Kentsel dönüşüm için rezerv konut bildirisi
DUYGU ERDOĞAN- 1.5 milyon konutun riskli olduğu biliniyor. Bu kapsamda kente özel bir dönüşüm yasası ile birebir anda pek çok yerde yeni kentsel dönüşüm projeleri başlatılması hedefleniyor. Uzmanlar, ağır bir kentsel dönüşüm yapmak için çeşitli sıkıntıların tahlile kavuşturulması gerektiği konusunda bildiriler verdi.
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, stok olmadığı durumda yaşananların daha evvel Anadolu yakasında Fikirtepe, Bağdat Caddesi üzere dönüşümlerde de deneyim edildiğini hatırlatırken, şunları söyledi: “Bir taraftan mevcutta konut arzının içinde yer alan konutlar dönüşüme giriyor, başka yandan birebir anda yüzlerce, binlerce kişi kiralık konut arıyor. Bu kira talebi, epey yüksek olan piyasayı tekrar tırmandıracağı üzere zati kâfi konut bulmak da mümkün olmayacaktır. Öncelikle rezerv konut alanları yapılıp, dönüşüm alanlarındaki insanların buraya taşınması sağlanmalı.”
‘Talep var lakin karşılayamıyoruz’
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan da tüm çalışmalardan evvel rezerv konut alanları yapılmasının gerekliliğine dikkat çekiyor. Akdoğan, “Geçici ya da kalıcı konutlarla insanların muhtaçlıkları aşikâr mühlet giderilmeli. Tahminen mevcutta boş olan ya da atıl durumda kalan projeler tespit edilerek bunların sisteme kazandırılması yoluyla da tahlil bulunabilir” dedi.
Emart Gayrimenkul Kurucusu Dilek Turan da, “Şu anda bu ihtimal olmadan bile İstanbul’da kiralık konut ile ilgili önemli bir talep var ve bunu karşılayamıyoruz. Eylül, ekim prestijiyle tayinler, atamalar, öğrencilerin yerleşmesi kaynaklı kiralık arayışı daha artacak” dedi.
Kiralıklar süratli azaldı
Endeksa datalarına nazaran, Temmuz 2023 İstanbul kiralık stok adedi online platformlarda 10 bin 242 olarak ölçüldü.
İstanbul’da ortalama metrekare konut kira fiyatı 15 bin lirayı aştı. sahibinden.com, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) iş birliğiyle hazırlanan kiralık piyasa raporuna nazaran ise kiralık konutlarda hareketlilik yüksek. İstanbul ilçelerinde 2023 Ocak ve Haziran aylarındaki ortalama kiralık metrekare konut fiyatlarının yüzde 55.6 arttığı görüldü.
İnşaatta ‘en düşük’ maliyet 1.5 milyon lira
Sektör temsilcilerinin ilettiği bilgiye nazaran arsa sorunu olmayan ve vergi, harç üzere çeşitli muafiyetleri bulunan kentsel dönüşümde bile metrekare maliyeti asgarî 15 bin lira düzeyinde bulunuyor. 80 metrekare bir konut için 100 metrekare bir daire inşa etmek gerekiyor. Metrekaresi en düşük 15 bin lira hesaplanan maliyetlerle bu konut 1.5 milyon liraya geliyor. Bu fiyat TOKİ ölçeğindeki konutlara karşılık geliyor.
Kendi konutunu kendi yapana devlet desteği
Kentsel dönüşümde devlet vilayetlere nazaran kira yardımı yapıyor. İstanbul’da bu dayanak 3 bin 500 lira olarak uygulanıyor. Öteki yandan müracaatları daha evvel alınan ve mayıs ayında bitirilen ‘Yarısı Bizden’ kampanyası ile konutunu dönüştürmek isteyenlere TOKİ aracılığıyla konutlarını yenileme imkanı getirildi.
Buna nazaran, 100 metrekare büyüklüğünde 2 oda, 1 salon meskenini yine yapmak isteyen vatandaşın maliyeti 1.5 milyon lira çıktıysa bunun 750 bin lirasını devlet hibe ediyor.
Kalan 750 bin lirasını vatandaşın kendisi ortaya koyarak meskenini yeniliyor. Kampanya kapsamındaki konutlar yapılana kadar devlet 5 bin 250 lira kira dayanağı veriyor. Konutunu kendisi dönüştürmek isteyenlere de kredi ve faiz dayanakları var.
Bu kapsamda konutunu güçlendirmek isteyenler için kredi 160 bin liradan 240 bin liraya, konut imal ve edinme kredileri 400 bin liradan 600 bin liraya çıkarılmıştı. Güçlendirme ve konut üretim ve edinme kredilerinde faiz oranı 400 baz puandan 600 baz puana yükseltildi.