Düşler ülkesinde “Çıplak Ayaklar”la dans

Seyhan Akıncı – İlhan Berk’in “Çıplak Ayak” şiirinde dediği üzere onlar “Bir düş ülke” ya da bu “düş ülkeyi” arayan dansçılar… Çıplak Ayaklar Kumpanyası bundan 20 yıl evvel İstanbul Beyoğlu’nda kuruldu. Çoğunlukla çağdaş dans temelli dansçılardan oluşan kumpanya 20 yılda çokça uzaklık kat etse de “20 yıl geçti hâlâ bir elin parmağı kadarız lakin uygun ki de varız” diyorlar. Evet, düzgün ki varlar ve biz de bu varoluşu kumpanyanın dansçıları Mihran Tomasyan, Büşra Firidin, Maral Ceranoğlu ve His Güngör ile konuştuk.

20 yıl geriye dönüp bakmak için gereğince uzun bir vakit. Hele de dansla yürünmüşse… Bu 20 yılda geldiğiniz noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mihran Tomasyan: Biz ‘çağdaş dans’ alanında üreten bir topluluğuz. 2003’te kendi koreografilerimizi üretmeye başladığımızda etrafımızda dansla ilgilenen insan, oluşum yahut grup/topluluk çok azdı. 2023’te İstanbul özelinde bundan bahsetmek hayli üzücü lakin 20 yıl geçti hâlâ bir elin parmağı kadarız lakin düzgün ki de varız. Biz bu 20 yılda topluluk olarak kendi yolumuzu yaratmaya çalışırken gereksinimlerimizin bizi çokça dönüştürdüğünü ve şu anda olduğumuz yere getirdiğini rahatlıkla görebiliyoruz. Yıllar içinde prova yeri ihtiyacımızdan bir otomobil tamirhanesi kiralayıp onu bir dans stüdyosuna dönüştürmemiz, stüdyonun kirasını ödeme ihtiyacımızdan stüdyoda dans dersleri vermeye başlamamız, kiralayacak sahne bulamadığımız için stüdyomuzu black box’a çevirip şovlarımızı kendi yerimizde seyirci ile buluşturmamız, kentin nefes aldırmayan temposundan sıyrılmak için gezegenle uyumlu bir akış içinde dans temelli yeni bağlantı modelleri oluşturmayı hayal ettiğimiz bir arazinin hayatımıza girişi bu başlığa verilebilecek yalnızca birkaç örnek. Bu varoluş hali kaçınılmaz olarak bizi dansçılığın dışında pek çok alanda geliştirip beslese de gücümüzün ve gücümüzün yetmediği alanlar hâlâ baki. Türkiyeli dansçılar olarak gönül isterdi ki bu 20 yılda daha çok seyirciyle buluşabilelim. Kumpanyanın birinci yıllarında bunu denemedik değil fakat sürdürülebilir kılamadık. Elbette burada belediyelere ve kültür yöneticilerinin takviyesine gereksinim var. Bunu kendi gücümüzle yapmamız çok güç. Yıllar içerisinde 24 şov ve yanında daha pek çok irili ufaklı proje üretmişiz. Sanırız bu üretme istikrarı ve süreklilik bizi bu günlere getirdi.

Çıplak Ayaklar Kumpanyası 20 yaşında lakin hâlâ birileri için duyulmamış ya da çok yeni… Kendinizi nasıl anlatırsınız?

Büşra Firidin: Çıplak Ayaklar Kumpanyası sonuçlar kadar, hatta daha da fazla, süreçlerle hemhâl olan bir topluluk. Süreç; sezilen lakin nereye gideceği muhakkak olmayan o büyülü anlar bütünü. Her vakit bir fikir-bir teklif bizi bir ortaya getirse de yaratım sürecinde oluşturduğumuz o özgür alan her vakit bizi besliyor. Her şeye karşın şov devam etmeli yaklaşımını benimseyemeyen, her bir şeyin şov kadar kıymetli olduğunu bilen, her insan üzere yanılgılar yapmaya meyilli, bundan ders almaya istekli lakin en temelinde dansa ve harekete tutkulu ve kendini hayatta bu yolla söz etmeyi seçen beşerler bütünü Çıplak Ayaklar Kumpanyası. Bu yola çıkarken çoğalsak ne hoş olur demiştik, vakit bize hoş dostluklar katmaya devam ediyor. Şayet hâlâ sizinle tanışmadıysak, umarız bir gün yollarımız kesişir.

Bir düş ülke tabirini kullanıyorsunuz kendinizden kelam ederken. Düşünüzü biraz açmanızı istesem…

Maral Ceranoğlu: “Bir düş ülke” bizim 2003’teki manifestomuzun sonundan geliyor. Manifestomuzla bu soruyu cevaplayalım. “Çıplak Ayaklar Kumpanyası, Saz çalan olmaktansa kopan tel olmayı tercih eder. Her türlü hayale açıktır. Çoğalsak ne hoş olur… Fakat kopan tek bir tel bile anlaşılmaya kâfi. Her türlü ayrım ve şiddete karşıdır. Düşünmeye, tartışmaya, konuşmaya uygun gelebilir. Çocukların da ulaşabileceği yerlerde saklanmasında bir sakınca yoktur. ‘Şarkı dinlemek yerine müzik söylemeyi’ tercih eder. Kerameti kendinden menkuldür. Deneme evresindedir ve daima deneme evresinde kalmayı tercih eder. ‘Dansçı-oyuncu-tiyatrocu-müzisyen-video…’ Çok maksatlı bir yapı oluşturmayı düşlemektedir. İlhan Berk’in ‘Çıplak Ayak’ şiirinde dediği üzere ‘bir düş ülke’dir, ya da bu ‘düş ülkeyi’ arar…”

Pandemiyle birlikte sahne sanatları alanında önemli deneyimler yaşandı. Üretim biçiminden maddi çıkmazlara kadar… ‘Long Covid’ tesirleri sizde de sürüyor mu?

Mihran T.: Pandemi ve devam etmekte olan post pandemi hem yapısal hem de maddi pek çok alanda bizleri de etkiledi natürel. Kumpanya olarak hem birbirimizden uzak kaldık hem de bu süreçte stüdyomuzu açık tutmaya çalıştık. Pandemi sürecini Saha Derneği ve Goethe’nin inisiyatifiyle yapılan International Relief Fonu’ndan aldığımız takviyeler sayesinde geride bıraktık. Ayrıyeten bu sene CultureCIVIC’in Yapısal Dayanak hibesi sayesinde stüdyomuzun ısınma sıkıntılarını gidererek hem kendimizin hem de bağımsız dans sanatkarlarının üretimlerine dayanak vermeye devam ediyor olacağız.

Atölyeler pek çok kurum üzere ÇAK’ın olmazsa olmazlarından. Biraz atölyelerden konuşalım…

Büşra F.: Atölyeler süratli ve göz göze etkileşim sağlıyor. Tecrübemizi ve yaklaşımımızı paylaşmak için değerli bir imkan. çakStüdyo’da bu vesile ile ağırladığımız herkesle daima çoğaldığımızı deneyimlemek, bir arada bir süreç yaşamak herkes açısından çok tatmin edici. Hareketle ve vücuduyla ilgilenenler için öğrenme, keşfetme, tecrübe paylaşımı fırsatını sunuyor. Ve elbette ki iştirakçilerin ortasında bir topluluk ve iş birliği duygusu oluştururken yaratıcılığın ve şahsî tabirin keşfedilmesine de imkan sağlıyor. 

20. yaşınız için neler planlıyorsunuz?

Maral C.: Arşivlerimizi düzenleme ve paylaşıma açma hayalimizi gerçekleştirmeye başladık. 20 yılda yaptıklarımıza bakıp neredeyiz görmek, işleyiş modellerimizi değiştirmek, içimizde ve dışımızda yaşanan değişim rüzgârlarına açık olmayı becermek üzere planlarımız var.

“Hsydmami, Hiçbir şey yerinde değil” 2021 – Mustafa Erdoğan

“İşler tabiatta farklı bir vakitle ilerliyor”

ÇAK’ın bir toprağı var. Toprakta her şey yolunda mı? Neler yapıyorsunuz?

Duygu Güngör: çakARAZİ 2017’de alındı bugüne kadar elektrik, su, iki konaklama alanı ve hâlihazırda tadilat isteyen bir açık platform yapıldı. İşler tabiatta kentte olduğundan daha farklı bir vakitle ilerliyor, biz de bu mevzuda meraklı öğrencileriz fakat çakARAZİ’nin işler hâle gelmesine daha şimdi vakit var. Hem toprağımızın yüksek rakımda olması hem iklim koşullarının sertliği yapılacak olan kapalı stüdyo ve konaklama alanlarının yapılmasıyla fakat etkin hâle gelebilecek. Buna da daha birkaç yılımız var. Fakat bu sırada boş durmadık. Can Güngör müziklerinin canlı kaydı, Seren Yüce’nin “Nekropsi” görüntü klibi, Çıplak Ayaklar Kumpanyası – Karma Lab – Heimatlos Films – British Council ve Aakash Odedra Company ile ortak VR projesi “Cosmoception”ın görüntü çekimleri, Esme Madra’nın “Sarı, Siyam, Kanocular ve Konut Sahibi” kısa sineması üzere üretimler geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirildi ve bu üzere iç üretimler devam ediyor. Arazi ile ilgili gelişmeleri takip etmek isteyenler “ÇakArazi” Tumblr hesabımıza göz atabilirler.