Dönüşüm tesisleri yana yana bitmedi

GÖNÜL KOCA DENİZ / HABER MERKEZİ – Geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınların sonu gelmiyor. Çabucak çabucak her ay birkaç geri dönüşüm tesisinde yangın çıkarken, son olarak geçen hafta Adana’daki bir plastik geri dönüşüm tesisinde çıkan yangın 7 saat sürdü. 

ALINACAK ÖNLEMLER

Milliyet’in manşetlerle de dikkat çektiği ve etrafa zehir saçarak sıhhat meselelerine neden olan yangınları interaktif bir haritaya döken Çukurova Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, bu tesislerdeki yangınların nedenleri, alınması gereken tedbirler ve cezalarla ilgili Milliyet’e şu bilgileri verdi: 

“Geri dönüşüm tesislerindeki yangınların nedenlerini öğrenmek mümkün değil. Zira yeteri kadar soruşturma açılmıyor. Çoğunlukla itfaiye raporu bekleniyor ve bu raporlar ‘nedeni belirlenemedi’ ya da ‘elektrik kontağından çıktı’ üzere sözler içeriyor ve ayrıntılı inceleme yapılmıyor. Türkiye’deki geri dönüşüm tesislerinin birçok merdiven altı, ruhsatı olanlar da merdiven altı. Yangına karşı tedbirleri eksik.” 

Gündoğdu’nun verdiği bilgilere nazaran, Türkiye’de 2017’de altı geri dönüşüm tesisinde yangın çıktı. Daha sonraki yıllarda neredeyse katlanarak arttı. Doç. Dr. Gündoğdu, bu tesislerdeki kontrol eksikliğine vurgularken “Bunlar mantar üzere türediler, her yerde açılıyor, kontrol yok. 2018 yılında başlaylan plastik atık ithalatı ile birlikte bu tesislerin sayısı arttı. Bunların içinde istenmeyen plastiklerin bu biçimde bertaraf edildiğini düşünüyoruz. Aktif bir soruşturma olmadığı için ‘düşünüyoruz’ diyoruz. Zira bu yangınlar depoda çıkıyor, kenarda bir ateş yakılıyor, dönüşüme soktukları plastiğin dışında kalanları bir köşede yakıyorlar ve birden fazla vakit depoda yanıp bitiyor lakin bazen denetimden çıkıp, bütün depoyu ve hatta öteki iş yerlerini kaplıyor” diye konuştu. 

“BİLEREK YAKMIŞTIR”

Gündoğdu, geri dönüşüm tesislerinin, kurulduğu yerin de kıymet taşıdığını vurgulayarak şunları kaydetti: “Bir defa bu türlü taban tabana rastgele bir tedbir almadan, kentin göbeğinde, (Adana’da yanan tesis havaalanına yakın), ziraî alanların ortasında kurulmaması lazım. Bunların kurulacağı yerler, yerleşim yerlerine de yakın olmamalı.” 

“Geri dönüşüm tesisi yanıyorsa bir ihmal vardır” diyen Gündoğdu, şöyle devam etti: “Yanan tesise etraf kirliliği cezası kesilmesi gerekiyor. Zira yangına karşı özel tedbir alınan tesisler olmalı. Yangın çıkıyorsa ya düzgün depolanmamıştır ya yangın söndürme ekipmanları yoktur ya da kendileri bilerek yakmıştır. Kasıtlı olarak yakıldığı ispatlanırsa yalnızca lisansı iptal ediliyor ve caydırıcı olmayan bir ceza kesiliyor. Geçtiğimiz günlerde Manisa’daki bir geri dönüşüm tesisinde çıkan yangın sonrası 7 milyon lira civarında ceza kesilmiş. Bu ceza bazen bir tesisin bir aylık geliri. Yıllık gelirleri kat be kat fazla.” 

SAĞLIĞA ZARARLARI

Bu yangınların oluşturduğu sıhhat riskine de dikkat çeken Gündoğdu, “Bu yangınlarla birlikte zehirli kimyasal gazlar salınıyor. Birçok kanserojen. Toprağa ve suya çöküyor. O bölgedeki besin zinciri ziyan görüyor” dedi.

MANİSA’DAKİ YANGIN

Nedenleri şimdi bilinmeyen yangınlara ait yalnızca Manisa’nın Yunusemre ilçesindeki Muradiye Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Tekil Geri Dönüşüm Fabrikası’a ilişkin iki işletmede çıkan yangına ait cürüm duyurusunda bulunuldu.

AVRUPA VE ABD’DE KAYITLARI TUTULUYOR

“Amerika’da bu cins tesislerdeki yangınlar önemli izleniyor ve kayıtları tutuluyor. Bizde kayıt tutma yok. Avrupa’da da önemli tedbirler alınıyor. Almanya’da geçtiğimiz günlerde bu türlü bir tesiste yangın oldu. O bölgeye yakın yerlerdeki insanlara ‘dışarı çıkmayın’ yahut ‘maskesiz çıkmayın’ uyarısı yapıldı. Yangın denetim altına alınamıyorsa beşerler tahliye ediliyor.
Daha sonra ilgili işletmelerin tüm ispatları, kanıtları toplanıyor, kasıtlı mı yoksa bir ihmal mi var, bu ayrıntılara ulaşılıyor. Fakat o işletmeye etraf kirliliği ve kamu sıhhatini riske atmaktan soruşturma açılıyor. Etrafta sudan, topraktan, havadan numune alınıyor. Bizde ise yangın sönünce hiçbir şey yapılmıyor, ‘can kaybı yok’ deniliyor, o kadar.”