Market rafında özgür piyasa
DUYGU ERDOĞAN – Sebze, meyve, temel besinde halihazırda yüksek seyreden fiyatların market raflarında anlık hareketi tüketicileri şaşırtıyor. Birtakım zincir marketlerin yalnızca 15 günlük süreçteki etiket değişimleri bile pek çok eser kümesinde 2 liradan 55 liraya kadar fiyat artışı yapıldığını ortaya koyuyor. Üstelik bu fiyat artışlarının kimilerinde daha evvel ‘indirim varmış gibi’ gösterilen etiketler bulunuyor. Bu iki haftalık süreçte yumurtada cinsine nazaran 5-10 lira, zerzevat kümelerinde 2-6 lira, yoğurtlarda 3-5 lira etiketler artışlarla yenilendi. En yüksek fiyat artışı ise 55 liralık yükselişle zeytinlerde oldu. Zeytinyağı çeşitlerinin kimilerinde da 15-30 liralık fiyat artışı görüldü.
Milliyet tüketicinin besin enflasyonunu yakında takip etmeye devam ediyor. Bu kapsamda yaygın ve zincir marketlerden alınan fiyat etiketleriyle karşılaştırma yaparak anlık fiyat değişimlerini sayfalarımıza taşıyoruz.
‘Akaryakıt tesiri yansıdı’
Yumurtada bir müddettir devam eden fiyat artışları; üretimdeki kısmi azalma ve yem başta olmak üzere girdilerdeki yüksek maliyetlerin tesiri olarak açıklanıyordu. Yalnızca bu iki hafta içinde ortaya çıkan 5-10 liralık fiyat yükselişinin nedeni ise ‘nakliye’ temelli artırım olarak gösteriliyor. Akaryakıttaki fiyat artışının etkilediği bir başka kümede ise zerzevat ve meyveler var. Halihazırda yüksek fiyatlarıyla dikkat çeken mevsim meyve ve sebzelerinde vilayetler ortası taşıma bedellerindeki süratli yükselişin tesirli olduğu belirtiliyor.
Mersin’den İstanbul’a yapılan bir kamyon zerzevat taşımasında daha evvel kilogram başına bölündüğünde 1 lira yapan taşıma bedelinin, akaryakıt fiyatındaki artışla birlikte kilogramda 1 lira 75 kuruşa yükseldiği söz edildi. Bu nedenle kısa müddette meyvelerde 5-8 lira ortasında, sebzelerde ise 2-6 lira ortasında fiyat artışları dikkat çekti.
‘Piyasada dert oluştu’
Zeytin ve zeytinyağında iki dönemdir iklim değişikliği kaynaklı sıkıntılar fiyatların yükselmesine neden olurken, yeni dönem öncesi Türkiye’de de evvel çok sıcaklar, akabinde ağır yağışlarla kayıpların bölgesel olarak fazla olması kaygısı var.
Yükselen fiyatları fırsat bilenlerin stok tutma eğilimi ve fiyatları gereğinden süratli artıranların olduğu sıkça gündeme geldi. Bu nedenle piyasada süratle artan fiyatların dengelenmesini sağlamak emeliyle evvelki hafta dökme ve varilli zeytinyağı ihracatı yasaklanmıştı. Lakin bu kısıtlama şimdi piyasada bir dengelenme getirmedi. Mevcutta yüksek seyreden fiyatlarda bir de ‘ürün bulunmayacak kaygısı’ oluşturanların fiyatlara yüklendiğini belirten üreticiler, iç piyasada fiyat düşüşü beklemediklerini tabir ediyor.
Markette daha evvel 800 gramı 105 liraya satılan zeytin 136.90, 51.50 liradan satılan 500 gram paketli zeytin 67.50 liradan, kilosu 185 lira olan zeytin 235 liradan, kilosu 170 lira olan zeytih 235 liradan satılıyor. 259 liralık 2 litre naturel sızma zeytinyağının fiyatı ise yeni etiketlere 289 lira olarak yansıdı.
‘İNDİRİM VAR’ HAVASI YARATIYOR
Fiyat artışı yanı sıra süratli fiyat değişimleri ise en çok beyaz et kümesi eserlerde dikkat çekiyor. Piliç pirzola kilogram fiyatı şu anda 119 lira iken, eserin iki hafta evvelki fiyatı 94.80 lira olarak etikette belirtiliyordu. Bu haftaki etikette birebir vakitte eser fiyatının 124.90 liradan düştüğü, geçen haftaya nazaran indirim yapıldığı belirtilmişti.
Bu indirim etiketlerinin sıkı kontrolü yapılmasına karşın, günlük hareketlerle tüketicinin alım kararı etkileniyor. Tavuk ve et eserlerinde anlık değişimlerin takibinde zorlandıklarını belirten tüketiciler, farklı marketlerde en çok ‘indirim varmış gibi’ gösterilen etiketlerden şikayet ediyor.