Ayıkla pirincin taşını! Dünya bunu tartışıyor: Besin krizi kapıda mı?

DUYGU ERDOĞAN – Yılın ikinci çeyreğinde süratli bir fiyat artışıyla karşılaşılan pirinçte, yeni bir fiyat atağı başladı. Fiyatların yine yükselişinin gerisinde ise dünyanın ikinci büyük pirinç üreticisi Hindistan’ın ihracata yasak getirme tartışmaları var. Global iklim değişikliği nedeniyle sıcaklar ve ağır yağışlarla karşılaşan Hindistan, iç tüketimini garanti altına almak için ürettiği pirinci ihraç etmek istemiyor. Bloomberg raporuna nazaran, Hindistan hükümetinin basmati dışındaki tüm pirinçler için yasaklama planı, pirinç fiyatlarında üst istikametli yeni bir ivme getirdi. Son bir yıllık süreçte cinslerine nazaran dünya piyasasında dolar bazında ton başına yüzde 24 ila yüzde 58 fiyat artışı yaşanan pirinçte, yeni bir fiyat dalgasının bilhassa besine ulaşmakta zorluk çeken ülkeler açısından büyük bir sorun olacağı bedellendiriliyor. Bölüm stoku olan ve yeni mahsulde şu an için bir sorun görünmeyen Türkiye’yi ise pirinçte risk beklemiyor. Aslında yüksek olan iç piyasa fiyatlarının devam edeceği, fakat pirinç stokunun kâfi olacağı bedellendiriliyor.

Güvenlik stoku var

Geçen ay çeltik tohumlarının toprakla buluştuğunu hatırlatan Reis Besin İdare Heyeti Lideri Mehmet Reis, bitki gelişiminde şu an için sorun görülmediğini söyledi. Daha evvel sıfırlanan gümrük vergisi ile önemli oranda pirincin Türkiye’ye geldiğini anımsatan Reis, buradan kaynaklı 115-140 bin ton ortası ithal eser stoku da olduğunu söz etti. Yeni gelecek hasat ve güvenlik stoku ile Türkiye’nin risk durumunda olmadığını vurgulayan Reis, “Dünya piyasalarında bir hareket olsa da Türkiye’yi bu durumda etkilemeyecektir” dedi.

‘Yeni tarım düzeni’

Dünyada üretici ülkelerin ‘yeni bir tarım düzeni’ ekseninde hareket ettiğini anlatan Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, pandemiden sonra kısıtlamalara dikkat çekerek, “Bir yandan iç tüketim için koruyuculuk siyasetleriyle gelişen stok tutma; başka yandan daha yüksek fiyat için ihracatı zorlaştıran uygulamalar var. En küçük duyum bile fiyatlarda anlık oynaklık yapıyor” diye konuştu.

Üretim yeterliliği yüzde 75’i aşıyor

Pirincin kabuklu, ayıklanmamış hali olan çeltikte Türkiye üretimi, yıllara nazaran 900 bin ton ile 1 milyon ton ortasında değişiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Bitkisel Üretim 1. Kestirimine nazaran 2022 yılında 950 bin ton çeltik üretimi yapılırken, 2023’te 876 bin ton üretim bekleniyor. Pirinç üretimi ise bu sayede 600 bin ton civarında oluyor. Ülkenin üretiminin tüketimine yeterlilik oranı yüzde 75 olarak kayıtlara geçiyor. Bu oran genel prestijiyle yüzde 75-85 ortasında değişiyor. Kişi başı tüketim ise 8.8 kilo. Hava koşulları nedeniyle bu dönem pirinç ekimi 15-20 gün geç başladı. Buna nazaran hasadın da ekim ayına uzaması bekleniyor.

Türkiye pirinçte muhtaçlık duyduğu oranı değişmekle birlikte, Yunanistan, Bulgaristan, İtalya, ABD, Mısır üzere ülkelerden ithal ediyor. Hindistan’dan ise basmati üzere özellikli eser alıyor.