‘Türkiye’nin rastgele bir yerinde 7’lik bir zelzele olabilir’

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Özener, “Marmara’ya baktığımız vakit Kuzey Anadolu fayı içinde kırılmamış 130 kilometrelik yaklaşık bir alan var Marmara Denizi içerisinde. Doğu Anadolu’da da farklı kırılmayan yerler var. Türkiye’de Kuzey Anadolu fayı üzerinde Yedisu segment dediğimiz Marmara sismik boşluğu, Doğu Anadolu üzerinde de sismik boşluklar var. Bunlar zelzele tekrarlama aralıklarını doldurdukları vakit bu sarsıntıları maalesef biz yaşayacağız.” dedi.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü, 17 Ağustos Depremi’nin 24. yıldönümünde, Türkiye’de sarsıntı riskleri konusunda farkındalık yaratmak ve zelzeleye karşı alınacak önlemleri hatırlatmak gayesiyle basın toplantısı düzenledi. Toplantı Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Bölgesel Sarsıntı ve Tsunami İzleme Kıymetlendirme Merkezi’nde düzenlendi. Toplantıda  Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Bölgesel Zelzele Tsunami İzleme ve Kıymetlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ve Müdür Yardımcıları, Dr. Didem Cambaz ile Dr. Selda Altuncu Poyraz konuşmacı olarak yer aldı.

“2023 YILINDA 46 BİNİN ÜZERİNDE ZELZELE MEYDANA GELDİ”

Toplantının açılış konuşmasını Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener yaptı. Özener, “Türkiye’yi gözlemlerken bugün geldiğimiz etapta 268 tane sismik istasyonuyla tüm Türkiye’yi gözlemliyoruz. Burası 7 gün 24 saat 3 vardiya çalışıyor. 120 yılda 12 bin sarsıntı var 4’ten büyük. Burada ülkemizin ne kadar ağır sismik aktiviteye sahip olduğunu görüyorsunuz. Bu yansı da, 1912 Şarköy Mürefte zelzelesiyle başlayan değerli sarsıntılar. En son 6 Şubat sarsıntısı de 50 binden fazla yurttaşımızın hayatını kaybetmesine yol açı maalesef. Sarsıntı sayısı arttı mı, bu kadar ağır zelzele oluyor yahut zelzele iddiaları daima göz önünde oluyor. Yalnızca birkaç istatistik vereceğim. Bizim ülkemizde her gün 3’ün üzerinde bir tane zelzele kesinlikle oluyor; 3 ile 3.9 ortasında. Neredeyse her hafta 4 ile 4.9 ortasında bir sarsıntımız var. 1.5 ayda bir 5 ile 5.9; ortalama 1.5 yıl müddette 6 ile 6.9 ortasında sarsıntımız var ve ortalama 6.2 yıl içinde 7’nin üzerinde sarsıntı bu coğrafyada maalesef yaşanıyor. Hasebiyle ülkemiz, zelzele ülkesi. Zelzele tahlili yapılan sayılara bakarsanız 2023 yılında bilhassa yaşamış olduğumuz iki büyük zelzeleden sonra artçı şoklarla birlikte bugün prestijiyle 46 binin üzerinde zelzele meydana geldi. Gördüğünüz üzere sarsıntılar Gaziantep-Maraş zelzelelerinin olduğu yere ağırlaştı. 50’nin üzerinde o bölgede 5’in üzerinde zelzele var. 4’ün üzerindeki zelzele sayısı da 600’ün üzerinde.” diye konuştu.

“MARMARA DENİZİ’NDE BÜYÜK BİR SARSINTI BEKLENTİSİ OLDUĞU GERÇEĞİNİ UNUTMAMAK LAZIM”

Prof. Dr.  Özener, “Sadece o bölgede değil, 4’ün üzerindeki sarsıntılara baktığımız vakit 741 tane tüm Türkiye’de zelzele var. Başka bölgelerde de olan zelzeleleri görüyorsunuz, bunlar Kuzey Anadolu fayı üzerinde. Marmara Denizi’nde olan 4’ün üzerinde sarsıntılar var. Marmara’da da 3’ün üzerinde 3 bin 500 tane sarsıntı meydana geldi. Yani yaklaşık her yıl 30’un üzerinde ya da 30 civarında 3’ün üzerinde sarsıntı var Marmara Bölgesi’nde. 2000 yılında, kimi yıllarda 900, birtakım yıllarda 600’ün üzerinde Marmara Bölgesi’nde sarsıntı oluyor. Birtakım vakitler spekülasyonlar olabiliyor. Marmara Denizi için de geçenlerde 3.6’lık bir sarsıntı olduğu vakit ‘Acaba bu büyük bir sarsıntının sinyalleri mi, sesleri mi’ üzere bir algı oluştu. Bu, Marmara’nın doğal sismik aktivitesi içerisinde. Bu hiçbir vakit şu demek değildir. Yani 3.6’lık sarsıntının çabucak akabinde 7’lik zelzele getirecektir algısı çok gerçek değil. Bununla birlikte Marmara Denizi içinde de büyük bir zelzele beklentisi olduğu gerçeğini unutmamak lazım.” dedi.

“5.5’İN ÜZERİNDE ZELZELE ÜRETEBİLECEK 500’E YAKINI CANLI FAYIMIZ VAR”

Prof. Dr. Haluk Özener, “2020 ile 2023 yılları ortasına baktığımız vakit 3 yıl içerisinde Marmara’da 3 bin tane sarsıntı var. Bunların kimi her yıl ortalama ya da birtakım yıllarda 4’ün üzerinde 4 tane dahi sarsıntımız olabiliyor. Münasebetiyle Marmara sismik olarak etkin bir alan. Türkiye bildiğiniz üzere bir zelzele ülkesi. MTA’nın hazırlamış olduğu canlı fay haritasına nazaran 5.5’in üzerinde zelzele üretebilecek 500’e yakın canlı fayımız var. Yalnız bu faylar bildiğiniz üzere kimi çok sık sarsıntı üretiyor, kimi de biraz daha uzun müddet geçmesi gerekiyor, sarsıntı tekrarlama durumları farklı olduğu için. Bazen de hiç zelzele olmayacağını düşündüğünüz, çok sağlam olduğu argüman edilen bölgelerde de örneğin Konya’da da zelzele olabiliyor. Aslında burada da bir zelzele olduğuna nazaran bir fay var ancak o fay yeryüzünde bir izi olmadığı için daha evvel tespit edilememiş. Hasebiyle bu, canlı fay haritasına işlenmemiş oluyor.” dedi.

“2 BİN 2 BİN 500 YIL BEKLEYEN GÜÇ BİRİKTİREN FAYLAR VAR”

Prof. Dr. Özener, “Ege’de 100 yılda güç biriktiren fay kırılacakken, bu Gerçek ve Güneydoğu Anadolu’da yaklaşık 800 ve bin yıllara varabiliyor. Kimi bölgelerde 2 bin, 2 bin 500 yıl bekleyen güç biriktiren faylar var. Münasebetiyle Türkiye’nin rastgele bir yerinde 7’lik bir sarsıntı yaşama ihtimalimiz var. Yani sismik boşluklar var. Marmara’ya baktığımız vakit Kuzey Anadolu fayı içinde kırılmamış 130 kilometrelik yaklaşık bir alan var Marmara Denizi içerisinde. Doğu Anadolu’da da farklı kırılmayan yerler var. Türkiye’de Kuzey Anadolu fayı üzerinde Yedisu segment dediğimiz Marmara sismik boşluğu, Doğu Anadolu üzerinde de sismik boşluklar var. Bunlar zelzele tekrarlama aralıklarını doldurdukları vakit bu sarsıntıları maalesef biz yaşayacağız.” diye konuştu. ” Özener, “Biliyorsunuz İzmir zelzelesinden sonra ya da Bodrum- Kos sarsıntısından sonra tsunamiyle tanışmaya başladık. Beki 2017’de 30-40 santimlik tsunami dalgası pek birşey söz etmiyordu fakat Sığacık sarsıntısından sonra olan bir tsunamiyi gördük. Yaklaşık 1-1.5 kilometre kadar kara içine tsunami dalgaları ilerlemişti.

“DEPREMİN NE VAKİT OLACAĞINI SÖYLEMEMİZ SÖZKONUSU DEĞİL”

Toplantıda konuşan Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Bölgesel Sarsıntı Tsunami İzleme ve Kıymetlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat da bir konuşma yaptı. Kalafat, “Bölgenin zelzele tehlikesi belirlidir. Münasebetiyle bununla bağlı çok fazla bir şey söylemektense oluşacak sarsıntının risklerini en aza indirebilmek için efor göstermemiz lazım. Bu çabayı da bütünleşik bir biçimde göstermemiz lazım. Yani mahallî idarelerden başlayıp merkezi idare, STK’lar, mahalle örgütleri ve vatandaşlar olarak daima birlikte bu riski azaltmak için çalışmalar yapmamız gerekir. Biz sarsıntının nerede ve ne büyüklükte olabileceğini muhakkak bir kusur hissesi içinde verebiliyoruz ama ne vakit olabileceğini söyleyebilmemiz kelam konusu değil. Zelzelenin tehlikesi vardır. Buradan çıkaracağımız bildiri, kesinlikle ve kesinlikle kentlerimizi zelzele dirençli hale getirmemiz lazım. İkinci ileti da şayet bu coğrafyada yaşayacaksak, afetlere hazırlıklı dirençli bir toplum haline gelmemiz lazım” dedi.