tutturulması için yüzde 37’lik bir artırıma muhtaçlık var. Bu da geçen yılki orta artırımın 7 puan üzerinde bir artışa işaret ediyor. Yüzde 30-35 aralığında bir artırımla da net 11 bin-12 bin TL bandında bir taban fiyat sayısı ortaya çıkacak. Bu artırım oranı, uzmanlarca da daha makul bir oran olarak gösteriliyor.

Yılmaz: Uzlaşmayla bir sonuç çıkacak

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, belirlenecek taban fiyata ait, “Uzlaşmayla bir sonuç çıkacak, bunu temenni ediyorum. Bu müzakereleri bekleyelim. Çalışanları ve geniş kesitleri enflasyona ezdirmemek cumhurbaşkanımızın temel ilkesidir” dedi.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Ankara’nın Altındağ ilçesinde hizmete giren ODTÜ (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Mezunları Birliği Vakfı (Mebiva) binasının açılışına katıldı. Burada gerçekleştirilen programın akabinde basın mensuplarının sorularını cevaplayan Yılmaz, Elmadağ’daki MKE Roket ve Patlayıcı Fabrikası’nda meydana gelen patlamada hayatını kaybeden personellere Allah’tan rahmet diledi. İsimli ve idari soruşturmaların sonucunda daha ayrıntılı bilgilendirmelerin yapılacağını lisana getiren Yılmaz, bir gazetecinin taban fiyata ait sorusuna, “Komisyon toplanacak. Tek taraflı bir hadise değil minimum fiyat müzakereleri. Emekçi, patron tarafı var, bir de bakanlığımız, kamu tarafı var” yanıtını verdi.
Yılmaz, minimum fiyatın belirlenmesinde ekonomik gelişmelerin ve enflasyonun değerlendirileceğini hatırlatarak, “Uzlaşmayla bir sonuç çıkacak, bunu temenni ediyorum. Bu müzakereleri bekleyelim. Ayrıntıları tartışmanın manası yok” değerlendirmesini yaptı.

Asgari fiyat görüşmeleri sonucunun emekçiler için güzel olması temennisinde bulunan Yılmaz, “Çalışanları ve geniş kısımları enflasyona ezdirmemek cumhurbaşkanımızın temel unsurudur, yeni bir hadise değildir. İktidara geldiğimiz günden bugüne daima bu politikayı izledik, bundan sonra da tıpkı doğrultuda devam edeceğiz” tabirlerini kullandı.

Prim dayanağı aşikâr olacak

Asgari fiyatı; emekçi, patron ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 bireyden oluşan Taban Fiyat Tespit Komitesi, çoğunluk kararıyla belirliyor. Halihazırda minimum fiyat, brüt 10 bin 8 lira, net 8 bin 506 lira 80 kuruş olarak uygulanıyor. Taban fiyatın patrona maliyeti ise 11 bin 759 lira 40 kuruş. Geçtiğimizin yıl taban fiyata yapılan artış, iki toplantılık bir süreçle karara bağlanmıştı. Bu yıl da süratli bir süreçle orta artırımın netleşmesi bekleniyor. Minimum fiyatla birlikte patron prim dayanağı de aşikâr olacak. Bunun için, Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nun minimum fiyatı belirlemesini müteakiben TBMM’den yasa çıkarılması bekleniyor.