Prof. Dr. Naci Görür, ‘Her an bekliyoruz’ dedi, Marmara için çarpıcı ikazlarda bulundu

Gör Beni programında Armağan Çağlayan’ın sorularını yanıtlayan Görür, muhtemel Marmara sarsıntısıyla ilgili ‘Her an bekliyoruz’ derken, ‘Depremden korkuyor musunuz?’ sorusuna da karşılık verdi.

‘BU BİZİM JENERASYON İÇİN BİR ŞANSSIZLIK’

“15-20 sene evvel bu sarsıntılar hiç konuşulmazdı. Bizim kuşak büyük ölçüde bu büyük zelzelelerin tekerrür etme dönemleri içerisinde yaşıyor. Bu bir tesadüf. Bizden evvelki jenerasyonlar, 39-42 falan sarsıntıları hariç gerçek dürüst zelzele tahminen de görmediler, yani geniş aralıklar var” diyen Naci Görür kelamlarına şöyle sürdürdü;

Biz büyük zelzeleleri görüyoruz. Zira sözgelimi kuzey anadolu fayının işte 99’da, ondan evvel 67’de yahut 54’te üzere büyük zelzeleleri gördük. Van sarsıntısını, Elazığ zelzelesini, artık de Maraş zelzelesini gördük. Bizim ömür süremiz içerisinde aşağı üst 7-8 tane büyük zelzele var. Bu bizim jenerasyon için bir şanssızlık lakin bir tesadüf zira o büyük zelzele üreten fayların tekerrür dönemi tam bizim yaşadığımız devir içerisinde doldu. Onun için biz görüyoruz. Mesela Maraş zelzelesi aşağı üst 1513’ten beri orada yanlışsız dürüst bu boyutta bir zelzele yok. Neredeyse 500 sene.

“BELKİ BİZ BİLE GÖRECEĞİZ, HER AN BEKLİYORUZ”

Ama bizim yaşadığımız periyoda denk geldi. Marmara’da mesela artık sarsıntı bekliyoruz. Çok büyük bir olasılıkla birçok insan görecek bu sarsıntısı, yani şu anda yaşayan gençler yahut orta yaşlılar, bilmiyorum tahminen biz bile görebileceğiz zira her an bekliyoruz.

O zelzele üreten fayın da birinci son zelzelesi 1766. 250 senede bir oluyor. Tekrar bizim periyoda çakışıyor. Bu jenerasyonun, diyelim bizim ülkemizde yaşayan yaşları aşağı üst 5 yaşından tut diyelim 50-60 yaşına kadar diyelim daha fazla… Bu tekerrür döneminde yaşıyoruz. Biz dediğiniz üzere şuurlu olarak zelzelesi 99’da gördük. Ondan evvel 67, 54’te, 42’de onları pek hatırlamıyoruz. Yaş olarak kimimiz hatırlamaya da müsait değil.

“99 SARSINTISI BİRİNCİ KERE MARMARA BÖLGESİNİ VURDUĞU VAKİT DİKKATLERİ ÜZERİNE TOPLADI”

Bu zelzeleler anadoluda olduğu vakit maalesef gerektiği kadar ilgi de tahminen görmezdi. Yani birinci anda elbette ki her türlü yardım yapılır hepimizin ciğeri yanar ancak uzun periyot gündemde de tutulmazdı.

Belki artık medyanın da tesiriyle bu oluyor lakin anadoluda olunca çoklukla batıda olan, yani hâkim diyelim toplumun, o denli söyleyeyim, ekonomik istikametten olsun, ömür tarafında olsun… İşte ‘Anadolu’da bir yerde sarsıntı olmuş, vah vah’ denir geçilirdi. Ancak 99 sarsıntısı birinci defa Marmara bölgesini vurduğu vakit dikkatleri üzerine topladı. Zira Marmara bölgesi ülkenin ekonomik gücünün olduğu, üretiminin yüzde 60’ının olduğu bir yer ve İstanbul’u da tehdit eder duruma gelince bizim gündemimize oturdu. Hatta o vakit hatırlarsınız, bir milat kabul edildi. 17 Ağustos 1999 bir milattır, bundan sonra hiçbir şey eskisi üzere olmayacak diye. Bu Maraş sarsıntıları bir şey değiştirecek mi, milat mı diye soruyorsunuz lakin 99 üzere olursa daha sonra bu da tekerrür eder, yani birebir vurdumduymazlık biraz daha taşınır.

“BUNDAN DAHA KIYMETLİ BİR SORUN GÖREMİYORUM”

Ama bence artık bu zelzeleleri ciddiye alıp, üzerine çok konuşmaktan fazla, nerede, ne vakit, nasıl, hangi büyüklükte olacak, nerede sarsıntı bekliyorsunuz üzere gündemde bu sorular dolaşacağına Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri, halkı, mahallî idareleri bu sarsıntısı bu ülkenin en baş sorunu olarak düşünmeli ve Türkiye gündemine en kıymetli sorun olarak girmeli. Bundan daha değerli bir sorun ben göremiyorum.

Evet hukuk da çok kıymetli. Hukuk olmadan yani arzulanan demokratik devlet olmaz lakin can güvenliği olmadan hukuk da olmaz. Yani bir devlet varsa vatandaşlarının yahut o devleti kuran insanların can güvenliğini sağlamaktır, birinci vazifesi odur. Şayet vatandaşlarının can güvenliğini sağlamıyorsa devletin ne emeli olabilir ki manası da olmaz yani kimse de o denli bir devlet fikrini kabul edemez.

DEPREMDEN KORKUYOR MU?

Korkmaz mıyım. Benim de çoluk çocuklarım var. Hasebiyle her insan gibi… Dehşet insani bir his. Yalnız bizde bunun tezahürü beşerden beşere değişiyor. Yani eğitilmemiş insan dersem haksızlık olur fakat birçok eğitilmiş beşerde da şöyle bir dehşet görüyorum, bu kabul edilebilir bir kaygı değil. Aman zelzele lafı edilmesin, duymayayım, bu korkutucu bir şey, canım nedir bu zelzele deprem konuşuluyor. Bunu söyleyen adamlar başını kuma gömmek istiyor, deve kuşu üzere.

Bunu yapmakla tehlikeyi atlasa hiçbirimiz konuşmayalım. Lakin zelzele geliyor, vurduğu vakit da çoluk çocuğunu öldürüyor. Aman duymayalım da gece rahat uyuyalım mantığı çağdaş bir mantık değil. Eğitimli aklıbaşında bir insanın tercihi değil.

Korkabilir lakin bu kaygıyı zelzeleyle nasıl baş edebiliriz, nasıl sarsıntı ziyanlarını minimize ederiz formunda dönüştürüp kendi beşerlerine yardımcı olabilecek bir yol çizmesi, o denli bir katkı sağlamasına dönüştürmek lazım. Yoksa elbette insani bir his, korkarız.

OTURDUĞU MESKENE GÜVENİYOR MU?

Evet, benim oturduğum konutun tahminen de bir özelliği olabilir, o da dubleks olması. Bir bina çok yüksek değilse, çok ağır değilse ve yapılırken de düzgün mühendislik hizmeti almış ise, gerçi eski olmasına karşın mesela temeli radye temel yahut beton perde olarak yapılmış ise bu zelzele diyelim perde ve kolonları şaşırtmacalı tarzına uygun konulmuş ise bunu teknik üniversite yaptı bizim oturduğumuz yerlerde.

Dolayısıyla orada bu türlü sefer tası üzere binanın bisküvi üzere yapışmasını, insanları göçük altına koymasını beklemiyorum. Tahminen muhakkak yerler çatlar patlar fakat kıymetli olan bir bina şayet sahiplerini kendi içinden sağ olarak çıkmasını sağlıyorsa en başarılı, en uygun binadır.

Bizim korktuğumuz şey büsbütün göçük haline gelip insanlarının vefatına sebebiyet veren binalardır. O binalar da çoklukla büyük çoğunluğu o denli yaşla başla değil, düzgün mühendislik hizmeti görmediği, âlâ gereç kullanılmadığından dolayı ve yanlış yer ve yerde kurulduğundan dolayıdır.

Normal bir tabanda çok makûs olmadığı sürece bizim şu andaki yönetmeliklere nazaran yapılmış bir bina, harfiyen o yönetmeliklere uyulmuşsa, uygun gereç kullanılmışsa, üretimi da güzel personellik görmüşse o bina insanların ölmeden sarsıntı esnasında yahut sonrasında içinden çıkmasına müsaade edecektir çok büyük ihtimalle.