Borçlular için geniş yapılandırma imkânı
EKONOMİ SERVİSİ – Son devirde tüm dünyada yaşanan şokların vatandaşlar ve firmalar özelinde yarattığı ekonomik ve manevi tahribatı gidermek, istihdamı ve üretimi desteklemek, bütçe ile kaynak sağlamak hedefleriyle, vergi ve sigorta primleri başta olmak üzere pek çok kamu alacağı ile ilgili olarak getirilen yapılandırma yasası Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanun vergi, sigorta, gümrük ve çeşitli kamu alacakları konusunda ödeme kolaylıkları başta olmak üzere şu başlıklarda kıymetli düzenlemeler içeriyor:
1 – Kamuya olan borçların yapılandırılması,
2 – Devam eden dava ve vergi incelemelerinin sonlandırılması,
3 – Gelir, kurumlar, KDV ve muhtasar ve kâr hissesi stopaj vergilerinde matrah artırımı,
4 – Kasa, ortak cari ve ilgili öbür hesaplara ait düzeltme imkanı,
5 – Emtia ve demirbaş stoklarına ait düzeltme imkanı,
Bu düzenlemelerin her birinin, kendi içerisinde çok kıymetli kapsam ve ayrıntıları bulunuyor. Bugünden başlayan yazı dizimizde Sistem Küresel Danışmanlık Yönetici Ortağı Yeminli Mali Müşavir Necmi Ulus ve vergi takımı ile birlikte, getirilen düzenlemeleri ayrıntılı olarak ele alıp Milliyet okurlarına yapılandırma maddesinden nasıl yararlanacakları konusunda yol göstereceğiz. Kanun kapsamında kamunun şu bahislerdeki alacaklarıyla ilgili ödeme kolaylıkları sağlanıyor:
Kesinleşmiş olanlar,
Kesinleşmemiş yahut dava safhasında bulunanlar,
İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan süreçler,
Kamuya olan öteki borçlara ait düzenlemeler.
Kesinleşmemiş borçları yapılandırmak mümkün
Kanun, katılaşmamış yahut dava safhasında bulunan kamu alacaklarının da yapılandırılmasına imkan veriyor. Kanunun yayım tarihi itibariyle şu özellikleri taşıyan kamu alacakları bu kapsama giriyor:
İlk derece yargı mercilerine dava açılmış ya da dava açma mühleti şimdi geçmemiş,
İstinaf yahut temyiz mühletleri geçmemiş,
İstinaf yahut temyize başvurulmuş olup karar düzeltme talep mühleti geçmemiş,
Karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan.
Bu çeşit kamu alacaklarının asla bağlı olan yahut bağlı olmaksızın kesilen vergi tarhiyatları ile gümrük vergisine bağlı tahakkukların yapılandırması kelam konusu olacak. Mükellefler bu basamakta şunlara dikkat etmeli:
Dava konusu alacakların çeşidi, içeriği, dava durumlarının bu kanunun yayım tarihinden evvelki son durumu ve yeni durumlarına bağlı olarak yapılandırma halleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin kanununun yayımı tarihi itibariyle birinci derece yargı merciine dava açılmış vergi tahakkukuna ait verginin yüzde 50’si ile bu fiyata ait faiz, gecikme faizi ve gecikme artırımı silinerek bunun yerine hesaplanacak Yİ-ÜFE fiyatı ve vergi aslının yüzde 50’si ödenecek.
Kanunun yayım tarihi itibariyle uzlaşma kararlarından yararlanılmak üzere, müracaatta bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş, uzlaşma günü gelmemiş yahut uzlaşılamayıp dava açma mühleti geçmemiş alacaklar ve kanunun yayımı tarihinden evvel tabiatıyla verilen beyannameler ile pişmanlık talebiyle verilip ödenmeyen beyannameler de yapılandırma kapsamına alınıyor.
İncelemesi süren başvurabilir
Yapılandırma, inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan süreçleri de kapsıyor. Yani, kanunun yayımı tarihinden evvel başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ve takdir süreçlerine devam edilen alacaklar yapılandırma kapsamına giriyor. Kanundan bu açıdan faydalanmak isteyenleri ilgilendiren konular şöyle:
Yapılandırma kararları gizli kalmak kaydıyla, kapsama alınan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk süreçlerine devam edilecek. Bu süreçlerin tamamlanmasından sonra tarh edecek bilgilerin yapılandırması kelam konusu olacak.
Örneğin vergi incelemesi süren mükellefin inceleme sonucuna nazaran süreç yapılacak olup gecikme faizi yerine hesaplanacak Yİ-ÜFE fiyatı ile tarh eden vergi aslının yüzde 50’si ödenecek.
4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk süreçlerine ait, tarh ve tahakkuk edilen alacaklar da kanunda belirlenen şartların sağlanması ile kapsama dahil edildi.
Kesinleşmiş borçların gecikme faizi siliniyor
Kanun, vatandaşların Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Ticaret Bakanlığı’na, belediyelere, vilayet özel yönetimlerine ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’na olan borçlarını ve bu borçlara ait cezaları yapılandırıyor. Bu kapsama girenlerin yapılandırmadan faydalanmak için şunlara dikkat etmesi gerekiyor:
Kanunun yayım tarihi itibariyle 31.12.2022 ve öncesi periyotlara ilişkin vadesi geçtiği halde ödenmemiş yahut ödeme mühleti geçmemiş vergi aslı, asla bağlı cezalar, idari para cezaları ve gümrük vergileri ve buna bağlı fer’i alacaklar ve idari para cezaları ile MTV üzere öteki kimi alacaklara ait, her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacakların yapılandırılması kapsanıyor.
Kanundan faydalanılması durumunda vergi dairesi ve başka kurumlara ödenmemiş vergi ve gibisi başka borçlara bağlı gecikme artırımları ve faizler silinecek. Bunların yerine Yİ-ÜFE oranında yeni bir hesaplama yapılarak mükelleflerin ödeme yükleri azaltılarak taksitlendirilecek.
Bunlara ek olarak vergi aslına bağlı olmayan, usulsüzlük ve özel usulsüzlük gibisi cezalarının yüzde 50’si silinecek. Tekrar buna bağlı gecikme faizi ve gecikme cezaları yerine Yİ-ÜFE uygulanacak. İdari para cezalarında, bağlı olduğu kuruma ve borcun çeşidine nazaran makul oranlarda indirim yapılacak.
Örneğin 2019 Ağustos devrine ilişkin geç tahakkuk ettiği tespit edilen 100 bin TL vergi asıllı alacağa ait vergi ziyaı ve gecikme artırımı işlediği kabul edilirse bu alacak yapılandırma kapsamına dahil edildiğinde vergi aslına bağlı kesilen vergi ziyaı ve gecikme artırımı silinerek yerine Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan fiyat ile vergi aslı ödenerek borç daha az meblağ ile ödenebilecek.
Bu kapsamdan yararlanmak isteyen mükelleflerin bu alacaklara dava açmamaları, dava açılmış ise ilgili tahsil dairesine davadan vazgeçme dilekçesi vererek açılan davadan vazgeçmeleri gerekiyor.
Kanunun yayımı tarihi itibariyle yargı kararı ile mutlaklaştığı hâlde mükellefe bildirim edilmeyen alacaklar için, mükelleflerce bu kanunda öngörülen mühlet ve biçimde müracaatta bulunulması şartıyla bu alacaklar da yapılandırma kapsamına alınıyor.
Kamuya olan öbür borçlar…
31.12.2022’den evvelki devirlere ilişkin sigorta primi, Bağ-Kur primi, işsizlik sigortası primi, emekli keseneği ve kurum karşılığı, toplumsal güvenlik dayanak primi, isteğe bağlı sigorta primi, topluluk sigortası primi, minimum işçilikten kaynaklanan fark/eksik prim, idari para cezası, SGK tarafından takip edilen damga vergisi, özel süreç vergisi ve eğitime katkı hissesi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere borçlar yapılandırılabilecek.
Araç muayeneleri de kapsamda
1416 sayılı kanun kapsamında mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenlerden mecburi hizmetlerini tamamlamayanların tahsil ile ilgili tahsil edilmesi gereken masraflarına ödeme kolaylığı getirildi.
Kanunun yayımlandığı tarih prestijiyle araç muayenesi yaptırmaları gerektiği halde muayenelerini müddetinde yaptırmamış olanlar da 30.09.2023 tarihine kadar araç muayenelerini yaptırmaları durumunda yapılandırmadan yararlanacak.