Mert Aydın yazdı: 100 metrenin kral ve kraliçeleri

100 metre oldum mümkün sonucu en çok merak edilen atletizm yarışıdır. Dünyanın en süratli adamı ve bayanı kim? Şu sıralarda Macaristan’ın Başşehri Budapeşte’de Dünya Atletizm Şampiyonası düzenleniyor. Bu akşam erkeklerde yarın da bayanlarda 100 metre finalleri koşulacak. Kazananlar sprintin kral ve kraliçesi olacaklar. Artık geçmişten günümüze bir seyahat yapalım ve dünya şampiyonalarında koşulan 100 metre finallerini hatırlayalım.

1983’te Helsinki’deyiz. Birinci dünya şampiyonası. Moskova’daki 1980 Olimpiyatı’nın ABD tarafından boykot edilmiş olması genç Amerikalı atlet Carl Lewis için büyük bir şanssızlık olmuştu. Helsinki’de 10.07 koşan Lewis, vatandaşları Calvin Smith ve Emmet King’in önünde kazandı. Onsuz olimpiyatın şampiyonu Brtianyalı Allan Wells ise dördüncülükle yetindi. Bayanlarda ise drama vardı. Finalin Doğu Almanlar ile Amerikalı Evelyn Ashford ortasında geçmesi bekleniyordu. Fakat 26 yaşındaki Ashford, birinci metrelerde sakatlanarak hayal kırıklığı içinde yarışı bıraktı. Doğu Alman Marlies Göhr 10.97 ile vatandaşı Marita Koch ve Amerikalı Diane Williams’ın önünde altına uzandı.

Johnson’un altını Lewis’e

1987 Roma. Herkes Kanadalı Ben Johnson ile Amerikalı Carl Lewis’in rekabetini konuşuyordu. Johnson, finalde 9.83 ile inanılması güç bir dünya rekoru kırıyor. Lewis ise 9.93 ile gümüşte kalıyor. Ne var ki 1 yıl sonra Seul’de Johnson dopingli çıkıyor. Jamaika asıllı atletin geçmişte de doping yaptığı anlaşılınca altını Lewis’e gidiyor. Johnson’ın dereceleri silinince Lewis’in 9.93’ü yeni dünya rekoru oluyor. Bayanlarda Doğu Alman üstünlüğü sürüyor. Bu sefer Sile Gladisch 10.90 ile altına koşuyor. Peşinden vatandaşı Heike Drechsler geliyor. 4 yıl evvel madalyayı kaçıran Jamaikalı Merlene Ottey ise bronzu kapıyor.

1991 Tokyo. Carl Lewis rüzgarı hala esiyor. Amerikalı bu sefer 9.86 ile dünya rekorunu kırıyor. Vatandaşları Leroy Burrell ve Dennis Mitchell gerisinden geliyor. 6 finalist ise 10 saniyenin altında koşuyor. Britanyalı Linford Christie, Avrupa, Namibyalı Frankie Fredericks, Afrika rekorunu kırıyor. Bayanlarda Birleşik Almanya var artık. Gelenek bozulmuyor. Eski Doğu Alman Katrin Krabbe 10.99 ile kazanıyor. Amerikalı Gwen Torrence ve Jamaikalı Merlene Ottey başka madalyaları alıyor.

Foto finiş ayırdı

1993 Stuttgart. Carl Lewis hala yarışıyor. Ancak bu sefer 4. oluyor. Zafer 9.87 koşarak Avrupa rekoru kıran Linford Christie’nin oluyor. Amerikalı Andre Cason ve Dennis Mitchell onu takip ediyor. Bayanlarda finalde bu sefer Alman yok. Efsane bir yarış var fakat. Amerikalı Gail Devers ve Jamaikalı Ottey 10.82 koşarken onları lakin foto finiş ayırıyor. Zafer Amerikalı’ya giderken başka Amerikalı Gwen Torrence bronzu kapıyor.

1995 Göteborg. Kanadalılar ortaya çıkıyor bu kere. Donovan Bailey 9,97 ile kazanırken vatandaşı Bruny Surin gerisinden geliyor. Trinidadlı Ato Boldon, bronzu alıyor. Bayanlarda yeniden unutulmayacak bir final. Amerikalı Gwen Torrence 10.85 ile kazanıyor. Ezeli rakibi Ottey gümüş, Rus Irina Privalova, bronz madalyaya uzanıyor.

Yeni yıldızlar çıktı

1997 Atina. Sprintin yeni harika yıldızı Amerikalı Maurice Greene 9.86 ile zafere ulaşıyor. Son şampiyon Bailey ve Amerikalı Tim Montgomery onu izliyor. Bayanlarda da yeni bir yıldız var. Eski basketbolcu Marion Jones yeteneği ve hoşluğuyla hayran topluyor. Amerikalı 10.83 ile kazanırken onu Ukraynalı Zhanna Pintısevich ve Bahamalı Savatheda Fynes izliyor.

1999 Sevilla. Maurice Greene’in hegemonyası devam ediyor. Amerikalı 9.80 koşuyor bu kere. Kanadalı Bruny Surin ve sonraki yıllarda doping yüzünden büyük zahmetler çekecek olan Britanyalı Dwain Chambers izliyor onu. Marion Jones da yoluna devam ediyor. 10.70 ile tarihi bir zafer geliyor. Vatandaşı Inger Miller ve Yunan Ekaterini Thanou başka madalyaları topluyor.

2001 Edmonton. Maurice Greene arka arda üçüncü şampiyonluğunu 9.82 ile alıyor. Vatandaşı Bernard Williams ve Trinidadlı Ato Boldon, onu takip ediyor. Bayanlarda Ukraynalı Zhanna Pintusevich 10.82 ile bu defa Marion Jones’u geçiyor. Esasen birkaç yıl içinde doping nedeniyle Amerikalı’nın gümüşü iptal ediliyor.

En zayıf final

2003 Paris. Tarihin en zayıf 100 metre finallerinden biri koşuluyor. St Kitts ve Nevis’ten Kim Collins 10.07 ile altını alıyor. Trinidadlı Darrel Brown ve Britanyalı Darren Campbell onu izliyor. Bayanlarda Amerikalı Torri Edwards 10.93 ile kazanıyor. Bahamalı Chandra Sturrup ve Yunan Thanou, öbür madalyaları alıyor.

2005 Helsinki. Amerikalı Justin Gatlin, 1 yıl evvel olimpiyatta kazandığı başarıyı tekrarlıyor. Onu Jamaikalı Michael Frater ve son şampiyon Kim Collins izliyor. Bayanlarda Amerikalı Lauryn Williams 10.93 ile sürpriz bir şampiyonluk kazanıyor. Jamaikalı Veronica Campbell ve Fransız Christine Arron onu izliyor.

Powell-Gay rekabeti

2007 Osaka. Herkesin gözü Jamaikalı Asafa Powell ile Amerikalı Tyson Gay’in üzerinde. Powell, finalin birinci kısmını önde koşuyor. Fakat kazanan 9.85 ile Gay olurken Powell, gümüşü Bahamalı Derrick Atkins’e kaptırıyor. Bayanlarda foto finiş belirliyor şampiyonu. Jamaikalı Veronica Campbell, Amerikalı Lauryn Williams ve Carmelita Jeter’i geride bırakıyor.

Usain Bolt sahnede

2009 Berlin. Ve Usain Bolt. 200 ve 400 koşarken 100 metreye geçen Jamaikalı atlet, Pekin Olimpiyatı’ndan sonra Berlin’de de dünya rekoruyla alay ediyor. 9.58 bugüne kadar hala kırılamayan bir rekor. Bolt’u takip edenler 9.71 koşan Tyson Gay ve Jamaikalı Asafa Powell.

Kadınlarda da Jamaika üstünlüğü var. Cep Roketi Shelly-Ann Fraser 10.73 ile vatandaşı Kerron Stewart ve Amerikalı Jeter’in önünde zafere koşuyor.

2011 Daegu. Herkesin iddiası Bolt’un rahat kazanacağı biçiminde. Ancak bu yüzde Jamaikalı’ya fazla geliyor ve fodepar yaparak diskalifiye oluyor. İdman arkadaşı Yohan Blake kazanıyor 9.92 ile. Amerikalı Walter Dix ve eski şampiyonlardan Kim Collins madalya alıyor. Bayanlarda Amerikalılar gülüyor. Carmelita Jeter 10.90 ile kazanırken peşine Jamaikalı Veronica Campbell ve Trinidadlı Kelly Ann Baptiste’i takıyor.

2013 Moskova. Bolt, bu kere işi bahta bırakmıyor. 9.77 ile kazanırken Amerikalı Justin Gatlin ve vatandaşı Nesta Carter’ı geride bırakıyor. Bayanlarda Shelly Ann Fraser Pryce 10.71 ile kazanıyor. Fildişi Sahili’nden Murielle Ahoure gümüş, Carmelita Jeter bronz alıyor.

2015 Pekin. Bolt bu kere çok zorlanıyor. Lakin 9.79 ile Justin Gatlin’in çabucak önünde memnun sona ulaşıyor. Bronzu Amerikalı Treyvon Brumell ve Kanadalı Andre de Grasse paylaşıyor. Bayanlarda Cep Roketi kazanmaya devam ediyor. Fraser-Pryce 10.76 koşuyor. Hollandalı Dafne Schippers ve birkaç ay evvel vefat eden Amerikalı Tori Bowie geliyor gerisinden.

Rekortmenin son yarışı

2017 Londra. Usain Bolt, son defa çıkıyor atletizmseverlerin karşısına. Fakat beklenmedik bir bronzla veda ediyor. 9.92 koşan Justin Gatlin altını alıyor. Öteki bir Amerikalı Christian Coleman de gümüş kazanıyor.

Kadınlarda Tori Bowie 10.85 ile altını alırken Fildişi Sahili’nden Ta Lou gümüş, Hollandalı Schippers bronz kazanıyor.

2019 Doha. Amerikalı Christian Coleman 9.76 koşarak dünyanın en süratlisi oluyor. Veteran Justin Gatlin ve Kanadalı Andre De Grasse geride kalıyor. Bayanlarda ise Jamaikalı Fraser-Pryce bir sefer daha altın alıyor. Britanyalı Dina Asher-Smith ve Fildişi Sahili’nden Ta Lou, onu izliyor.

2022 Eugene. Covid belası spor dünyasını da etkiliyor. Olimpiyat 1 yıl ötelenince dünya şampiyonası da sarkıyor. Amerikan sprintinin eski görkemli günlerini anımsatan bir final koşuluyor. Fred Kerley, Marvin Bracy ve Trayvon Bromell harikulade bir üçlemeye imza atıyorlar. Bayanlarda artık çarçabuk efsane diyebileceğimiz Jamaikalı Fraser-Pryce 10.67 ile kazanırken vatandaşları Shericka Jackson ve Elaine Thompson, onu izliyor.