Harput Kalesi’nin gayesi UNESCO

BURAK DEMİRBAŞ/HABER MERKEZİ- Tarih boyunca farklı medeniyetlere konut sahipliği yapan Anadolu, kültürel mirasıyla dünyanın odağında olmayı sürdürüyor. Elazığ’da bulunan Harput Kalesi de Anadolu’nun değerli kültürel miraslarından biri. “Süt Kalesi” olarak bilinen yapının tarihi MÖ 3000 yılına kadar uzanıyor. Kalenin imali sırasında yaşanan su kıtlığı nedeniyle, vaktin hükümdarının buyruğuyla harcın hazırlanmasında su yerine süt kullanıldığı, bu yüzden kaleye “Süt Kalesi” denildiği rivayet ediliyor.

Kalenin içerisinde demirci atölyesi, su sarnıçları, Urartulara ilişkin doğal kayalara oyulmuş bir kurban merasim alanı, yerleşim yerleri ve ibadet merkezleri bulunuyor. Elazığ’a has müzikli cümbüşleri tabir eden “kürsübaşı” geleneğinin izlerinin de görüldüğü kale, Harput’la birlikte UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alıyor. Kale, Eti Bakır’ın desteklediği kazılarla Harput’un esaslı tarihine ışık tutacak.

Harput İç Kale Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmail Aytaç

Gizli geçitler, zindanlar

Harput İç Kale Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmail Aytaç, Harput’un kesintisiz olarak yaklaşık 5 bin yıllık bir yerleşime sahip olduğunu belirterek “Harput’ta hayatın başladığı nokta olarak bilinen kale; yalnızca bölgesel olarak değil, bilinenlerin ötesinde çok sayıda kültürel varlığı barındıran toplumsal bir yapı tıpkı vakitte. Periyodunun garnizonu olan kale, bilinmeyen geçitleri, zindanları, surları, inanç merkeziyle şimdi ortaya çıkmamış birçok tarihi içinde barındırıyor. Harput Kalesi üzere değerli miraslarımızı müdafaa altına almak, tarihi kıymetlerimizi topluma kazandırmak üzere kıymetli bir çalışmayı üstlenen Eti Bakır’a teşekkür ediyoruz. Bu takviyeler sayesinde Harput Kalesi’nin UNESCO Asıl Listesi’ne girmesini, Türkiye’nin bu çok değerli kıymetinin kültür tarihinde hak ettiği yere kavuşmasını istiyoruz” dedi.

İnanç turizmi 

Kaledeki keşiflerin Doğu Anadolu tarihi için değerli bir yeri olduğunu kaydeden Aytaç “Harput’ta varlıklı demir yatakları mevcut olduğu için kalede maden üretim kalıpları ve cevher dediğimiz materyallerle birlikte, bunların işlendiği çok fazla tandır mevcut. Ok ucu üzere her türlü materyalin Harput Kalesi’nin içinde yapıldığı biliyoruz. İnanç turizm açısından Urartu Dönemi’ne ilişkin üç kutsal alan tespit edildi. Kalenin yamacındaki Meryem Ana Kilisesi de hayli kıymetli bir mabet. Özellike Urfa Kralı’nın rahatsızlanması ve buradaki papazın onu tedavi etmesinden ötürü çok fazla ön plana çıkmış bir alan” diye konuştu.

Tarihi cevher

Eti Bakır, Samsun İkiztepe Höyüğü’nün akabinde Harput Kalesi’ndeki hafriyatları da desteklerken Elazığ’da basın mensupları ile bir ortaya gelen Eti Bakır Genel Müdür Yardımcısı Asım Akbaş da şirketin Cengiz Holding çatısı altında yaklaşık 20 yıldır madencilik faaliyetleri yürüttüğünü belirterek, şunları söyledi: “Bildiğiniz üzere bu madenleri yerin altından çıkarıyoruz. Türkiye’de yerin altında bakır cevherinin yanı sıra pek çok tarihi cevher de yatıyor. Biz de buradan hareketle yerin altındaki tüm cevherleri çıkarmak, iktisadın yanı sıra tarihe ve kültüre de katkıda bulunmak için arkeolojik kazılara sponsor olmaya karar verdik. Önümüzdeki yıllarda bu takviyemizi artırarak sürdürmek istiyoruz.”

Dış surları büsbütün yıkıldı

Kalenin bulunduğu alan, 5 bin yıl evvel Harput’ta ömrün başladığı nokta. Kale ise MÖ 8’inci yüzyılda Urartu Krallığı tarafından kuruldu. Kale; Pers, Part, Roma, Sasani, Bizans, Abbasiler, Artukoğulları, Selçuklu, Akkoyun ve Osmanlı hâkimiyetine girdi. İç kale ve dış surlar olmak üzere iki kısımdan meydana gelen Harput Kalesi’nin özgün bir yapı olarak günümüze kadar korunabilmesinde Artuklu Dönemi’nde yapılan tamirlerin katkısı büyük. Kalenin dış surları büsbütün yıkıldı. Yalçın kayalar üzerinde inşa edilen ve kuşatılması epey sıkıntı olan kale, içerisinde hastane, tahıl ambarı, darphane, su sarnıcı, cephanelik, cami ve çok sayıda sivil yapının bulunduğu büyük bir mahalle.