Şehirde ‘gürültüsüz’ bir ömür mümkün
Duygu Erdoğan – Her yıl kırsalda yaşayan nüfus yaşlanmaya ve azalmaya devam ederken, ‘fırsatlar’ bölgesi olarak bedellendirilen büyük kentlerin nüfusu süratle artıyor. Bu denetimsiz büyüme kentler için farklı sıkıntıları beraberinde getiriyor. Fakat göz arkası edilen değerli bir sorun var: Gürültü. Trafik, sanayi, inşaat, kalabalık üzere çok farklı etkenlerle maruz kalınan gürültü daima artıyor. 1 Haziran 2018’de yürürlüğe giren Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelikle, ses yalıtımının yeni binalarda uygulanması zarurî hale getirildi. Ancak yapılan sıkıntılı uygulamalar binalarda gürültüyü azaltmakta kâfi olmuyor. Yaz mevsimine geçerken kent içi sesleri bilhassa pandemi periyodunda yükselişe geçen uzaktan çalışma modeliyle çalışanlar ile konut ve ofis binalarında olanları zorlamaya devam ediyor.
Gürültü azaltılabilir mi?
Şehir Plancısı Ali Faruk Göksu, gürültü idaresinin planlama ve dizaynın öncelikli konusu olması gerektiğini belirtirken, birçok kentte gürültü düzeyinin sıhhate uzun vadeli ziyanlar verdiğine dikkat çekti. Gürültü kirliliğinin kontrolü ve idaresini ‘büyük bir zorluk’ olarak tanımlayan Göksu, “Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) (ağırlıklı olarak karayolu trafiğinden kaynaklanan) gürültü kirliliğini gelişmiş ülkelerde hava kirliliğinden sonra ikinci en kıymetli halk sıhhati tehdidi olarak tanımlamaktadır” dedi.
Şehir ölçeğinde neler yapılmalı?
Ali Faruk Göksu, “Araştırmalara nazaran gürültünün azaltması ve yönetilmesini amaçlayan tedbirlerin yarısından fazlası gürültüyü kaynağında azaltmaya odaklanmaktadır. Ancak gürültünün bir sistem sorunu olduğu kabul edilirse, gürültü meselesini yönetmek için 5 temel hususta öncelikli adım atılmalıdır. Gürültü ile uğraş etmek için ulusal ölçekte bir ‘sessizleştirme hareketi’‘başlatılmalıdır” dedi.
5 adımda kenti sessizleştirme
1 Gürültü haritası
Gürültü haritalama çalışması, gürültünün nüfus üzerindeki tesirini azaltacak tedbirlerinin uygulanmasına rehberlik etmek için yapılmalıdır. Gürültü haritalama sonuçlarına dayanarak kent, ilçe ve mahalle ölçeğinde için aksiyon planları hazırlanmalıdır.
2 Gürültü azaltma aksiyon planı
Katılımcı ve kapsayıcı ortamlarda hazırlanacak gürültü hareket planları, yaşayanların sorunun tahliline katkı sağlamaları ve uygulamaları sahiplenmeleri için değerlidir. Ulusal ve mahallî ölçekte hazırlanması gereken aksiyon planları stratejik öncelikleri ve örnek uygulama alanlarını kapsamalıdır. Örneğin İsviçre, gürültünün azaltılması konusunda ulusal bir hareket planı geliştirmiştir.
3 Sessiz alanlar
Şehirlerde, ilçelerde ve mahallelerde ‘sessiz alanların’ belirlenmesi, korunması ve yeni alanlar yaratılması konusunda sessizleştirme eforları artırılmalıdır. Örneğin Berlin’de geniş yollarda bisiklet şeritlerinin oluşturulması gürültünün azaltılması için standart bir araç olarak kullanılmaktadır. Bugün Hollanda demiryolu ağında vagonların yaklaşık yüzde 50’si sessizdir. Paris ise gürültüye karşı ses bariyerleri kurmak, yenilikçi düşük gürültülü asfaltları test etmek ve yeni konutların gürültüden etkilenmeyen en az bir cephesi olması gerekliliği üzere kuralları geliştirmiştir.
4 Mavi ve yeşil örtü
Şehirlerdeki sessiz alanlar ekseriyetle yeşil ve mavi arazi örtüsü üzere diğer özelliklere de sahip olan alanlardır. Doğal su ve yeşil izleri korunarak bir açık alan sistemi yaratılması değerli bir sessizlik alanı olarak yerleşimlerimize kazandırabilir ve gürültünün azaltılması için kıymetli katkılar sağlar.
5 Döngüsel malzemeler
Otoyollar ve tren yollarında gürültü bariyerleri için döngüsel materyal kullanımı ile ekonomik ve çevresel ortak yararlar da sağlanabilir. Danimarka’da rüzgar türbini kanatları için kullanılan fiberglas gereç, büyük çevresel sıkıntılar teşkil etmektedir. Danimarka’daki eski rüzgar türbini kanatları ve geri dönüştürülmüş plastikten oluşan bir gürültü bariyeri kurulmuştur. Ömrünü tamamlamış araçların atık lastiklerinden geri dönüştürülen kauçuk granüllerin yüzde 40’ını içeren kauçuklaştırılmış beton gürültü bariyerleri geliştirilmiştir.