Kuraklık kabusu! Günebakan geceye döndü

Çiğdem Yılmaz – Türkiye’nin ayçiçek üretiminin yarıdan fazlasının gerçekleştiği Trakya’da kuraklık kâbusu yaşanıyor. Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’ndeki birtakım yerlere bu yıl biçerdöver dahi giremeyecek. Bölgede randıman kaybının yüzde 50’yi aşacağı, bilhassa sulama yapılmayan yerlerde randımanın yüzde 70 düştüğü belirtiliyor.

‘TABAN SUYU YETERSİZ’

Tarlalardaki randıman kaybının bilhassa geç ekim yapılan bölgelerde yaşandığı belirtiliyor. Edirne Ziraat Odası Lideri Hüseyin Otomobilci, erken ekim yapılan yerlerde randımanın geçen yıla yakın olduğuna dikkat çekti:

“Her yere yağmur vurmadı. Yağmurun olmadığı yerlerde önemli randıman kaybı bekleniyor. Kış periyodu çok kurak geçti. İlkbahar hoştu fakat kışın uygun yağış alsaydık çok daha düzgün randıman alırdık. Kıymetli olan taban suyunun güzel olması. Onun için de kar yağışı yahut tesirli kış yağışları gerekiyor. Geçen yılın altında bir randıman ortalaması olur bölgemizde. Edirne merkezde erken ekim yapılan alanlarda genel ortalama evvelki yıllara yakın. Bölgenin yüzde 50’si erken ekim yaptı. Geç ekim yapanlarda randıman kaybı yaşanacak. Bir de yeni tohum çeşidini tercih eden üreticilerin daha çok kaybı yaşandığını duyuyoruz. Tıpkı firmanın diğer tohumları da yaygın olarak bölgede ekiliyor. Herhalde yeni çeşitler bölgemize düzgün adaptasyon sağlayamadı. Bunun nedeni harikulâde kış kuraklığı da olabilir.”

‘SENEYE EKİM YAPILAMAZ’

Kuraklıktan en çok etkilenen bölge ise Çorlu. Bölgedeki ayçiçeği tarlalarında ekilen tohumların büyük kısım kâfi gelişimi gösterememiş. Çiftçilerin tabiriyle ayçiçekleri “bücür” kalırken, birtakım çiftçiler bu tablonun, bu yıl denedikleri yeni kuşak tohumdan kaynaklandığını öne sürüyor. Trakya Bölgesi’nin şiddetli kış kuraklığıyla karşı karşıya kaldığını aktaran Çorlu Ziraat Odası Lideri Ali Topuz, şunları dedi:

“Bölge kışın hiç yağış almadı. Bundan ayçiçeğinde yüzde 50 ile yüzde 70 ortasında randıman kaybımız var. Bölgede randıman ortalaması dönüme 180 ile 250 kilo ortasındaydı ancak bu yıl 30 kilo ile 70 ortasında. Bu tabloyla çiftçi seneye ayçiçek ekimi yapamaz. Zira, elimize geçecek para yok. Bu yılın mahsulü için ilaç, tohum gübre alındı ve elimizde para kalmadığı üzere borçlar da ödenmedi. Randımandan ötürü hüsrana uğradık. Seneye tarlaları ekmeyiz. Devletimizden bölgemizin afet bölgesi ilan edilmesini istiyoruz. Zira çiftimiz çok perişan ve mağdur durumda.”

YAĞ FİYATLARI YÜKSELECEK

Son yıllarda fiyatı en çok konuşulan eserlerden biri de ayçiçek yağı oldu. Ocak 2019’da litresi 7.95 lira olan ayçiçek yağının Şubat 2021’de 13.75 lira-22.50 liraya çıkmasıyla tartışmalar başlarken, hususun uzmanları bilhassa pandemi periyodunda stok yapıldığından şüphelenmişti. Şu an ayçiçek yağının litre fiyatı 43.75 liradan başlayıp markasına nazaran 53.90 liraya çıkıyor. Bir ayçiçek yağı markasının beş litrelik eserinin son üç aylık fiyatına bakıldığında haziran ayında 179.95 liraya satılan eser temmuzda 184.95 lira, ağustos ayında ise 219.95 liradan satışa sunuldu.

‘ÜRÜNLERDE YAĞ ORANI DÜŞÜK OLACAK’

Babaeski Ziraat Odası Lideri Şahin Arslan ekim periyodundan itibaren bu türlü bir kuraklıkla karşı karşıya kalacaklarının belirli olduğunu belirterek, “Kış kuraklığı yaşandı. Buradaki en büyük problemlerden biri de çiftçilerin büyük kısmının 145 kodlu ABD menşeili firmanın yeni tanıttığı tohumu ekmesi. Bu tohum kuraklığa ahenk gösteremedi, iklim koşullarına uymadı. Kuraklık nedeniyle aslında randımanda önemli bir kayıp varken, bu tohumun ekildiği yerlerde randıman daha da düşük. Geçen yıl ki hasada göre bu yıl yüzde 100’e yakın randıman kaybı yaşanan yerler var. Bu kayıp yağ oranlarına da yansıyacak ve bu yıl eserlerin yağ oranları çok düşük çıkacak” dedi.

ABD’Lİ FİRMA DAYANAK VERECEK

Tekirdağ’da 25 yıldır çiftlik yapan Onur Turan, ayçiçek ekimi yaparken farklı tohumlar kullandığını, bunlardan birinin de 145 kodlu tohum olduğunu söyledi. Bu tohumu ektiği yerde tarladan randıman almadığını söyleyen Turan, “Maddi kaybımız var, Başka tohumlarda da aldığım randıman çok düşük. Bir dönümde 150 kiloya kadar elde ediyorken artık 30’a kadar düştü. Bu maddi kayıp ve kuraklık sebebiyle seneye ayçiçek ekmeyi düşünmüyorum. 25 yıllık çiftçiyim ve birinci sefer bu türlü bir kuraklık yaşandı” dedi. Yeni kuşak ayçiçek tohumunu birinci sefer bu yıl tarlasına eken ve randıman alamayan birtakım çiftlerin firmayla bağlantıya geçtiği öğrenilirken, Onur Turan mağduriyeti karşılığında firmanın kendisine gelecek yıl için tohum dayanağı sağlayacağını söyledi. Bir arkadaşıyla şirketle uzlaştıklarını anlatan Turan “Bize her 10 dönümlük arazi için 3 çuval tohum verilecek” diye konuştu.

ÜRÜN 1 KİLO BİLE DEĞİL

Trakyalı çiftçilerin bir kısmının ABD menşeili milletlerarası tohum firmasının yeni tanıttığı 145 kodlu tohumu etiklerini söyleyen Topuz, “Firma eseri bize ‘kuraklığa karşı toleranslı, randımanı yüksek’ diye tanıttı. Bu tohumu güvendik, ektik, dayanıksız çıktı. Tahminen öbür tohumlardan ekmiş olsak bu sorunu bu kadar büyük yaşanmayacaktık. 145 tohumu ekenlerin tarlasına biçer döver hiç girmedi. Randıman sıfır. Yan yana olan iki tarladan birinde randıman 30 kilo iken, 145 kodlu tohumun ekildiği tarlada 1 kilo bile değil” diye konuştu.