‘Nedeni 6 Şubat’

Gülden Çoktan – Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta merkez üssü Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 7.8 ve 7.5 büyüklüklerindeki 2 büyük zelzele felaketinden bu yana 6 ay geçti. Sarsıntılar, Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Malatya, Adana, Osmaniye ve Kilis olmak üzere 10 vilayette büyük bir yıkıma neden oldu. 50 bin 500 kişinin can verdiği bölgede artçı sarsıntılar devam ediyor. Uzmanlara nazaran bu artçılar olağan. Fakat son günlerde “Deprem olmaz” denen Konya, İzmir, Adana, Muğla ve Erzurum’da peş peşe sarsıntıların meydana gelmesi yeni bir zelzele tasasını doğurdu. “Yaşanan bu sarsıntılar, yıkıcı bir felaketin habercisi mi?” sorusunu bahsin uzmanlarına sorduk.

500 etkin fay

“Konya’da zelzele olmaz” algısının gerçeği yansıtmadığını söyleyen Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Türkiye’de 500’ün üzerinde sarsıntı üreten etkin fay çizgisinin olduğuna söyledi. Özener, Türkiye’nin bir zelzele ülkesi olduğunu ve rastgele bir yerinde sarsıntı olma mümkünlüğünün da yüksek olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Haluk Özener, ardı ardına olan depremlerden endişe duyanlara şu hatırlatmayı yaptı:

‘Burada olmaz diyemeyiz’

“Milyonlarca yıllık bir oluşumdan bahsediyoruz. Farklı bölgelerdeki tıpkı uzunluktaki faylar, tıpkı süratle güç biriktirmiyor. Yer kabuğu hareketlerinin oranı farklı olduğu için farklı yerlerdeki farklı zelzelelerin üretme ve tekrarlama aralıkları da farklı olacaktır. Birebir uzunluktaki faylar kırılsa dahi kimi yerde zelzele tekrarlama aralığı 100 yıl kimi yerde 250 yıl, kimi yer de 1000, 2 milyon yıl. ‘Konya sarsıntı bölgesi değil’ diyoruz ancak tahminen tarihi kayıtlara baktığınız vakit o bölgeler de sarsıntı üretmiştir. Esasen birebir yerde zelzele üretiyor. Çok süratli güç biriktiren yerlerde insan ömründe tahminen de 2 jenerasyon de bir sarsıntı görürken birtakım bölgelerde 5 kuşak, 10 kuşak sonra sarsıntı tekrarlama aralığı oluyor. ‘Deprem orada burada olmaz’ demek gerçeği yansıtmaz.”

Günde 100 artçı

Kahramanmaraş sarsıntıların akabinde bölgedeki artçı sayısının her geçen gün azaldığını, sarsıntının çabucak akabinde günde 500 artçı sayısının bugünler 100’e düştüğünü söyleyen Özener, “Haftalık 700 sarsıntı görüyoruz. Kimi günler 100’ün altına iniyor. Vakitle sarsıntı büyüklüğü ve sıklığı azalacak. Sayıların azalması bir yıla yayılacak. Zelzele bölgesinde göreceğimiz zelzeleler olacak. Büyüklükleri gitgide azalmaya başladı. 569 tane 4 ila 4.9 ortasında, 44 tane 5.5, üç tane 6 ila 6.4, 6.6’lık zelzeleler var. Sıklıkları gitgide azalacaktır” dedi.

‘Konya’da faal fay var’

Konya bölgesinde etkin fay sınırlarının bulunduğunu söyleyen İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz de “Bu yaşanan sarsıntıda olduğu üzere 5.5 büyüklüğünde zelzeleler olabilir” dedi. Konya’nın Akşehir, Doğanhisar, Ilgın üzere ilçelerin üzerinde ve yakınında Sultandağı fayının bulunduğunu söyleyen Akyüz, şu bilgileri verdi: “Sultandağı, kuzeybatı-güneydoğu pozisyonlu bir faal faydır. Fay kırıldığında üreteceği sarsıntı, bu ilçelerle, gevşek bir yerde yer alan Konya’yı da etkileyecektir. 6 Şubat sarsıntılarında yalnızca o fayların civarı değil, geniş alanlara kadar bu güç transferinin tesirli olduğunu görebiliyoruz. Doğu Anadolu Fayı ve kolları üzerinde 450 km’lik bir kırık oluştu ve bu kollardaki güç boşaldı. Komşu bölgelere ise geniş bir alanda güç transferi oldu. Tekrar tabiatın istikrarını kurması için natürel ki muhakkak bir vakit geçecek. Zati artçıların olmasının sebebi de budur. Uzak alanlardaki küçük-orta büyüklükteki zelzelelerin sebebi de büyük ölçüde 6 Şubat sarsıntılarının deformasyon alanı ile alakalıdır.”