Zelzele bölgesinde dönüşüm bilmecesi

Ayşegül Kahvecioğlu – Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarının tesirli olduğu bölgelerde “hasarlı binam yıkılmasın” diye açılan binlerce tespit davası, “şehirlerin tekrar ayağa kaldırılması” sürecinde önemli aksamalara neden oluyor. Hatay-Antakya, Kahramanmaraş-Elbistan ve Adıyaman-Gölbaşı dava yoğunluğu ile dikkati çekerken, hükümet bu duruma karşı formül arayışında. 

6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli iki büyük zelzele, 50 bini aşkın kişinin vefatına neden olmuş; toplamda 18 ili etkileyen felâkette 680 bin mesken yıkılmış; 1 milyon 900 binden fazla vatandaş meskenlerinden uzakta, diğer kentlerde, konteynır ya da çadır kentlerde yaşamak durumunda kalmıştı. 

Toplam 650 bin konut 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zelzelenin akabinde yaptığı açıklamalarda, “Milletimize sarsıntıda yıkılan kentleri 1 yıl içerisinde ayağa kaldırma kelamımız var. 1 yıl sonunda 319 bin konut, toplamda 650 bin konut yaparak hak sahiplerine teslim etmeyi planlıyoruz” sözlerini kullanmıştı. Sarsıntının akabinde 6 ay geride kalırken, kalıcı sarsıntı konutları için 180 binden fazla ihale yapıldı; inşaat çalışmaları başlatıldı. 

Depremden etkilenen vilayetlerde Etraf ve Şehircilik Bakanlığı eliyle konut üretimleri devam ediyor. Lakin yıkımın yaşandığı bölgelerde “hasarlı binam yıkılmasın” diye açılan binlerce tespit davasının, “şehirlerin tekrar ayağa kaldırılması” sürecinde önemli aksamalara neden olduğu belirtiliyor. Bilhassa Hatay-Antakya, Maraş-Elbistan ve Adıyaman-Gölbaşı’nda pek çok vatandaşın, yıkılacak meskenlerin bulunduğu alanlara yer sıvılaşması nedeniyle yeni periyotta imar müsaadesi verilmeyeceği tezinden hareket ederek, yeni durumun istisnası olmak için mahkemelere akın ettiği ortaya çıktı. Hükümet ise “mülkiyet hakkı” ile “kamu yararı” ikileminin önüne geçmek ve süreci hızlandırmak için yeni bir formül arayışında. Bölge ile ilgili atılacak yeni adımlar yapılacak çalışmaların akabinde netleşecek. 

MTA’nın 6 Şubat zelzelelerinin akabinde yayımladığı “Sıvılaşma yapıları saha müşahedeleri ve değerlendirmeler” raporunda, Doğu Anadolu Fay Hattı’nın ortagüney ve kuzey kolu boyunca ve Akdeniz doğu kıyıları boyunca sıvılaşma ve yanal yayılma özelliği gösteren 351 alan tespit edildiği belirtilmişti. 

‘İzin verilmemeli’

İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) hazırladığı sonuncu sarsıntı raporunda şu sözlere yer verilmişti: “Bilimsel temele dayanmayan imar affı, imar barışı üzere mühendislik hizmeti almamış, sıhhatsiz ve inançsız yapı stokunu yasallaştıran düzenlemelere son verilmeli; doğal eşikler yine yapılanma sürecinde temel alınmalı, yeni planlama sürecinde kültür varlıkları hariç bu alanlarda yapılaşmalara müsaade verilmemelidir” denildi.