Kayıp şehitler! Büyük Taarruz’un yaşandığı alanda arama
Afyonkarahisar Kocatepe’de 26 Ağustos 1922’de başlayan ve 30 Ağustos’ta Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’un gerçekleştiği Kocatepe ve Dumlupınar’ın bulunduğu 34 bin 834 hektarlık alan, 1981’de ulusal park ilan edildi. Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar (DKMP) 5’inci Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Afyonkarahisar ve Kütahya hudutlarındaki birçok yerleşim merkezi sonlarını içine alan Başkomutan Tarihi Ulusal Parkı’nda, 2020 yılında ‘Şehitler Coğrafyası’ projesi başlatıldı.
Proje kapsamında, bölgede bugün kimileri tarla statüsünde olan topraklardaki araştırmalarda, 2020 yılı mart ayında Harp Coğrafyası Uzmanı Dr. Selim Erdoğan ve Saha Uzmanı Erkan Özçelik’in katkılarıyla ‘Askeri Arşiv Taramaları’ sonucunda, savaş devrinde şehitlerin defnedildiği ve bilinmeyen çok sayıda yeni şehitlik belirlendi.
304 ŞEHİT DEFNİ
Kurtuluş Savaşı’nın topraktaki izleri olan mevzi ve siperlerin korunması ve ihya edilerek, muhakkak dönemlerde bakımının sağlanması faaliyetleri kapsamındaki jeoradar çalışmalarıyla, 2020 ile 2023 Ağustos ayı prestijiyle savaşın yaşandığı çok sayıdaki zirve ve mevzide 15 şehitlik bulundu. Bu şehitliklerden 13’ünde yapılan araştırmalarda, toplam 304 şehide ilişkin defin tespiti yapıldı. Defin tespiti yapılan şehitlerle ilgili Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih Daire Başkanlığı (ATASE) arşivlerinde yapılan incelemelerle 10 şehidin isim ve künye bilgilerine ulaşıldı.
JEOFİZİK YER RADARIYLA ORTAYA ÇIKIYOR
DKMP 5’inci Bölge Müdürlüğü’nden edinilen bilgilere nazaran, 2020’deki jeoradar çalışmalarıyla birinci olarak Tınaztepe Gepli mevkisinde 12 şehit naaşı bulundu ve definleri yapılarak, şehitlik ihyası gerçekleştirildi. Devam eden saha çalışmalarında, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi ile yapılan protokol kapsamında 2020 yılında 13 mevkide ve 36 alanda daha jeofizik yer radarı çalışması yapıldı.
2020’DE 85 ŞEHİT DEFNİ BELİRLENDİ
2020’de Tınaztepe Gepli’deki 12 şehit defnine ek olarak, Tınaztepe Kocapınar mevkisinde 15, Sandıklı Akharım Kasabası’na bağlı Çiğiltepe Hasanbeli mevkisinde 13, Çiğiltepe’de 8, Ahmetpaşa Gökgöz Yaylası’nda 6, Sinanpaşa Akdeğirmen Şehitliği’nde 6, Dumlupınar Büyükaslıhanlar Şehitliği’nde 19 ve Dumlupınar Kanlıköprü mevkisinde 6 defin olmak üzere toplam 85 şehit defni belirlendi.
2021’DE 213 ŞEHİT DEFNİNE ULAŞILDI
‘Şehitler Coğrafyası’ projesi kapsamında 2021 Mayıs’ta ise Harp Coğrafyası Uzmanı Dr. Selim Erdoğan ve Saha Uzmanı Erkan Özçelik’in katkılarıyla saha çalışmaları yapıldı. Bu kapsamda, evvelki yıllarda bilinmeyen Akharım’a bağlı Çiğiltepe Fundalitepe mevkisinde 63, Tınaztepe bloğunda ise 150 mümkün defin alanı saha müşahedesi sonucu tespit edildi.
2022’DE 6 ŞEHİT DEFNİ, 2023’TE 2 ŞEHİTLİK BULUNDU
2022 yılında ise Afyonkarahisar’a bağlı Başkimse köyünde 1, Kütahya’ya bağlı Arpalı köyünde 1, Selkisaray’da 3 ve Kanlı Göl’de 1 olmak üzere toplam dört bölgede 6 şehit defni belirlendi. Bir taraftan bilinmeyen şehit defin alanları belirlenirken, başka taraftan DKMP 5’nci Bölge Müdürlüğü tarafından belirlenen bu şehitliklerin başına kazıklar dikildi. Bayrak direği ve şüheda taşı dikimi de yapılan bu şehitliklerin ihya çalışmalarının sürdüğü belirtildi.
2023’teki jeoradar çalışmalarında ise Afyonkarahisar’a bağlı Olucak ve Çamlıca Zirvesi’nde, evvelki yıllarda bilinmeyen 2 yeni şehitlik belirlendi. Bu 2 yeni şehitlikle ilgili jeofizik yer radarı çalışmalarıyla defnedilen şehit sayısı belirlenip, şehitlik ihyası gerçekleştirilecek.
KÜNYELERİNE ULAŞILAN 10 BÜYÜK TAARRUZ ŞEHİDİ
Defin tespiti yapılan 304 şehidin künye ve kimlik bilgilerinin tespitine yönelik çalışmaların devam ettirildiğini açıklayan DKMP 5’inci Bölge Müdürlüğü, bu kapsamda evvelki yıllarda bilinmeyen ve yeni ortaya çıkarılan şehit definlerine yönelik Tınaztepe Kocapınar’daki 10 şehidin isim ve künyesinin belirlendiğini açıkladı.
26-27 Ağustos 1922 şehitlerinden isim ve künye bilgileri belirlenen 10 şehit şöyle; 15’inci Piyade Tümeni’nden 38’inci Alay erler Aksaray Eskil’den Zekeriya oğlu Tahir (34), Antalya Korkuteli’nden Ahmet oğlu Osman (29), Sinop Ayancık’tan Hüseyin oğlu Mustafa (22), 56’ncı Alay Samsun Çarşamba’dan İbrahim oğlu Mehmet (28), Sakarya’dan Hasan oğlu Ali (24), 23’üncü Piyade Tümeni 69’uncu Alay Afyon Sincalı’dan onbaşı Ali oğlu Mahmut (29), Bolu’dan onbaşı Ahmet oğlu Mustafa (26), Aydın Yenipazar’dan er Mehmet oğlu Ali (29), Muğla’dan er Ahmet oğlu Bekir (39), Konya Bozkır’dan er Osman oğlu Hasan.
MUSTAFA KEMAL, KOCATEPE’DEN BUYRUĞU VERDİ
Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk’ün Kocatepe’den yönettiği Büyük Taarruz, 26 Ağustos saat 04.30’da 200 kadar top atışıyla başlatıldı. 30 dakika süren bu ateşten sonra Türk askeri düşman sınırlarına daldı. Taarruzun birinci günü, Büyük Kaleciktepe’den Çiğiltepe’ye kadar 15 kilometrelik bölge ele geçirildi. 27 Ağustos Pazar sabahı Türk ordusu bütün cephelerde tekrar taarruza geçti. Türk birlikleri Afyonkarahisar’a girdi. 29 Ağustos’ta kumandanlar, düşmanı teslime zorlamak niyetiyle tekrar hücum kararı aldı ve hızla uygulandı. 30 Ağustos’ta taarruz harekatı, kesin zaferle neticelendi. Büyük Taarruz’un son safhası Türk askeri tarihine, Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçti. Anadolu’daki Yunan kuvvetleri imha ve esir edilince, kalan kısımları üç küme halinde çekildi. Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Lideri Fevzi Paşa ve Garp Cephesi Kumandanı İsmet Paşa, Yunan ordusunun takip edilmesi için ordunun İzmir’e ilerlemesini kararlaştırdı. Türk ordusu 15 günde 450 kilometre ara katederek, 150 bin kilometrekare alandan düşmanı süpürüp 9 Eylül 1922 sabahı İzmir’e girdi.
ZAFERİN 101’İNCİ YIL DÖNÜMÜ
Atatürk’ün taarruz buyruğunu verdiği Kocatepe’de her yıl, Türk ordusunun 26 Ağustos 1922 günkü taarruz yürüyüşünün yıl dönümü ve saatinde, binlerce kişinin katılımıyla Zafer Yolu’nda yürüyüş gerçekleştiriliyor. Büyük Taarruz’un bu yıl 101’inci yıl dönümü resmi programına, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz katılacak.
KOCATEPE ANITI VE YÜZBAŞI AGAH EFENDİ ŞEHİTLİĞİ
Büyükkalecik Kasabası’na bağlı, savaşın Atatürk tarafından sevk ve yönetim edildiği 1874 rakımlı Kocatepe’de, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün heykelinin de bulunduğu Kocatepe Anıtı ve Kitabesi yer alıyor. Büyükkalecik’in Kurtkayası mevkisinde, Kocatepe karargahını korumakla misyonlu 150 askerin Yunan tümeniyle savaştığı, Bayburtlu Yüzbaşı Agah Efendi, Sinoplu Üsteğmen Feyzullah Efendi ve 100 Mehmetçik ismine yapılan Yüzbaşı Agah Efendi Şehitliği bulunuyor.
BÜYÜK TAARRUZ KARARGAHI ATATÜRK EVİ
Şuhut ilçesi Yalı Mahallesi’nde Başkomutan Atatürk’ün Büyük Taarruz buyruğunu verdikten sonra, Hacıveli oğullarına ilişkin süreksiz karargah olarak kullandığı tarihi nitelikteki mesken, ‘Büyük Taarruz Karargahı-Atatürk Evi’ olarak müzeye dönüştürüldü. Afyon’da ayrıyeten Albay Reşat Çiğiltepe Şehitliği, Anıtkaya Şehitliği, Büyük Taarruz Şehitliği ve Başkomutan Mustafa Kemal Anıtı, Giresunlular Şehitliği, Çalışlar Şehitliği, Zafer Müzesi ve İstiklal Tanıtım Merkezi bulunuyor. Kütahya’nın Dumlupınar kısmında ise Zafertepe Çalköy Zafer Anıtı, Yüzbaşı Şekip Efendi Şehitliği, Şehit Mehmetçik Sancaktar Anıtı, Üç Kumandan Anıtı, Büyük Aslıhanlar Anıtı, Dumlupınar Şehitliği, Milis Anıtı, Şehit Baba-Oğul Anıtı, Birinci Amaç Anıtı, Yıldırım Kemal Şehitliği, Dumlupınar Müzesi ve Atatürk Meskeni yer alıyor. (