Gümrük Birliği’ni yenileme vakti

SERVET YILDIRIM – Önümüzdeki periyotta Türkiye’nin en kıymetli dış sorunlarından birisi Avrupa Birliği ile ilgileri rayına oturtmak ve Gümrük Birliği muahedesini yenilemek olacak. Gümrük Birliği muahedesinin yenilenmesi aslında bugüne kadar halledilmiş bir sıkıntı olmalıydı ancak ne yazık ki bu hususta bugüne kadar kayda kıymet bir ilerleme olmadı.

Geçen ay İktisat Gazetesi’ndeki yazımda “Gümrük Birliği’nin güncellenmesi öncelik olmalı” başlığını kullanmıştım. Bu aslında seçim sonrası misyona gelen yeni idareye de bir davetti. Memnuniyetle görüyoruz ki, yeni iktisat idaresi de bu mevzuyu önceliklerden birisi olarak görüyor.

Geçen hafta Avusturya’nın Salzburg kentinde düzenlenen bir panelde konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Yakın vadede AB ile Türkiye ortasında Gümrük Birliği Anlaşması’nın hizmetleri ve tarım eserlerini kapsayacak biçimde genişletilmesi gerektiğine inanıyorum” dedi.

Şimşek, yakın vadede de AB ile Türkiye ortasında Gümrük Birliği Anlaşması’nın hizmetleri ve tarım eserlerini kapsayacak biçimde genişletilmesi gerektiğine inandığını belirterek, “Birkaç sene evvel Gümrük Birliği’nin güncellenmesinin yararları üzerine bir araştırma yapıldı. Sonucunda bunun AB’ye büyük yararı olduğu ortaya çıktı. Ağacın alçaktaki kollarındaki meyvelerinden başlayarak tekrar görüşebiliriz” diye konuştu.

İki tarafa da yaradı

Kim ne derse desin, 1 Ocak 1996 yılında başlayan Gümrük Birliği iki tarafa da yaradı. Yani tam bir kazan-kazan durumu oldu. Bu müddette karşılıklı ticaret hacmi tekraren katlandı. AB Türkiye’den aldığından çok daha fazlasını sattı. Fakat Türk sanayii de bu periyotta önemli bir rekabet gücü kazandı. Ama Gümrük Birliği muahedesinin ortadan geçen yaklaşık 28 yılda vaktin gerisinde kaldığı ve yenilenmesi gerektiği aşikar. Bu bahiste geçmişte iki taraf ortasında bir mutabakat zaptı imzalandı; yol haritası bile çıkarıldı. Lakin ilerleme olmadı ya da çok yavaş oldu. Meğer böylesi bir güncelleme ile birlik kapsamına tarım ve hizmetler de dahil edilecekti. Firmalarımız AB’nin dev kamu alımları pazarından hisse alacaktı. AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı hür ticaret mutabakatlarına Türkiye otomatik taraf olacaktı. Ankara AB’nin ilgili karar alma düzeneklerinde yer alacaktı. Türk mallarının taşınmasıyla ilgili liberasyona gidilecekti.

Bu mutabakatın güncellenmesi ve modernize edilmesine muhtaçlık var. Dev AB pazarına girişimizi kolaylaştıran Gümrük Birliği’nin güncellenmesi Türkiye’nin temel önceliklerinden biri olmalıdır. Türkiye bu noktada ısrarlarını sürdürmelidir.

Türkiye’yi ileri taşıyacak

Türkiye-AB alakası 1963 yılından bu yana sürüyor. 2005 yılında ise tam üyelik için müzakere süreci başladı. O gün bugündür Avrupa Birliği ile iniş-çıkışlı bir devir yaşıyoruz. Bilhassa son 8-9 yılda ise münasebetler yeterlice aksadı ve zayıfladı. Fakat seçimlerin akabinde AB konusunda Ankara’dan daha sıcak bildiriler gelmeye başladı. Bakan Şimşek, “Biz üzerimize düşeni yapmak istiyoruz ve AB entegrasyon sürecini sağlamak istiyoruz” diyor. Türkiye’nin AB’ye ahenk sürecinin hem birlik hem de Türkiye için son derece yararlı olacağına inandığını söylüyor.

AB’nin üyelik için kaideleri aşikardır. 2005 başında müzakere süreci başladığında bu şartlar Türkiye’ye iletildi ve o zamanki hükümet bunları kabul etti. AB’nin müzakere sürecinin tamamlanması için dayattığı şartlar aslında Türkiye’yi ileriye taşıyacak hususlardan oluşuyor. Toplam 35 başlık altında gruplandıran bu şartları biz Avrupa Birliği için değil kendimiz için yerine getirmeliyiz. Bunları tamamladığımızda, ülke olarak zati AB dayanağına muhtaçlığımız kalmayabilir. Başka bir deyişle bunları AB için değil kendi halkımız hak ettiği için yapmalıyız.

Küsmek en yanlış adım

AB ile ilgiler konusunda atılacak en yanlış adım AB’ye küsüp “Biz kendi yolumuza gideriz” demektir. Her ne kadar ufukta Avrupa Birliği’ne tam üyelik görünmese de en büyük ve en istikrarlı pazarımız olan AB ile sürecin devam etmesi gerekiyor. Avrupa Birliği bizim en büyük ve en istikrarlı pazarımız. Kimi ortadoğu ve Afrika pazarları üzere iniş-çıkışlı bir pazar değil. Dış ticaretin neredeyse yarısını AB ile gerçekleştiriyoruz. Üstelik epey istikrarlı bir ticaretimiz var. Hatta birtakım Avrupa ülkelerine sattığımız aldıklarımızdan daha fazla. Çin ya da Rusya ile olduğu üzere büyük ticaret açıkları verdiğimiz bir alaka değil bu. Yalnızca ticaret değil, sermaye girişinde de Avrupa büyük ve istikrarlı kaynak. Ülkeye giren sermayenin 3’te 2’si AB’den geliyor. Türkiye’de 16.000’den çok Avrupa sermayeli şirket var. Gelen turist sayısında Avrupalıların hissesi yüksek. AB’ye küsüp “Kendi yolumuza gideriz” demek tahlil değil. Gümrük Birliği ile imtiyazlı girebildiğimiz Avrupa pazarı istikrarlıdır.

Türkiye’nin çıkarı dev bir ekonomik ve siyasi blok olan Avrupa ile istikrarlı bağlar sürdürmesinde yatıyor. Avrupa’nın uzak komşusu olmaktansa tam ya da imtiyazlı ortağı ya da güncellenmiş bir Gümrük Birliği muahedesi ile yeterli bir ticaret ve iktisat ortağı olmak bizim çıkarımıza bir adımdır. Şimşek’in söylediği üzere yalnızca bizim değil iki tarafın da çıkarınadır.

Batıya seyahat sürmeli

Türkiye’nin sırtını batıya dönüp yüzünü doğuya çevirmemesi kıymetlidir. Atatürk’ün dediği üzere, “Memleketler türlüdür, lakin medeniyet birdir ve bir milletin terakkisi için bu yegane medeniyete iştirak etmesi lazımdır. Osmanlı İmparatorluğu’nun sükutu, garba karşı elde ettiği muzafferiyetlerden çok mağrur olarak, kendisini Avrupa milletlerine bağlayan rabıtaları kestiği gün başlamıştır. Bu bir kusur idi bunu tekrar etmeyeceğiz…Türklerin asırlardan beri takibettiği hareket, devamlı bir istikameti koruma etti. Biz sürekli şarktan garba gerçek yürüdük.”

Atatürk’ün işaret ettiği “garba yürüyüş” devam etmelidir.