Su verimliliğine ehemmiyet vermeliyiz
SERVET YILDIRIM – Türkiye, su kaynakları açısından varlıklı bir ülke olarak bilinir; en azından biz o denli biliyorduk. Anadolu’da nereye gitseniz oranın halkı bölgenin suyu ile övünür. Aslında Türkiye, coğrafik pozisyonu ve iklim özellikleri nedeniyle su kaynakları bakımından çeşitlilik gösteren bir ülke, fakat sorun bu kaynakların eşit bir dağılım göstermemesidir. Türkiye’de, yılda ortalama 234 milyar metreküp su yağmur, kar ve yeraltı kaynaklarından toplanmaktadır. Lakin, bu su kaynaklarının yarısı, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu dağları ile Toroslar üzere yüksek rakımlı bölgelerde bulunuyor.
Su kaynaklarının dağılımı eşit olmadığından, kimi bölgeler su kıtlığıyla karşı karşıyadır. Bilhassa iç bölgelerde, yaz aylarında su meşakkati yaşanır. Ülkenin batısı ağır yağışlar alırken, doğu ve güneydoğu kuraklık riski altındadır. Elhasıl, iklim ve coğrafik pozisyon nedeniyle su kaynakları açısından güçlü üzere görünsek de, su verimliliği ve kıtlığı sıkıntılarıyla karşı karşıyayız. Coğrafik pozisyon itibariyle kuraklık riski taşıyan bir ülkeyiz.
Ülkenin yaklaşık yüzde 40’ı kurak ve yarı kurak bölgelerde bulunmaktadır. Türkiye üzere kuraklık riski taşıyan ülkelerde su verimliliği ve kıtlığı büyük bir sıkıntıdır. Artan nüfus, iklim değişikliği ve ekonomik büyüme üzere faktörler, su verimliliği ve kıtlığı mevzularını gündeme getirmiştir. Süratli nüfus artışı, endüstrileşme ve tarım faaliyetleri de su kaynaklarının tükenmesine neden olmaktadır. Su verimliliği ve kıtlığı, son yıllarda artan bir sorun haline geldiği için Türkiye’nin su kaynaklarını aktif bir formda yönetmesi ve su verimliliği konusunda adımlar atması kıymetlidir.
Bu durum ziraî faaliyetleri ve ekonomiyi olumsuz etkileyebilir. Türkiye, Akdeniz iklimi tesiri altında olan bir ülkedir ve yazları sıcak ve kuru geçer. Bu durum, su kaynaklarının süratle tükenmesine ve kurumasına neden olabilir. Ayrıyeten, nüfus artışı, endüstriyel faaliyetler, ziraî sulama ve kentsel gelişim üzere etmenler su kaynakları üzerinde büyük bir baskı yaratmaktadır. Türkiye’de su verimliliği, su kaynaklarının sürdürülebilir formda yönetilmesi ve verimli kullanılması açısından büyük ehemmiyet taşımaktadır.
Su kullanımı
Türkiye’deki su verimliliği probleminin bir nedeni ziraî sulama sistemleridir. Tarım bölümü, bizde su kullanımının en büyük hissesini oluşturmaktadır. Su kaynaklarının yaklaşık yüzde 73’ü tarım kesiminde kullanılmaktadır. Sanayi ve evsel kullanım da kıymetli bir hisseye sahiptir. Lakin, tarım kesimi su kaynaklarının en fazla tüketendir.
Türkiye, tarımda değerli bir yere sahip olan sulama sistemlerini modernize etmekte yavaş kaldı. Klâsik sulama metotları, suyun büyük bir kısmının buharlaşmasına yahut akarsulara sızmasına neden olurken, çağdaş sulama teknikleri daha verimli bir su kullanımını mümkün kılar. Ziraî sulama sistemlerindeki verimsizlik, su kaynaklarının israf edilmesine neden olmaktadır. Su kaynaklarının verimli kullanımı için, sulama sistemlerinin modernize edilmesi ve su tasarruflu tarım tekniklerinin kullanımı gerekiyor. Çağdaş sulama tekniklerinin kullanımı ve suyun faal bir biçimde yönetilmesi, ziraî su verimliliğini artırmak için değerli adımlardır. Damlama sulama, yağmurlama sulama ve yeraltı sulama üzere prosedürler, su kullanımında kıymetli tasarruflar sağlayabilir, suyun gerçek bir biçimde kullanılmasını sağlayarak verimliliği artırabilir.
Su verimliliği
Su verimliliği, su kaynaklarının daha verimli kullanımı için alınacak tedbirleri kapsar. Su verimliliği konusunda Türkiye’nin karşılaştığı kıymetli bir sorun, su kaynaklarının faal bir formda kullanılmamasıdır. İsraf, tarım sulamasında verimsizlik, su kirliliği ve altyapı eksiklikleri üzere faktörler suyun aktif kullanımını engellemektedir. Bu durum, su kaynaklarının sürdürülebilirliği açısından tasa vericidir. Su kaynaklarının verimli kullanımı için, sulama sistemlerinin modernize edilmesi, su tasarruflu tarım tekniklerinin kullanımı gerekmektedir.
Türkiye aslında su verimliliği ve su kıtlığıyla uğraş etmek için çeşitli tedbirler almaktadır. Bunlardan biri, su kaynaklarının aktif idaresi için su siyasetlerinin oluşturulmasıdır. Lakin daha fazla tedbir alınmasına gerek olduğu görülmektedir.
Su tasarrufu ve verimli sulama tekniklerinin teşvik edilmesi, su kullanımının azaltılması açısından değerlidir. Birebir vakitte, su kaynaklarının korunması ve kirliliğin önlenmesi için tesirli etraf siyasetlerinin uygulanması gerekmektedir.
Altyapı ve teknoloji yatırımları da su verimliliği konusunda kıymetli bir role sahiptir. Akıllı sulama sistemleri, suyun gereksinime nazaran kullanılmasını sağlayarak israfı önler. Su idaresi için sensörler, dataların toplanmasını ve tahlil edilmesini sağlar, su depolama ve dağıtım sistemlerinin geliştirilmesi, su kaynaklarının daha faal kullanılmasına katkıda bulunur.
Diğer bir su verimliliği tedbiri endüstride alınmalıdır. Endüstriyel tesislerde suyun faal biçimde kullanılması için geri dönüşüm sistemleri ve su tasarrufu teknolojileri kullanılmalıdır. Su tüketimini izlemek, su kıtlığının önlenmesinde ve su verimliliğinin artırılmasında kritik bir adımdır. Su kullanımının izlenmesi ve denetim edilmesi için suyun aktif bir halde yönetildiği bir siyaset oluşturulmalıdır.
Kentsel alanlarda da su verimliliği büyük kıymet taşımaktadır. Su tasarrufu şuurunun artırılması ve suyun gerçek kullanılması için vatandaşlar bilinçlendirilmelidir. Su sızıntıları ve kaçakları düzeltilmelidir. Su kaynaklarının sürdürülebilir idaresi ve su tasarrufu su kıtlığının önlenmesi için kaidedir. Mesela su tasarruflu armatürlerin kullanımı, suyu israf etmemek için bir adımdır. Birebir vakitte, suyun yanlışsız bir biçimde depolanması ve geri dönüştürülmesi de su kaynaklarının korunması açısından değerlidir. Baraj ve göletlerin üretimi, suyun toplanması ve depolanması için tesirli bir sistemdir. Ayrıyeten, su arıtma ve geri dönüşüm sistemlerinin kurulmasıyla atık suyun tekrar kullanılması sağlanabilir.
İklim değişikliği
Küresel iklim değişikliği üzere faktörler de su kaynaklarını etkiliyor. Artan sıcaklık, yağış düzensizlikleri ve su buharının artması üzere tesirler su kaynaklarını daha da azaltıyor. İklim değişikliği Türkiye’deki su verimliliği ve kıtlığı problemini daha karmaşık hale getiriyor.
Orman Bakanlığı’nın bir çalışmasına nazaran Türkiye’de ortalama sıcaklıklar önümüzdeki devirde daha da artacak. Bilhassa Doğu ve Güneydoğu’da bu artış 1-2 derece daha fazla olacak. Tekrar iklim değişikliğine bağlı olarak Türkiye’de yağışlar azalacak, Doğu ve Güneydoğu’da sıcak hava dalgası beklenen gün sayısı yılda 200 günlere ulaşacak. 2040 yılına kadar “ardışık kurak geçecek gün sayısı” 4 ila 15 gün ortasında artacak. Bilhassa Güneydoğu Anadolu’da daha belirginleşecek. Toplam kar örtüsü azalacak ve bu durum yaz aylarında su gerilimini artıracak. Bu gelişmeler ziraî üretim, güç ve içme suyu temininde düşüncelere neden olabilir, gıda üretiminde düşüşe yol açabilir.
YARIN: Su Verimliliği Strateji Dokümanı ve Aksiyon Planı