Damarların bedeni sarması üzere

ÖNDER YILMAZ – TBMM, dünyanın ‘Dördüncü Sanayi Devrimi’ olarak nitelendirdiği “Endüstri 4.0” yapay zeka atılımını araştırdı. Sanayi 4.0; makineler ve eserler, lokal, global ve şirketler ortası bilgi alışverişi yapabilen ağ ilişkili ve akıllı makinaların birbirine bağlandığı, akıllı robotlar ve makinaların “akla ve özerkliğe” kavuşacağı yapıyı içeriyor. Kendi kendini yöneten üretim olarak görülen Sanayi 4.0’ın önümüzdeki devirde iktisattan sıhhate, eğitimden güvenliğe, istihdamdan yatırıma birçok alanda değiştirici ve dönüştürücü tesir göstereceği belirtiliyor. Milyarca dolar yatırım yaparak Sanayi 4.0 ile verimlilik ve refah artışını kat kat arttıran ülkelerin başında Almanya, ABD, Çin ve Japonya geliyor.

TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, sanayi ihtilalinin akabinde dünyanın odaklandığı “Endüstri 4.0” teknolojisini mercek altına alarak kapsamlı bir çalışma yaptı. Tıpkı vakitte kitaplaştırılan çalışma, yemin merasiminde yeni milletvekilleri ile de paylaşılacak. Araştırmanın “takdim” kısmında TBMM Lideri Mustafa Şentop, sanayi ihtilallerinin insanlığı şekillendirmesine işaret ederek, “Henüz tamamlanmamış bir ihtilal olan Sanayi 4.0, dijitalleşmenin başta imalat sanayii olmak üzere gündelik hayatın her alanına yaygınlaştırılması emelini taşıyan bir anlayış. Bu ihtilalin en dikkat çeken özelliği beşerden objeye, fabrikadan tüketiciye hayatın her bir alanını, insan bedenindeki damarların bedeni sarması üzere bir çeşit ağla birbirine bağlamayı hedeflemesidir” değerlendirmesini yaptı.

Kendi kendini yönetiyor

Sanayi ihtilallerinin ayrıntılı incelendiği çalışmada, gelişmiş toplumların, tarım, sanayi ve bilgiye dayalı üç geçiş dalgası yaşadığı, dönüşümün “dördüncü sanayi devrimine” evrildiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:

“Buhar ve hidroelektrik gücüne dayalı üretimin mekanizasyonu ile beliren Birinci Sanayi İhtilalini (Endüstri 1.0) elektriğin yaygınlaşması ve seri üretimle anılan Sanayi 2.0 takip etmiştir. Vakitle elektronik ve dijital (sayısal) denetim yoluyla otomasyona dayalı seri üretimin gelişmesiyle birlikte Sanayi 3.0 gerçekleşmiştir. Dördüncü Sanayi İhtilali ise Sanayi 4.0 ile gelmektedir. Sanayi 4.0 dijitalleştirilmiş üretim için genel bir terim olarak kabul edilmekte, makineler ve eserler, mahallî, global ve şirketler ortası bilgi alışverişi yapabilen ağ irtibatlı ve akıllı bileşenler olarak görülmektedir. Bir öteki tabirle Sanayi 4.0 bilişim teknolojileri ve internet temelinde dijital, akıllı, ağa bağlı ve kendi kendini yöneten üretim olarak tanımlanmakta.”

Dünya ve Türkiye

Çalışmada Davos’ta gerçekleştirilen Dünya Ekonomik Forumlarının ana konusunun “Dördücü Sanayi İhtilalinde Ustalaşmak” olduğu lisana getirilirken, Sanayi 4.0’ın bariz özelliklerinden birisi olan akıllı makinelerin birbirine bağlanabilmesiyle, bir manada Nikola Tesla’nın 1926 yılındaki objelerin interneti (internet of things-IoT) bağlamında kablosuz bağlantının sağlanacağı ve Alan Turing’in 1950’lerdeki akıllı makinelerin birbiriyle konuşacağı öngörüsünün bugün gerçekleştiği söz edildi. Çalışmada Sanayi 4.0’ın üretim biçimini değiştirerek, ulusal ve global ölçekte gelir ve refah seviyesini yükseltme ve ömür kalitesini uygunlaştırma potansiyeline dikkat çekildi. Sanayi 4.0’ın Almanya tarafından 2011 yılında yüksek teknoloji hareket planı kapsamında sunulan gelecek projelerinden biri olarak dünyaya duyurulduğu hatırlatılan çalışmada, ABD ve Çin başta olmak üzere gelişmiş ülkelerin Sanayi 4.0 teknolojisine milyarlarca dolar yatırım yaparak bilhassa üretim alanında başı çekmek için yarıştığı vurgulandı. Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerin de, Sanayi 4.0 teknolojisine kendilerini uyarlama hazırlığında olduğu, işletmelerin Sanayi 4.0’ı benimsemesini sağlamak ve farkındalığını artırmak için altyapı yatırımları, vergi avantajları ve hareket planları üzere uygulamaları devreye aldığı tabir edildi.

Kovid-19 erkene çekti

Çalışmada, Kovid-19 salgınının son 25-30 yıldır yaşanan dijitalleşmeyi etkileyerek bilhassa uzaktan erişim temelli teknolojilerin benimsenmesini sağladığı ve dünya genelinde dijital dönüşümü hızlandırdığı tespitine yer verilerek, “Endüstri 4.0 evvelce kuramsal (teorik) bir araştırma alanı iken gerçek dünya uygulamalarına dönüşmüş, Kovid-19 salgınının arttırdığı dijital dönüşüm ile Sanayi 4.0’a geçiş de hızlanmış, bir manada Sanayi 4.0’ın geleceği daha erkene çekilmiştir” denildi.

İlk defa evvelden öngörüldü

Endüstri 4.0’ın evvelki sanayi ihtilallerinin bilakis birinci defa gerçekleşmeden öngörülen bir ihtilal olduğu belirtilen çalışmada şunlar kaydedildi:

“Böylece şirketler, kurumlar ve hükûmetler üzere Sanayi 4.0’ın tarafları, geleceği aktif bir biçimde şekillendirebilme imkânı bulmaktadır. Evvelki sanayi devrimlerinde insanların makineleri denetim etmesi kelam konusu iken, bu periyotta özerk makinelerin sürece hâkim olması kelam konusu. Üretimin kontrolü artık makinelere geçmektedir. Sanayi 4.0 periyodunda makinelerin ‘akla ve özerkliğe’ kavuşmasıyla üretimde tam bir entegrasyon mümkün olmaktadır. Dördüncü Sanayi İhtilalinde tüm ilişki noktalarının (paydaşların, unsurların) eşit güce sahip olduğu, hiçbir merkezin bulunmadığı dağıtık bir üretim ağı gelişmektedir.”

YARIN: SANAYİ 4.0’IN BİLGİ ANALİTİĞİ, AKILLI ROBOTLAR, SİBER GÜVENLİK, GERÇEKLİK TEKNOLOJİLERİ NELER?