Prof. Dr. Süleyman Dalğıç’tan İstanbul için alüvyon yer uyarısı
Son büyük zelzelelerde en büyük yıkımın sıvılaşma özelliği gösteren tabanlarda meydana gelmesi üzerine gözler, akarsuların sürüklediği kumlu topraklardan oluşan dere yataklarına çevrildi.
Olası Marmara zelzelesinden etkilenecek İstanbul’da bulunan çok sayıda dere yatağı ile ilgili ise İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi, Taban Mekaniği Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Dalğıç’dan dikkat çeken ihtarlar geldi.
Yüksek konutların yer aldığı; Küçükçekmece, Bağcılar ve Bahçelievler’den geçerek, Bakırköy’den Marmara Denizi’ne dökülen Ayamama Deresi’ni örnek gösteren Dalgıç, yapılaşmanın bulunduğu dere etrafındaki alanlarda sarsıntı riskinin daha yüksek olduğunu söyledi. Ayamama Deresi etrafındaki yerin alüvyon özelliği taşıdığını belirten Dalğıç, kuzeyde az olan alüvyonun güneye yanlışsız arttığını, Marmara Denizi’ne yaklaştıkça 30 metre alüvyonun olduğunu açıkladı.
“ATATÜRK HAVALİMANI’NDAN SONRA DENİZE YANLIŞSIZ ULAŞAN KESİTLERDE ALÜVYON KALINLIĞI ARTIYOR”
Prof. Dr. Süleyman Dalğıç, Başakşehir’den güneye hakikat alüvyon ölçüsünün 30 metrenin üzerine kadar çıktığını belirterek, “Ayamama Deresi üzerindeki ekspres yolu daha evvelki periyotlarda dere akar kodunun altında yapılmış. Sonraki yıllarda yol bir buçuk metre yükseltilerek Ayamama Deresi bugünkü haline gelmiş. Zelzele ve sel bir manada bağlantılı. Alüvyon, dere yatakları dediğimiz yerlerde bulunmaktadır. Münasebetiyle zelzele anında bu yumuşak tabanların bulunduğu alanlar önemli ziyan görecektir. Ayamama Deresi’nin şöyle bir özelliği var; dere kuzeyden güneye yanlışsız akıyor. Alüvyon kuzeyde az fakat güneye yanlışsız, Marmara Denizi’ne gerçek yaklaştıkça yaklaşık 30 metre gevşek yahut yumuşak özellikte bir taban özelliğine sahip. Bunların üzerindeki yapıların tehlike anında ziyan görmesi mümkün. Ayamama Deresi’nin kuzey tarafları Başakşehir-İkitelli civarları sağlam kaya lakin daha sonraki kademede dere güneye yanlışsız geldikçe alüvyon kalınlığı artıyor. Bilhassa Atatürk Havalimanı’ndan sonra denize hakikat ulaşan kısımlarda alüvyon kalınlığı artıyor. 30 metrenin üzerine çıkıyor. Hasebiyle burada zelzele anında önemli tehlike var diyebiliriz” dedi.
“DERE YATAKLARININ BULUNDUĞU BÖLÜMLER DEPREMSELLİK ANINDA YÜKSEK RİSK İÇEREN YERLER”
Prof. Dr. Süleyman Dalğıç, “Alüvyonların yayılımını şöyle de anlayabiliriz. Dere yataklarının oluşturduğu kum, çakıl, kil, üzere çökeller var şayet bunları vadi yataklarında görürsek demek ki taşkın buralara kadar çıkmış. Münasebetiyle bu alanların dışına yapıları yapmamız gerek. Bu kolay bir kural fakat maalesef son yıllarda çok göz arkası ediyoruz. Dereleri dar kutu menfezlerin içerisine alıyoruz. Taşkın alanlarını dikkate almıyoruz. Bu durumda hem sel hem de zelzele anında yapıların önemli ziyan görmesine neden olacaktır. Dere yataklarının bulunduğu kesitler biraz evvel de söylediğim üzere depremsellik anında yüksek risk içeren yerlerdir. Buralara belediyelerin çok dikkat etmesi gerekiyor” diye konuştu.
“ŞU AN İSE YÜZDE 100’Ü YAPILAŞMAYA AÇILMIŞ DURUMDA”
Belediyelerin kentsel dönüşüme Ayamama Deresi üzerinden başlaması gerektiğini belirten Prof. Dr. Süleyman Dalğıç kelamlarına şöyle devam etti: “Risk bizim Atatürk Havalimanı’ndan başlar, denize döküldüğü yere kadar devam eder, zira burada alüvyon kalınlığı artmış durumdadır. Alüvyon içerisinde de yumuşak kil katmanları vardır. Bu depremselliği büyüten bir taban özelliğidir. Bu alanlara çok önemli formda dikkat edilmesi gerek. 1982 yılında hava fotoğraflarına bakıldığında bu alanlarda yapılaşmanın çok olmadığını görüyoruz. 2009 yılında yüzde 70 civarında şu an ise yüzde 100’ü yapılaşmaya açılmış durumda. Ayamama Deresi üzerinde şu an mevcut yüzde 100’e yakın yapılaşma var. Bu dere sabıkalı olduğu için tıpkı sarsıntıda nasıl olduysa geçmişte, gelecekte de o denli olma bahtı var. Belediyeler kentsel dönüşüme buradan başlamalı”
Öte yandan Ayamama Deresi etrafındaki yapılaşmayla ilgili son duruma ait İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklama yapılmadı.