İstanbul’da 19’uncu yüzyıla ilişkin mezar taşları gün yüzüne çıktı
Eyüpsultan’da bulunan Tarihi Taşlıburun Tekkesi Haziresi’ndeki mezar taşları bakımsızlıktan kaybolmuştu. Moloz ve çöp yığınlarıyla toprağın yaklaşık 1 buçuk metre altında kalan ve gözden kaybolan mezar taşları, İBB Miras grubunun çalışmalarıyla ortaya çıktı. 2 yıl evvel başlanan çalışmalarda, 160’ın üzerinde mezarın bulunduğu alanda arkeolojik açmalarla 20’nin üzerinde mezar taşı tespit edildi. Hem arkeoloji hem de tarih çalışmalarının devam ettiği alanla ilgili ayrıntıları İBB Genel Sekreter Yardımcısı Yetenekli Polat anlattı.
2 METREYE VARAN TOPRAK DOLGUYLA DOLDURULMUŞ
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Uzman Polat alanla ilgili, “Eyüpsultan ilçemiz tasavvuf ömrünün Osmanlı’da tasavvufa ait kültürün ve inançların merkezi olan bir nokta. Doğal olarak dergahların da ağırlaştığı bir alan. Osmanlı tasavvuf hayatı mutena noktalarda daha çok kent dışında konumlanmıştır. Birebir vakitte Eyüpsultan’ın makamının burada bulunması nedeniyle de çok farklı bir değeri vardır ve bütün Osmanlı tarihi boyunca bu etrafta tasavvuf erbabı da hem bu istikamette hem Sütlüce istikametinde hem de Eyüp’ün etrafındaki öteki noktalarda ağırlaşmıştır. Onlardan çok özel noktalardan bir tanesindeyiz. Taşlıburun Tekkesi, Lagari Tekkesi olarak isimlendirilen noktadayız. Bu kent tarihinde çok kıymetli bir tekke noktası zira burada çok farklı devirlerde, 400 yılın üzerinde bir devirde tasavvuf ömrünün olduğu bir alan. Ne yazık ki günümüze ulaşamamış bir tekke binası haziresi. 2 büyük adadan oluşuyor. Şu an hazirenin olduğu adanın içerisindeyiz. İstanbul’da kaybolan tekkelerin kıymetlilerinden bir tanesi. Burası İstanbul’un hafızasında Taşlıburun Tekkesi mevki olarak bilinir; zira Gözoğlu Hüseyin Efendi’nin türbesi çabucak yolun kenarındadır ve beşerler ziyaretlere devam ederler. Ne yazık ki mezarlık olarak görülen alanın etrafının kapatıldığı nokta 2 metreye varan toprak dolguyla hatta son periyot molozlarla doldurulmuş bir alan. Biraz gözden uzak olduğu için muhafazadan da uzak kalmış, tahrip edilmiş bir alan” tabirlerini kullandı.
20’NİN ÜZERİNDE MEZAR TAŞI TESPİT EDİLDİ
Polat, “Alanda şu ana kadar bizim tespitlerimizle 160’ın üzerinde mezar bulunuyor. Arkeolojik açmalarla gördüğümüz noktalarda 70 santim, 80 santim indiğimizde çabucak aşağıda mezarların tıpkı halleriyle olduğunu görüyoruz. Şu ana kadar 20’nin üzerinde mezar taşı tespit ettik. Bunların 10 adedinin baş taşları ve okumaları, şahsiyet kayıtlarına ulaşmış olduk. Gördüğümüz durum aslında burada görünen kotun altında, bütün alanda 1, 1 buçuk metre kadar toprağın daha sonra doldurulmuş hafriyat toprağının kaldırılması ve alttaki gerçek, 19’uncu yüzyıldaki mezarların açığa çıkarılması. Şu an vatandaşlarımız burada toprak imajını ve mezar olmayan noktaları gördükleri her noktada aslında mezar var. Şu an hazire içerisinde birçok Mevlevi sikkeli mezar taşı görürsünüz. Bu Bahariye Mevlevihanesi’nin varlığının direkt etkisiyle… Taşlıburun Tekkesi tarihi boyunca farklı farklı tarikatların da faal olduğu bir alan. O yüzden bir manada bizim için kültür tarihinin çok eşsiz örneklerini sunuyor. Bu bize mezar taşlarında sözlere, vurgulara, mezar taşı başlıklarının formuna varana kadar bir açık hava tasavvuf müzesi hüvviyeti gösterecek kadar kıymetli bir mezarlık. Bir de bu kadar metruklaşmış ve makus hale gelmiş bir mezarlık, hepimizin içini acıtıyor” diye konuştu.
HEM ZİYARET MAKAMI, HEM AÇIK HAVA MÜZESİ
Polat, “Çalışmalara 2 yıl evvel başladık. Alanda bir hassas arkeolojik çalışma yapıyoruz. Toprak altında buluntuları çıkarıyoruz. Çok kutsal bir alan da olduğu için her çalışmamızı ihtimamla yürütüyoruz. Zira kaldırdığımız her noktada küçük küçük dokunarak moloz toprağı ve çöpleşmiş toprağı birinci evvel kaldırmamız lazım. Çalışmanın bütün mezarlar ortaya çıkarılıp mezar taşları kurtarılana kadar sürdürülmesi gerekiyor. Ondan sonra da kentin hem bir ziyaret makamı hem de bir açık hava müzesi olarak kıymetlendirecek kadar pahalı bir tasavvuf kültür yansıtan alan olduğunun altını çizmek lazım” dedi.
HEM ARKEOLOJİ HEM TARİH ÇALIŞMASI YAPILIYOR
Polat, “Bu cins alanlarda kurtarma ve onarım çalışmaları sürecin size verdikleriyle cevaplanabilir. Biz burada her an bir sürprizle karşılaşabiliyoruz. Arkeolojik alan çalışmasında toprağı açtığınızda çok sürpriz bir mezar taşı, çok özel bir buluntu sizi karşılayabilir ve onun özel muhtaçlıkları olabilir. Şu an burada Seyyid Abdülhalim Efendi’nin mezarı burada. O çeşit mezarları bulduğunuzda onlara daha ihtimamlı, daha hassas ve şahsiyet kaydından dolayı de tespit etmeniz gerekiyor. Burada bir taraftan arkeoloji çalışması bir taraftan da tarih çalışması yapılıyor. Bütün bu çalışma bittiğinde bütün buluntuları envanterleyerek kamuoyuna bir katalog halinde yayınlamış olacağız. Peyderpey alanın bittiği kısımları vatandaşın ziyaretine de açık. Biz İBB Miras olarak yaptığımız çalışmaları halkımız istediği vakit tertipli olarak gezdiriyoruz. Bu, burası şu an kapalı ve insanların göremediği bir alan demek değil. Bize başvuran ilgilisi, tarih severler, kültür, inanç ve tasavvuf ehli beşerler başvurduklarında onlara yardımcı olarak alanı gezdirebiliriz” diye konuştu.