75 yıl evvel başladı! Hafriyatlar 5 bin yıl daha sürecek
Tarihi 6 bin yıl öncesine dayanan Anadolu’nun birinci yazılı tabletlerinin bulunduğu Kültepe Kaniş Karum Ören Yeri, kent merkezine 24 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Hititlerin Anadolu’da kurduğu birinci kentin kalıntısı olan höyük ve onu saran karumdan oluşan Kültepe Ören Yeri’nde, idare binaları, dini yapılar, konut ve dükkan ile atölye kalıntıları yer alıyor. 1948 yılından bu yana ören yerinde devam eden hafriyat, onarım ve envanter çalışmaları, Kültepe’yi Türkiye’nin değerli turizm merkezlerin biri haline getiriyor. Bölgede bugüne kadar yapılan çalışmalarda yaklaşık 23 bin 500 yazılı tablet bulundu. Bu yıl, 75’inci yılına giren Kültepe’deki hafriyat çalışmalarının en az 5 bin yıl süreceği belirtiliyor.
Çalışmalarla ilgili bilgi veren Hafriyat Lideri Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, “Kültepe, Türkiye’nin en eski kazılarından bir tanesi. Bilhassa Cumhuriyet devrinin aşikâr başlı hafriyatları ortasında yer almakta. Atatürk’ün buyruğuyla Anadolu’da arkeolojik araştırmalara yük verilmeye ve tıpkı halde bunu takip eden çeşitli periyotlarda yeni hafriyatlar yapılmaya başlandı. Bilhassa Türk Tarih Kurumu ile birlikte Ankara Üniversitesi’nde kurulan Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile bu çalışma sürat kazandı. Birinci hafriyatlar Anadolu coğrafyası ya da Osmanlı coğrafyası içinde yalnızca bunlarla hudutlu değil. Boğazköy hafriyatı yüzyılı geçti. Tıpkı biçimde Troya daha erken devirlerde başladı lakin onların birçok sistematik hafriyat değil. Birinci etapta yapılan kazıların çok fazla bilimsel katkısı yok” diye konuştu.
‘KAZILAR 75 YILDIR KESİNTİSİZ OLARAK DEVAM EDİYOR’
Kültepe’deki hafriyat çalışmalarını anlatan Prof. Dr. Kulakoğlu, “Kültepe, 2 tablet ile birinci kere 1800’lü yılların sonrasında dünyaca tanınmaya başlandı. Yani Cumhuriyet’ten aşağı üst 100-150 yıl kadar daha öncesinde Anadolu’daki bir kentle ilgili araştırmalara başlandı. O devirde bütün yakın doğuda arkeolojik takımlarla bu çeşit araştırmalar yapılıyor. Gordion’da tıpkı halde o vakitten itibaren ilgiyi çeken bir merkez olmuştu. Kültepe birinci kere 1890’lı yıllardan itibaren kazılara sahne oldu. Ankara Üniversitesi eski rektörlerinden Prof. Dr. Tahsin Özgüç, 1948 yılında burada kazılara başlıyor. Biz, 1948 yılını temel alırız ve 2023 yılı bizim 75’inci yılımız. Burada hafriyatlar 75 yıldır kesintisiz olarak devam ediyor. Ankara Üniversitesi’yle birlikte Türkiye’deki üniversitelerden ve Japonya, Avustralya, İtalya, Brezilya, Amerika ve Kanada’ya kadar çeşitli üniversitelerden bilim insanlarının katkılarıyla bu hafriyatlar devam ediyor” sözlerini kullandı.
‘KAZILARDA 23 BİN 500 CİVARINDA TABLET BULUNDU’
Kültepe’nin, bütün eski çağ dünyasını aydınlattığını aktaran Prof. Dr. Kulakoğlu, şöyle konuştu:
“Kültepe yaklaşık 3 kilometrelik alana sahip. Kültepe’de yapılan hafriyatlar, 3 kilometrelik alanın yüzde 1 yahut 2’si kadar. Şayet Kültepe’yi büsbütün kazmamız gerekiyorsa ki; gerekmiyor. Bundan sonraki kuşaklara de bırakmak gerekiyor. En az 5 bin yıl daha sürecek bir hafriyat dönemine muhtaçlığımız var. Doğal ki bizden sonra tahminen yüzlerce, binlerce bilim insanı daha burada çalışmalara devam edecek. Kültepe’nin ehemmiyeti, hepinizin bildiği üzere esasen Anadolu tarihini başlatmasıdır. Bu manada yalnızca aslında Anadolu’nun değil, Mezopotamya’nın, Suriye’nin, Yakın Doğu’nun yazgısını buradan okumamız mümkün. Kültepe, yalnızca Anadolu’yu aydınlatmıyor. Burası bütün eski çağ dünyasını aydınlatan bir yer. Bilhassa şimdiye kadar yapılan hafriyatlarda 23 bin 500 civarında tablet bulundu. Şayet hafriyatlar büsbütün yapılmış olsa birkaç 100 bin tableti görebiliriz. Şayet tüm tabletler bulunursa bütün eski çağ dünyasını Kültepe’den öğrenmemiz mümkün olacak.”