888 bin riskli yapı dönüşüyor
Aslıhan Altay Karataş – 6 Şubat sarsıntılarından sonra kentsel dönüşüm çalışmalarının kıymeti daha yeterli anlaşılırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yeni devirde kentsel dönüşüm çalışmalarını öncelikli gündemine aldı. Riskli alan ve rezerv yapı alanlarında yer alan yaklaşık 815 bin bağımsız üniteye ek olarak, 81 vilayette 888 bin adet konut ve iş yerinin riskli yapı statüsünde yenileme çalışmaları devam ediyor.
Türkiye’de 2012 yılında başlayan kentsel dönüşüm çalışmalarında 10 yılda 3.3 milyon riskli konutun dönüşümü tamamlandı. Ayrıyeten TOKİ kanalıyla dar ve orta gelirli vatandaşlara yönelik 1 milyon 170 bin konut üretildi. Lakin yargı süreçlerinin de tesiriyle kentsel dönüşüm çalışmalarında beklenilen sürate bir türlü ulaşılamadı ve 6 Şubat zelzeleleri kentsel dönüşüm tartışmalarını tekrar gündemin üst sıralarına taşıdı.
En riskli 40. ülke
Ülkelerin insani krizlere maruz kalma, bu krizlerden etkilenme ve bu krizlerle başa çıkma kapasitesini mukayeseli bir halde tahlil eden INFORM Risk Endeksi’ne nazaran Türkiye, 191 ülke içerisinde en riskli 40. ülke oldu. Türkiye, tehlike ve maruz kalma bakımından çok yüksek riskli (6.5), ziyan görebilirlikte yüksek riskli (6.1) ve baş etme kapasitesi eksikliği bakımından düşük riskli (3.2) bir ülke olarak nitelendirildi. 2022 yılında 5.0 endeks puanı ile yüksek risk kümesinde, 2021 yılında 4.9 endeks puanı ile orta risk kümesinde yer alan Türkiye, son üç yılın trendine nazaran de riskin artma eğiliminde olduğu ülkelerden biri.
2022 verileri
Kentsel dönüşüm programıyla, taban yapısı yahut üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alanlar ile bu alanlar yahut dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma yahut ağır hasar görme riski taşıyan yapılardaki bağımsız üniteler dönüşüm kapsamına alınıyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın hazırladığı 2022 yılı Genel Faaliyet Raporu’na nazaran, 59 vilayetteki 279 riskli alan ve 65 vilayette yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere belirlenen 541 rezerv yapı alanında çalışmalar yürütülüyor. Buralarda yer alan yaklaşık 815 bin bağımsız üniteye ek olarak, 81 vilayette 888 bin konut ve işyerinin riskli yapı statüsünde yenileme çalışmaları devam ediyor.
2022 yılı sonu prestijiyle 887 bin 858 adet bağımsız ünitenin bulunduğu riskli yapı tespiti ile 866 bin 638 bağımsız ünitenin yer aldığı dönüşüm alanı (riskli alan, rezerv yapı alanı, kentsel dönüşüm gelişim proje alanı ve yenileme alanı) ilanı gerçekleştirilerek toplam 1 milyon 754 bin 496 adet bağımsız ünite kentsel dönüşüm kapsamına alındı.
Dönüşüme kaynak
Rapora nazaran, riskli alan ve riskli yapılardaki 929 bin adet bağımsız ünitenin tahliye ve yıkım süreçleri gerçekleştirildi. Ayrıyeten 11 vilayette 21 yenileme alanı olmak üzere yaklaşık 134 bin bağımsız ünitesi içeren 202 adet kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve yenileme alanı ilan edilerek çalışmalara başlandı. Dönüşüm alanları ve riskli yapılarda bulunan 1 milyon 838 bin bağımsız ünitede ikamet eden yaklaşık 7 milyon vatandaşa, dönüşüm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yönelik yaklaşık 28.8 milyar lira kaynak sağlandı.
2022 yılı içerisinde 49 vilayette 37 bin 186 adet bağımsız ünitenin bulunduğu üç riskli alan, 255 rezerv yapı alanı, üç kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve iki adet yenileme alanı ilanı ile 81 vilayette 75 bin 546 adet bağımsız ünitesi kapsayan riskli yapı tespit süreçleri gerçekleştirildi.
Bölge afetlere en dirençli yer olacak
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Kahramanmaraş başta olmak üzere sarsıntıdan etkilenen bölgelerimiz afetlere karşı en dirençli bölgelerimiz olacaktır” dedi.
Yılmaz, zelzelelerin akabinde TOKİ tarafından Kahramanmaraş’ta inşa edilmeye başlanan zelzele konutlarını yerinde inceledi. TOKİ uygulama alanında yaptığı incelemeler sonrasında açıklamalarda bulunan Yılmaz, devlet ile milletin el ele vererek büyük afetin yaralarını süratli bir biçimde sardığını söyledi.
Deprem konutlarının afetlere karşı dirençli bir halde inşa etme çabaları içerisinde olduklarını söyleyen Yılmaz, “Burada gördüğümüz yapılar sağlam tabana, yer etütleri yapılarak afetlere karşı en güzel teknik olan tünel kalıp prosedürü ile gerçekleştirilen yapılar. TOKİ’nin bir manada marka bedeli de yükseldi bu afet vesilesiyle… İnşallah en kısa müddette buradaki yapıları tamamlayıp hak sahiplerine tahsis edeceğiz… Devlet ile millet el ele inşallah bu yükün altından daima birlikte kalkacağız” sözlerini kullandı.
“Bir taraftan süreksiz barınma alanlarından kalıcı konutlara geçişi sağlarken, öbür taraftan altyapı ile ilgili çalışmaları da sürdürüyoruz” diyen Yılmaz, şunları kaydetti: “Diğer yandan ekonomiyi canlandırmaya dönük çalışmalar yapıyoruz. Bilhassa endüstrici ve esnaflarımızın toparlanması için ekonomik hayatı canlandırma uğraşı içerisindeyiz. Bu bölgelerimizde ilerleyen vakitlerde daha uygun bir ömür ortamı sağlanacaktır. Yapılan yapılar bu stil afetlere dirençli hale getiriyor. Allah korusun ilerleyen vakitlerde yaşanacak afetlere karşı daha fazla direncimiz var artık. Kahramanmaraş başta olmak üzere sarsıntıdan etkilenen bölgelerimiz afetlere karşı en dirençli bölgelerimiz olacaktır.” – KAHRAMANMARAŞ İHA