Tüm dünya birebir soruyu sordu, verdiği karşılık tekti! ‘157 yıl yaşayan’ Zaro Ağa’nın sırrı
Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Doğumuna dair net bir bilgiye sahip olunamayan Zaro Ağa 18. yüzyılda dünyaya geldi. Bitlisli Şemsi Ağa’nın oğlu olan Zaro Ağa’nın 1774-1777 yıllarında ortasında dünyaya geldiği söyleniyordu. Bitlis’in Mutki ilçesi Meydan Köyü’nde doğan Zaro Ağa, hayatının ilerleyen yıllarında toplumda birleştirici ve yol gösterici biri olarak tanınmıştı. Kimse onun böylesine uzun bir ömre vakıf olacağından haberdar değildi. Zaro Ağa çocukluğunu köyünde geçirdi ve yaşı 18’e geldiğinde İstanbul’a gidip kendisine bir hayat kurmak istedi.
İstanbul’a geldiğinde adımını attığı birinci yer Tophane oldu. Kaynaklara nazaran 1853 yılında Ortakköy Camii inşaatında çalışmıştı. İş seçmeden ekmek kapısı neredeyse oraya giden Zaro Ağa, İstanbul’da pek çok farklı işte çalıştı. 1800’lü yılların başlarında Sultan III. Selim’in buyruğuyla Nizam-ı Cedid askerleri için inşa edilen Selimiye Kışlası’nın inşaat sürecinde dahi yer aldı.
NAPOLYON’LA BİLE SAVAŞTI
Uzun ömrü boyunca dünyayı değiştirecek pek bir şey yapmadı. Lakin Napolyon üzere büyük kumandanlar dahil olmak üzere I. Abdülhamit, II. Mahmut, Abdülaziz ve II. Abdülhamit’e kadar birçok padişah gördü. 23 yaşında hem para kazanmak için hem de vatani misyonunu yerine getirmek için Akka’da Cezzet Ahmed Paşa önderliğinde Napolyon’a karşı savaştı. İstanbul’a döndükten sonra hayatını devam ettirdi. Fakat Yeniçerilerin isyanları onun İstanbul’daki konforunu bozmuştu. Bir sabah uyandığında üstüne toplar püskürüyordu. Can havliyle Ayasofya’nın dehlizlerine sığındı ve ortalık yatışınca da çıktı. Bir süre sonra Yeniçeri Katliamı’nın anısına yaptırılan Nusretiye Camii’nin inşaatında da vazife aldı. İnşaatlar için Zaro Ağa artık değer biçilemez bir ustaydı. Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra ortada hamallık işine de yönelen Zaro Ağa, hamallıkla kahya mertebesine de ulaşmıştı.
Ömrüne Osmanlının yıkılışını ve cumhuriyetin kuruluşunu sığdırdı. İmparatorluğun en uzun yüzyılına şahit olmuştu. İstanbul’un işgal orduları tarafından esir düşürülmesine de tanıklık etti. Lakin yeniden Kurtuluş Savaşı’nın akabinde zafer için kesilen kurban bıçağını da Zaro Ağa tuttu.
Sırayla 1934 ve 1930 tarihli New York Times Gazetesi küpürleri
ÜNÜ TÜM DÜNYAYA YAYILDI
Oldukça uzun bir ömre sahip olan Zaro Ağa basının da dikkatinden kaçmadı. O periyotta Ankara’da Yenigün gazetesi Zaro Ağa’yla röportaj yapmak istedi ve Zaro Ağa’nın tanınmasını sağladı. Bir anda ünü tüm dünyaya yayılmıştı. Zaro Ağa dünyanın en ünlü gazetelerinden biri olan New York Times’ın da gözünden kaçmamıştı. Gazetenin manşetlerinde yer aldı. Osmanlı İmparatorluğu’nun en etkin gazetecilerinden biri olan Abdullah Cevdet ile röportaj yaptı. 1920’li yıllarda Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nin (Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi) öğrencilerine modellik de yapmıştı.
Yaşı ilerledikçe sıhhatinde da bir şey kaybetmeyen Zaro Ağa bu istikametiyle de dikkatleri üzerine çekmişti. Sağlık sırlarını merak eden araştırmacılar, Zaro Ağa’yı bir nevi marka yüzü yapmak için çeşitli toplantılara davet etti. Yaşını ve sağlıklı beslenme sırlarını ticarete döküp gelir elde eden Zaro Ağa, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti tarafından düzenlenen reklam kampanyasında yer aldı. Fındık, Zaro Ağa’nın hayat sırrı olarak tanıtıldı.
UZUN ÖMRÜ REKLAM KAMPANYASI YAPILDI
Dünyanın en yaşlı insanı sıfatıyla tanınan Zaro Ağa, iş insanlarının davetiyle birçok sefer yurt dışına çıktı. Bu seyahatlerden gelir elde edeceğini ve ismini duyuracağını düşündü. O denli ki Zaro Ağa Paris’teki bir sirke sergilenmek üzere götürülmüştü. Yurt dışı seyahatlerinde yanında tercümanla giden Zaro Ağa, verdiği röportajlarda beslenmesine dikkat ettiğini ve en doğal yemekleri yediğini söyledi.
Hatta o denli ki reklam kampanyalarının birinde, “Kim Zaro Ağa üzere Türk üzümü ve fındığı yerse zeytinyağı ve İzmir inciri ile sindirim sistemini harekete geçirirse onun üzere bu yaşta sağlıklı olur” sözü yer almıştı ve zeytinyağıyla incirin tanıtımı yapılmıştı. Her gün mesken yoğurdu yediği, Bitlis yöresinin doğal eserlerini tükettiği yazılıyordu. Gazetecilerden gelen “Nasıl bu kadar uzun yaşayabiliyorsun, bunun sırrı var mı?” sorularına karşılık bol bol yoğurt yediğini tabir etmişti.
ATATÜRK YARDIMDA BULUNDU
Ünü Atatürk’e kadar ulaşan Zaro Ağa’ya yeniden Atatürk’ün buyruğuyla 100 liralık bir yardımda bulunuldu. Lakin bu para İtalya’da sirklerde gösterilmek üzere götürüldüğünde çalındı. 1930 yılında ABD’ye gittiğinde de dolandırıcıların eline düştü. 11 sefer evlendiğini ve kalabalık bir aileye, 13 çocuğa sahip olduğu söylenen Zaro Ağa 19 Haziran 1934 tarihinde hayatını kaybetti. Zaro Ağa, Tophane’de küçük bir konutta ömrünü devam ettirip orada vefat etti ve 157 yıllık ömrü boyunca hiçbir vakit lüks içinde yaşayamadı.
Zaro Ağa’ya otopsi yapıldığında verem hastalığı, kalp büyümesi, beyinde damar tıkanıklığı ve üç böbrekli olma üzere sıhhat problemleri olduğu tespit edildi. Bu sıhhat sıkıntılarına karşın 157 sene yaşadığı söylenen Zaro Ağa’nın İstanbul Eyüp Sultan’daki mezarının taşında ise,”Bitlisli Şemsi Ağa oğlu 160 yaşında ölen Zaro Ağa’nın ruhuna Fatiha” yazısı yer alıyor. Bunların yanı sıra ABD’li gerontolog Walter Bowerman’ın 1939’da yayınladığı bir araştırma raporuna nazaran Zaro Ağa’nın öldüğünde 157 yaşında değil, 97 civarındaydı.