Yeşil finansman süratli büyüyor

SERVET YILDIRIM – Son yıllarda borçlanma piyasalarında yeni enstrümanların ismini daha sık duymaya başladık. Yeşil tahviller ve sürdürülebilirlik tahvilleri bu araçlardan bilhassa dikkat çeken ikisi, zira bu araçlarla sürdürülebilir ve etraf dostu projelere finansman sağlanabiliyor.

Bu tahvillerin finanse ettikleri projeler sürdürülebilir-liğin yanı sıra toplumsal refahı artırma kapasitesine sahipler. O nedenle şimdilik ölçü olarak çok fazla olmasalar da bunlara, gelecekte yatırım yapma halini dönüştürme potansiyeline sahip enstrümanlar gözüyle bakılıyor. Zira iklim değişikliği en kıymetli global sorun olmaya devam ettikçe, yatırımcılar da etraf üzerinde olumlu tesir yapan projeleri gerçekleştirmenin yollarına bakacaklar.

Tahvilin iki çeşidi var

Çevre dostu borçlanma arayışında olanlar için piyasalarda daha çok öne çıkan iki tıp tahvil formu var: Yeşil tahviller ve sürdürülebilirlik tahvilleri.

Yeşil tahviller etraf üzerinde olumlu tesir yapacak projelerin finansmanı için ihraç edilirler. Bu projeler yenilenebilir güç, güç verimliliği, sürdürülebilir tarım ya da pak ulaşım üzere alanlarda olabilir. Yeşil tahvil ihracından sağlanan fonlar ise bu projeleri finanse etmek için kullanır. Kaynakların hakikaten de bu belirtilen alanlarda kullanıldığından emin olmak için ise tahvili ihraç eden yani parayı borçlanan şirket ya da kurum projenin etraf tesirini raporlamak zorundadır. Böylelikle nitekim belirtilen emellere ulaşılıp ulaşılmadığından emin olunabilsin.

Öte yandan sürdürülebilirlik tahvilleri ise kapsam olarak daha geniştir ve çok daha fazla sayıda projeye yönelik yapılabilir. Kâfi ki; bu projeler yeşil tahvildeki üzere yalnızca etraf değil tıpkı vakit da toplum için de müspet tesir yaratsın. Sürdürülebilirlik tahvillerinin getirileri belli çevresel ve toplumsal kriterleri karşılayan projelere tahsis edilir. Çeşitlilik olarak ise daha fazladır. Toplumsal konut imalinden eğitime, sağlıktan etrafın korunmasına kadar pek çok farklı alanlardaki projeler için yapılabilir. Yeşil tahvil de olduğu üzere sürdürülebilirlik tahvil ihracında da ihracı yapan projeden kaynaklanan toplumsal ve çevresel tesir raporlamak zorundadır. İhraççılar projelerin tesiri hakkında nizamlı raporlar sunarlar ve bu da şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlar.

Neden yatırım yapılsın?

Yeşil finansmanın neden değerli olduğu sorusu giderek artan bir biçimde yatırımcılar tarafından sorulmaktadır. Ortada bir balon mu var yoksa gerçek bir muhtaçlık mı? Öncelikle altını çizmek gerekir ki; bu bir hayır işi değildir.

Mesela yatırımcılar sürdürülebilirlik tahvillerine yatırım yaparak, hem etraf ve topluma olumlu tesiri olan projeleri destekleyebilirler fakat tıpkı vakitte kayda kıymet bir finansal getiriyi de elde edebilirler. Başka bir deyişle; hiçbir şey için olmasa bile bu tahvillerin sağlayacağı getiri için yatırım yapılabilir. Aslında sürdürülebilirlik tahvillerine yatırım yapmanın yararları ortasında, bunların sunduğu güçlü finansal getiri potansiyeli birinci sırada yer alır. Kimi durumlarda, bilhassa uzun vadeli yatırımlarda, sürdürülebilirlik tahvillerinin getiri manasında klâsik tahvilleri geride bıraktığı görülmüştür.

Yatırımcı açısından bir de yumurtaları birebir sepete koymama dileği var. Sürdürülebilirlik tahvillerine yatırım yapmak, bir yatırımcının portföyünü çeşitlendirmesine ve risklerini azaltmasına yardımcı olabilir. Sürdürülebilirlik tahvilleri de dahil olmak üzere çeşitli varlıklara yatırım yaparak, yatırımcılar risklerini yayabilir ve vakitle getirilerini artırabilirler.

Para her şey değildir diyorsanız, o vakit bu tahvillerin sağlayacağı toplumsal ve çevresel yarara odaklanabilirsiniz. Finansal getirilerin yanı sıra sürdürülebilirlik tahvillerine yatırım yapmak, dünyada müspet değişikliklerin teşvik edilmesine yardımcı olabilir. Sürdürülebilirlik ve toplumsal refahı destekleyen projeleri destekleyerek, yatırımcılar herkes için daha uygun bir gelecek yaratmaya yardımcı olabilirler. Ayrıyeten bu tahviller, şirketleri ve hükümetleri sürdürülebilirliği ve toplumsal refahı önceliklendirmeye teşvik ederek olumlu bir değişimi tetikleyebilir.

Sonuç olarak, sürdürülebilirlik tahvilleri, getiri elde ederken etraf ve toplum üzerinde olumlu bir tesir yaratmak isteyen yatırımcılar için güçlü bir araçtır. Bu tahvillere yatırım yaparak, yatırımcılar sürdürülebilirliği ve toplumsal refahı teşvik eden projeleri destekleyebilirler. Sürdürülebilirlik tahvilleri, kendileri ve dünya için daha uygun bir gelecek için yatırım yapmak isteyen herkes için akıllı bir seçimdir.

Borçlanan için daha büyük havuz

Yeşil finansman, ihraç eden yani borçlanan şirkete de birçok yarar sunar. Birinci yarar havuzu genişletmektir. Dünyada, bilhassa sürdürülebilir ve etraf dostu projelere yatırım yapmak için fırsat arayan değerli bir yatırımcı kitlesi var. Yeşil finansman bu kitleye ulaşma imkanı verir. Böylelikle şirketin yatırımcı tabanı genişleyeceği üzere sermaye maliyeti de düşebilir. Yeşil tahvil ihraç edecek firma yatırımcılardan düşük faiz üzere daha uygun şartlar elde etmesi mümkündür. Yatırımcı tabanı büyür ve tahvil talebinin dalgalanması da azalabilir. Bu tahvillerin ihraç edilmesi, şirketlerin sürdürülebilirliğe olan taahhüdünü göstermesine ve toplumsal sorumluluk sahibi yatırımcıları çekmesine yardımcı olabilir.

Bir de işin prestij boyutu vardır. Yeşil finansmana başvurmak şirketin prestiji, müşteri aidiyeti, marka kıymeti ve marka imajını güçlendirebilir. Şirketin sürdürülebilirlik konusunda kimi ölçütlere ve maksatlara kendisini bağlaması sorumlu yatırımcı ve müşteriler nezdinden başka bir bedel taşımaktadır. Bu cins müşteri ya da yatırımcılar, etraf dostu eser ve hizmetler için daha yüksek bir bedel ödemeye yani sürdürülebilirlik primine razı olabilirler. Yeşil finansmana başvurmak ayrıyeten sürdürülebilirlik maksadı olan şirketlerin bu maksatlarına ulaşmalarına da katkıda bulunacaktır. Son iki yıla ilişkin sayılar yok fakat daha evvelki yıllara ilişkin sayılar gösteriyor ki; Avrupa Yatırım Bankası tarafından birinci yeşil tahvilin ihraç edildiği 2007 yılından bu yana yeşil ve sürdürülebilirlik tahvilleri piyasası süratle büyüyor. Yeşil finansmana yalnızca şirketler değil, lokal idareler ve merkezi hükümet kuruluşları da başvuruyor. Ülkeler bazında bakıldığında ise en fazla ihraç yapanlar ABD, Çin ve Fransa’dalar. Hacimdeki bu kayda kıymet büyümenin gerisinde toplumsal sorumluluk sahibi yatırımlara artan yatırımcı talebi, şirketlerin ve hükümetlerin sürdürülebilirliğe daha fazla odaklanması ve iklim değişikliği ile öteki çevresel ve toplumsal meseleleri ele alma muhtaçlığının giderek daha çok kabul görmesi üzere birçok faktör var.

Dezavantajları yok mu?

Peki bu işin hiç mi olumsuz yanı yok? Var, olmaz mı?

En büyük zorluğu, borçlanan şirketin ya da kurumun uyması gereken ekstra raporlama gereklilikleri getirmesidir. Borçlanıcılar projelerinin çevresel tesirleri konusunda gelişmeleri ve sonuçları tertipli olarak raporlamak zorundadırlar. Bu ise hem maliyet hem de vakit istikametinden ek yük getirebilir. Öbür bir olumsuzluk ise yeşil tahvillere yatırım yapmak isteyen yatırımcı sayısının klâsik tahvillere yatırım yapmak isteyen sayısına nazaran daha az olmasıdır. Olağan buna bağlı olarak bu tahvillerin ikincil piyasaları daha zayıf olabilir. Bir de işin göz boyama yani yeşil badanacılık kısmı var. Yani yeşile ve sürdürülebilir gelişime takviye veriyormuş üzere gözüken fakat pratikte katkısı olmayan projelere finansman sağlama riski var. Birtakım şirketler daha fazla sayıda yatırımcıyı çekebilmek için finanse edilecek projenin çevresel yararını abartma eğiliminde olabilirler. Bu noktada iş yatırımcıya kalıyor. Yatırımcı projenin gerçek katkısını görebilmek için daha dikkatli bir tahlil ve inceleme yapmak durumundadır.

Hazine yatırımcı toplantılarına başlıyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu hafta memleketler arası piyasalarda Çevresel, Toplumsal ve Yönetişim (ESG) kriterlerinde borçlanma için Sürdürülebilir Finansman Çerçeve Dokümanı’nın tanıtımlarını da içeren yatırımcı toplantıları düzenleyecek.

Geçen hafta İktisat Gazetesi’nde yer alan habere nazaran ING ve Standard Chartered Bank tarafından düzenlenecek yatırımcı toplantıları Avrupa’da başlayacak ve toplantılara Hazine’nin yanı sıra etraf ve güç bakanlıklarından da üst seviye iştirak olacak. Görüşmeler direkt bir ihraç ile sonuçlanmasa bile kıymetli zira Hazine daha evvel ESG’nin ilgili çerçeve dokümanının, memleketler arası sermaye piyasalarında Hazine tarafından gerçekleştirilebilecek yeşil, toplumsal yahut sürdürülebilir tahvil yahut kira sertifikası çeşidinden borçlanma süreçlerinde kullanılacağını açıklamıştı.