Kurtuluşa inançlı bir millet ve ordu
Safa İnhisarı – 26 Ağustos 1922 sabahı saat 5.30: Bir anda cehennemi bir gümbürtü ufku sarsmıştı… Türk topçusu, piyade hamlesini hazırlamak üzere toplarını ateşlemişti. Başkumandan Mustafa Kemal, “Allah Türk milletini ve ordusunu koruyacaktır” diyerek Büyük Taarruz’u başlatmıştı. Genelkurmay Lideri Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa ve kumandanlar oradaydılar. Yunan kumandanlar ise top atışları başladığı vakit, Afyon’daki bir balodan üç saat evvel dönmüşlerdi ve büyük bir şaşkınlık içindeydiler.
Top atışlarının akabinde piyadeler ilerlemeye başladı ve bütün cephede düşmanla temasa gelindi.
Saat: 6.55: Türk ordusunun süngü atağına kalkan kimi tümenleri birinci olarak Tınaztepe’yi ele geçirdi.
Saat: 9.00: Belentepe’de artık Türk askeri vardı.
Saat: 11.25: Türkmentepe de alındı.
Uçaklarla taarruz
Sivritepe ve Kırcaarslan dorukları bir orta Yunanların eline geçtiyse de sonra yine kurtarıldı. Türk kuvvetlerinin çökertmeye çalıştıkları Yunan cephesinin uzunluğu 20 kilometreyi buluyordu. Top sesleri Afyon’da bir gök gürültüsü üzere duyuluyordu. Modüllü bulutlu ve rüzgârlı bir havaya karşın Türk uçakları, 12 keşif uçuşu yaptı ve 4 hava çatışmasına girişti; 3 Yunan uçağına mecburî iniş yaptırıldı, bir Yunan uçağı düşürüldü. Batı Cephesinin kuzey kısmında bulunan Seyitgazi’de de Türk ordusu Yunan kuvvetlerini oyalamak için akına başlamıştı.
Aynı saatlerde bâtın oturum yapan Meclis’te, Fevzi Paşa’nın akının başladığını bildiren telgrafı okunuyordu. Başbakan Rauf Bey’in, bunun birkaç gün kapalı tutulmasını istemesinden sonra, ordunun başarısı için dua okunuyor ve telgrafa verilen yanıtta, Tanrı’dan orduyu muzaffer kılması dileğinde bulunuluyordu. Afyon’da büyük bir hücuma geçildiğini öğrenen Ankara halkı, uykusuz bir gece geçirmişti.
Saat 4.00: Türk birlikleri, dalgalar halinde Yunan mevzilerine saldırdı.
Yunanların bir yıldan beri tahkim ettiği mevziler ele geçirilmeye başlandı. Yunan Birinci Kolordu Kumandanı Trikopis, karşı hücuma geçilmesini emrettiyse de; değil karşı taarruza geçmek, yerinde tutunmanın zorlaştığı, durumu güzelleştirmenin imkânsız olduğu yanıtını alıyordu. Afyon’un boşaltılması ve kuvvetlerin evvelden tespit edilen yere çekilmesi emredildi. Yunanlar, Birinci Kolordu tarafından bırakılan malzemeyi imha ederek Afyon’u terk etti. Bütün Yunan mevzilerine şiddetli darbeler indiren Türk birlikleri, Afyon’a girdi. Yunanlar, Sincanlı Ovası’na atıldı. Süvari Kolordusu, Yunan çekilme çizgisine hâkim oldu.
28 Ağustos Pazartesi
Üçüncü gün: Türk subay ve erleri, şevkle dövüşüyor; şiddetli çarpışmalar yaşanıyor. Yunanlardan savaş araç ve gereçleri ele geçiriliyor; Yunan kuvvetleri yarılıyor. Yunan Başkomutanlığı İzmir’e giden çizgilerin korunmasını emrettiyse de çizgiler kesik olduğundan Papulas bu buyruğu alamıyordu. Yunan 1. Tümen Kumandanı Franko, zayiatın büyük olduğunu, erlerin savaşmak istemediğini bildiriyordu. Yunan ordusunun birlikleri ortasında ilişki da kurulamıyordu. İsmet Paşa, 1. ve 2.Ordulara, düşmanın savaşı nerede kabul edeceğinin belirli olmadığını, hedefin onu Anadolu içinde imha etmek olduğunu, çekilme yolunun kesilmesi gerektiğini emrediyordu.
İlerleyen saatlerde; Yunanların birinci sınırları büsbütün ele geçirilmiş ve çekilme yolu büsbütün tutulmuştu. Yunan ordusu Dumlupınar’da toplanmış ve İzmir’e çekilme karan almıştı.
Başkomutan Afyon’da
Bu ezici üstünlüğün akabinde Başkomutan Mustafa Kemal, Afyon’a gitti. Kent alevler içindeydi. Halk, kumandanlara sevgi şovlarında bulunuyordu. Mustafa Kemal, Belediye dairesine geçmişti. Afyon halkı, kentten geçen Türk askerlerine ikramda bulunmakta âdeta yarışıyordu. Yol kenarlarına dizilmişler, askere su, helva, pilav dağıtıyorlardı.
Mustafa Kemal Kocatepe’de.
İnönü kumandanları ziyafetten kaldırıyor
Batı Cephesi Kumandanı İsmet İnönü, “Hatıralar”ında, Afyon’un işgal edilişinin yarattığı coşkuyu anlatıyor ve kıymetli bir ders de veriyor:
“Başkumandan, Erkânıharbiye Reisi, Cephe Kumandanı, 1. Ordu Kumandanı, bütün kumandanlar Afyon’a girdik. Afyon’da bayram havası var. Herkes sevinçli. Bizim muzaffer kumandanlarımızın hepsi Afyon’a girmiş, toplanmışlar, konuşuyorlar. Bir büyük ziyafet hazırlanmış. Büyük bir salon. Salona girince Ordu kumandanlarıma, Kolordu kumandanlarıma sordum: ‘Dikkatimi celbetti, nedir bu hal? Düşmanın bizim burada yemek yememize müsaade buyuracağını size kim söyledi,’ dedim. Dışarıda kıyamet kopuyor. Düşman kıtaatı birbirine karışmış. Nereye çekilecek, ne yapacak belirli değil. Müsaade buyurun, her şey olduğu üzere kalsın artık hepiniz kıtalarınızın başına!”
İsmet Paşa, sonrasını şöyle özetliyor: “Yani ben salonun bir ucundan girdim, onların hepsi bir ucundan çıktılar. Atlarına bindiler ve gittiler. İleride bu kumandan arkadaşlarla görüştüğüm vakit, ‘bir yemek yiyecektik’, derler. Onu da kendilerine yedirmediğim için bana tariz eder, takılırlardı.”
Büyük Taarruz’a katılan bir uçağımız.
YARIN: Savaş alanından Büyük Taarruz