Süresiz nafakada ‘kriter’ çıkmazı

ÇİĞDEM YILMAZ/İSTANBUL-  Milliyet, hukukçular ve süresiz nafakanın kaldırılmasını savunan sivil toplum örgütü temsilcilerine sordu. Bayan hakları alanında çalışan hukukçular, nafakanın uygulamada aslında süresiz olmadığını, sahiden yoksulluğa düşecek, çocuk bakımı üstüne kalan ve evlilik nedeniyle çalıştırılmamış bayanlar için nafakanın hak niteliğinde olduğunu vurguluyor. Süresiz nafakanın kaldırılması için faaliyet yürüten sivil toplum kuruluşu temsilcileri ise bu uygulamanın erkekleri mağdur ettiğini ve aile içi şiddeti tetiklediğini savunuyor.

‘Kabul edilemez’

Süresiz Nafaka Mağdurları Platformu Kurucu Lideri İlhan Ergincan, bir bayanla bir gün bile evli kalsa ve çocuğu da olmamasına karşın, ömür uzunluğu nafaka ödeyenlerin olduğunu belirterek, “Bu durum insan haklarına muhalif. Ödenen nafakada aşikâr kriterlerin olması gerekiyor. Erkek aldatıysa ya da şiddet uyguladıysa maddi ve manevi tazminat ödüyor. Bunun dışında ömür uzunluğu nafaka ödenmesi kabul edilir değil. Ayrıyeten her iki tarafın eşit kusuru ya da geçimsizlik nedeniyle ayrıldığında, rastgele bir kusur olmamasına karşın neden bir bayana ömür uzunluğu nafaka ödesin” diye de sordu. Evlilik öncesi işi olmayan, evlendikten sonra da çalışmak istemeyen bayanlara işaret eden Ergincan, tenkit ve tekliflerini paylaştı:

“Kadının evlendiği için işi bırakması üzere bir durum kelam konusu değil ki. Boşandıktan sonra çalışmıyorsa ve kendisi tercih ediyorsa, bu tercihinin bedelini neden erkek ödesin. Şayet önemli manada bu bayanların ayakta durmasını, mağdur olmaması istiyorsak boşanan bayanlara İSMEK’lerde eğitimler verilsin ve iş hayatına kazandırılsın. Bayan bu kadar düşünülüyorsa, istihdam sağlayacaksın. Bayan ve adam şiddetli geçimsizlikten ayrılmış, neden nafaka nedeniyle bu insanların daima yüz yüze gelsin, bu şiddeti de doğurur. Biz de diyoruz ki, ortadan kaldırın bu bağı. Kendi öz çocuğunuza 18 yaşına kadar verdiğiniz nafakayı, kan bağınız olmayan bir bayana ömür uzunluğu veriyorsunuz. Bunun nasıl bir mantığı var.

Aile fonu oluşturulsun

Biz nafakanın muhakkak bir müddet ödenmesine zati karşı değiliz. Lakin bu müddetin de bayanın mağduriyetine nazaran belirlenmesi gerekiyor. Bayanların mağduriyeti varsa da belirli bir mühletten sonra fonlardan karşılanmalı. Aile fonları oluşturulsun ve bayana ödenecek para, oluşturulan bu fonlardan karşılansın. Türkiye’de önemli manada mağduriyet yaşayan bayanların oranı yalnızca yüzde 3. Bu oran da rahatlıkla fonlanabilir. Türkiye’de 3 milyon yakın nafaka mağduru var. Şöyle de bir şey var, bayan ve erkeğin ortasında bağ kopmadığı surece ortadaki hasımlık ömür uzunluğu devam eder. Bu da şiddeti tetikler.”

‘ERKEKTEN GÜZEL POZİSYONDAYSA ZATİ VERİLMİYOR’

Kadın hakları alanında çalışan Avukat Süreyya Kardelen Yarli “bir bayanla bir gün evli kaldı diye bir ömür uzunluğu nafaka ödenmesi” diye bir durumun olmadığını belirtip, şöyle konuştu:

“Böyle bir mecburilik ve bir düzenleme yok. Ben hayatımda hiç bu türlü bir evrak görmedim. Bayana nafaka veriyor olma mantığı ise bayanın evlilikle hakikaten yoksulluğa düşüyor olması. Genelde çocuk bakımı bayanın üstüne kalıyor olması, evlilik nedeniyle mesleğini bırakmış, çalışmıyor yahut çalıştırılmamış olması nedeniyle nafaka kelam konusu. Şayet bayan ayrıldığında erkekten daha yeterli bir pozisyondaysa, ekonomik olarak işine devam ediyorsa, minimum fiyatın üstünde bir maaş kazanıyorsa, ismine kayıtlı mal, mülk, emekli maaşı, miras üzere geliri varsa, o vakit aslında hâkim bayana yoksulluk nafakası vermiyor. Yapılan en büyük manipülasyonlardan biri de ‘3 milyon nafaka mağduru var’ sözü. Elimizde hiçbir bilgi yok, statistik yok, tahlil yok.

Nafaka unsurunu düzenlemek, kaldırmak, değiştirmek tahlil değil. Maddede ‘her bayana kesinlikle süresiz nafaka verilir’ üzere bir düzenleme de yok. Yoksulluk nafakasını erkekler de isterse kanuna nazaran talep edebilir. Fakat birebir erkekler bundan hiç bahsetmiyorlar. Husus diyor ki ‘Evlilikte kusuru daha az olan ya da hiç kusuru olmayan, boşanmayla yoksulluğa düşecek olan eş alabilir. Sorgulamamız gereken, neden bu bayanlar nafaka alma muhtaçlığı hissediyor? Demek ki yoksulluğa en çok sahip olan küme bayanlar. Aile fonunu mantıklı ve makul bulmuyorum. Bu ülkede fona devredilen hiçbir şeyin nitekim hak sahiplerine ulaştığını görmüyoruz. İkincisi biz devletle evlenmiyoruz. Bizim birbirimizle evlenmemizin sonuçlarını devlet yüklenmek zorunda değil. Nafaka nedeniyle eşlerle muhatap olduklarını söylüyorlar bu da yanlış bir telaffuz. Mahkeme kararıyla bir banka hesabı paylaşılıyor. Hiç karşı tarafla yüz yüze gelmeden yatırıyorsunuz. Bu telaffuzların temel gayesi bayanın nafaka hakkını sona erdirmek. Bayanların istihdamını önemsiyorlarmış üzere davranıp zımnî bir bayan düşmanlığı yapılıyor. ‘Evliliğin bitmesine benim hiçbir kusurum yok ancak hakim, tak diye nafaka bağladı’ diye bir şey yok.”