‘Yeniden Yiğit Dünya’ gerçeği hatırlatıyor

SERAY ŞAHİNLER-Türkiye’nin esaslı galerilerinden Meskenin Sanat uzun ortadan sonra gerçekleşen yeni standında yeni bir dünyaya kapı araladı. Osman Nuri İyem’in küratörlüğünde gerçekleşen “Yeniden Yürekli Dünya” ziyarete açıldı. Stant, ismini Aldous Huxley’in 1932’de yayımlanan kült yapıtı “Cesur Yeni Dünya”dan alıyor. Tek bir merkezden yönetilen toplumlara ütopya olarak ‘sunulmuş’; savaşlar ve yoksullukla birlikte aile, kültürel çeşitlilik ve hoş sanatların da ortadan kaldırıldığı bir dünya. Serginin ismi Huxley’nin romanına atıf olsa da küratör Osman Nuri İyem, kitabı tasvir argümanında olmadıklarını, bilakis romanda olduğu üzere gerçek hayatta da ‘feda edilmek’ zorunda kalınan hoş sanatlara sahip çıkma uğraşında olduklarını söylüyor. Bu gayret Konutun Sanat’ın misyonuyla ve Türkiye’deki çağdaş sanatındaki yeriyle birbirini tamamlıyor.

Temür Köran, “Fernand Léger’e Saygı”, 2010

Umudu çağırıyor

Bitmeyen krizlerin, felaketlerin, yasın, sıkışmışlığın tam ortasında yeni bir ‘Cesur Dünya’ tasviri sunuyor stant. Savaş, yoksulluk, mahrumluk üzere kavramların hiç yaşanmamış üzere addedildiği bir dünyada yaşadığımızı hatırlarsak distopik olarak sunulan şeyin gerçeğe ne kadar yakın olduğunu unutmamalı. İşte burada sanat devreye girerek ‘gerçeği hatırlatıyor’. Sanatın sıkıntılardan kaçmadığını, görmezden gelmediğini, görmezden gelinenleri en çarpıcı hâliyle ortaya çıkarma gücünü hatırlatıyor. Bu gerçeğin izinde “Yeniden Yiğit Dünya”ya giriş yapıyoruz. Stantta Rahmi Aksungur, Setenay Alpsoy, Tuğçe Arıöz, Ahmet Elhan, Neş’e Erdok, Baht Genç, Hakan Gürsoytrak, Nasip İyem, Nuri İyem, Işıl Şimşek, Temür Köran, Emin Turan ve Devin Oktar Yalkın’ın yapıtları var.

Girişte bizi Nuri İyem’in erken periyot soyut ve nü işleri karşılıyor. İyem’in şahit olduğu çağın ‘Cesur Dünya’sını anıyoruz… Küratör Osman Nuri İyem, kuşaklararası bir diyalog kurmuş. Nuri İyem’in genç devir işlerinin karşısında standın en genç sanatkarı, 26 yaşındaki Işıl Şimşek’in bakır “Tel_11” işi var. Manalı bir diyalog… İki kata yayılan stantta kendini daima hissettiren bir devamlılık da kelam konusu. Huxley’nin romanı “Cesur Yeni Dünya”yı kaleme aldığı günden bugüne dünyanın karması, sanatın sıkıntısı ve sanatkarın evrimi kendini hissettiriyor. Bu noktada bir sanatkara ilişkin tablolar birbirinden bağımsız üzere dursa da hepsi birbiriyle temas hâlinde. Temür Köran’ın 2010 tarihli tuval üzerine yağlı boya işi “Fernand Léger’e Saygı” ile 2022 tarihli “İsimsiz” tablosu kendi öyküsünü yazmaya devam ediyor. Emin Turan’ın “Delta”, “Delta I” ve “İsimsiz” tabloları da öyle… Setenay Alpsoy ile Tuğçe Arıöz’ün işleri ise büyük yıkım yaşadığımız şu günlerde bizi daha çok düşündürüyor. Kent görünümlerini tuvallerine yansıtan Setenay Alpsoy’un 2014 ve 2017 yıllarında ürettiği işler, inşaatın birinci periyot, -belki de nostaljik- örneklerinden kadraja sığmayan binalara uzanıyor. Tuğçe Arıöz’ün bu yıl ürettiği “Yıkıntı” isimli görüntüsü ise 6 Şubat’ta iki büyük sarsıntıyla sarsılan ve yerle bir olan vilayetleri getiriyor akla. Hakan Gürsoytrak ise kamusal alanın birebir vakitte politik bir alan olduğunu not düşüyor “Yeniden Cesaretli Dünya”ya. Sanatkarın bir gazete sayfasından kesitler sunar üzere resmettiği “Operasyon-Yetkililer Çay İçti”/”Operation-Officials Drank Tea” inşaatı, yıkımı, ‘dönüşüm’ uğraşlarını hatırlatıyor. Sanatkarın 1995 tarihli “Foto Tutanlar-1” ile “Foto Tutanlar-5” ise kayıplarımızı… Üretildiği devirden bakınca tahminen faili meçhulleri, bugünden bakınca ise zelzelede enkaz altında kalan yakınlarını bulamayanları… Nasip İyem’in zamansız fakat Anadolu coğrafyasına ilişkin olduğunu bildiğimiz bayanları ise umudu çağırıyor…

Söylem birliği

Serginin tanıtım metinlerinde ve kataloğunda yer alan, Foucault’tan atıfla ‘söylem birliği’ kıymetli. Sanatkarların evrimleri ve telaffuz birliklerini izleyiciye aktarmak ismine geçmişte ürettikleri yapıtlar ile yeni üretimlerinin birlikteliği gözetilmiş. Konutun Sanat Galerisi “Yeniden Yürekli Dünya” daveti üzerinden kendi manifestosunu yazıyor. Galerinin geride bıraktığı 25 yılını ve geleceğini, yine yavuz dünyanın penceresinden ele alıyor. Stant 29 Nisan’a kadar ziyaret edilebilir.

Ahmet Elhan, “Yerüstünden Notlar 006”, 2020

Amacımız distopyayı betimlemek değil

Osman Nuri İyem, “Yeniden Gözü pek Dünya”yı şu sözlerle anlatıyor: “‘Cesur Yeni Dünya’ kitabında anlatıldığı üzere yaşadığımız dünyanın bize çok ütopik gösterilen distopik bir yanının olduğunu düşünüyorum. Stantta bir distopyayı betimlemek değildi hedefimiz. Romanda çok hoş bir tabir vardır ‘Güzel sanatlardan feda etmek zorunda kaldık’ der. Galerinin tarihi ve buradaki telaffuzlar, sanatkarlar ortasındaki bağlantılarla hoş sanatlara 26 yıldır sahip çıkmaya çalışmış bir yer olarak bunu ortaya koymak istedik. Hem galerinin hem sanatkarların evrimlerini ortaya koymak istedik.”